Anatomi Tus Konu Anlatımlı Kitap pdf e-kitap indir - Şekilli Ders Notları ebook download

Anatomi-TUS-Konu-kitabi.pdf 

TUS'a hazırlık Anatomi Konu Kitabının içeriği:

Lokomotor Sistem Anatomisi - 1

OSTEOLOGIA (KEMİK BİLİMİ)

Genel Kemik Yapısı:

Kemikler, vücuda şekil verir ve dik tutarlar, biyomekanik olarak kaslara tutunma noktası oluştururlar ve kaldıraç fonksiyonu görürler, kaslar ve eklemler sayesinde hareketi sağlarlar, hareket sisteminin pasif elemanlarıdırlar, iç organları korur, iyon depolar ve kan yapımını sağlarlar.

Yap.lar.n.n %60f. inorganik (kalsiyum fosfat, kalsiyum karbonat ve magnezyum fostat vb...), %40f. ise organik maddelerden (kollajen lifler ve kemik ili.i) olu.ur, inorganik maddelerden zengin k.s.m substantia compacta, organik maddelerin olu.turdu.u k.s.m ise substantia spongiosa ad.n. al.r.

Substantia compacta: Kemik kesitinde en d..ta bulunan sa.lam k.s.md.r, inorganik maddelerden zengindir. Havers kanallar. bu yap.ya aittir. Bu kanallarda kemik yap.s.n. besleyen damarlar vard.r ve periosteum ile ba.lant.l.d.r. Havers kanallar.n. birbirine ba.layan kemi.in ic ve d.. bolumleri aras.nda uzanan transvers kanallara canalis perforans (Volkmann) kanallar. denir.

Substantia spongiosa: Kemik kesitinde icte gorulen sungerimsi k.s.md.r. Organik materyalden zengindir, icinde medulla osseum rubra (k.rm.z. kemik ili.i) ve medulla osseum flava (sar. kemik ili.i) yer al.r. Eri.kinde sadece sternum, norokranyum kemikleri, kostalar ve koksalar gibi yass. kemiklerde medulla osseum rubra bulunurken di.er kemiklerde medulla osseum rubra dejenere olarak yerini tamamen medulla osseum flavafya b.rak.r. Kemik ili.i biopsisi ve nakli icin en uygun kemik os coxaflar.n crista iliacaflar.d.r.

Periosteum: Kemikleri saran zard.r. Kemi.in beslenmesinden, enine buyume ve onar.m.ndan sorumludur ve aar.va duvarl. olan k.sm.d.r. Eklem yuzeylerinde yer almaz. Hasarlan.rsa kemik olur, ligament, kas ve ten-donlar periosta tutunarak sonlan.rlar. Eklem yuzeyleri, hyalin k.k.rdakt.r periosttan yoksundur ve a.r.ya duyarl. de.ildir. Eklem yuzeylerinin beslenmesi sinovyal s.v.dan difuzyonla olur. Periosttan Havers kanallar.na uzanan ve periostun kemik dokuya s.k.ca yap..mas.n. sa.layan kollajen liflere SHARPEY lifleri denir.

Ossifikasyon (kemikle.me) Tipleri:

1- .ntramembranoz: Bu tipte mezen.imal ba. dokusu do.rudan kemikle.ir. Ozellikle klavikula ve kafa kemiklerinde (os nasale, squama temporalis ve oc-cipitalisfler, os parietale, os palatinum, lamina me-dialis processus pterygoidei, mandibula ve tempo-ral kemi.in pars tympanicafs.) gorulur. Bu yolla kemikle.en kafa kemikleri desmocraniumfu olu.turur.

2- .ntrakartilaginoz: Ba. dokusu yap.s.ndaki taslak once k.k.rdak dokusuna donu.ur sonra da kemikle.ir. Bu yolla kemikle.en kafa kemikleri (skuamoz parcas. haric oksipital, lamina medialis processus pterygoidei haric sfenoid, temporalin pars petrosafs., ethmoid, concha nasalis inferior, hyoid ve kulak kemikleri) chondrocraniumfu olu.turur, intrakartilaginoz kemikle.me iki tipte gorulur:

a. Enkondral: icten d..a do.ru kemikle.medir, k.sa kemiklerde gorulur.

b. Perikondral: D..tan ice do.rudur, uzun kemiklerde gorulur. Ortada kalan bo.lu.a cavitasmedullaris denir.

Kemiklerde genellikle intrauterin ya.am.n 7-12. haftalar.nda gorulen ilk kemikle.me odaklar.na primer ossifikasyon merkezi denir ve do.umda tum kemiklerde gorulurler, do.umdan sonra gorulen odaklara ise se-konder ossifikasyon merkezi ad. verilir. Uzun kemiklerin uclar.na epifiz, cismine ise diafiz denir. Kemi.in uzunlamas.na buyumesini sa.layan aktif co.alabilen k.k.rdak hucrelerinin bulundu.u bolgeye metafiz denir, epifiz - diafiz aras.ndad.r. Metafizin epifizlere bakan yuzundeki hucreler co.al.rken, diafize bakan yuzleri kemikle.ir ve kemik uzar, sonunda metafiz k.k.rdaklar.n.n co.alma yetenekleri kaybolur ve metafiz tamamen diafize kat.larak kapan.r ve uzunlamas.na buyume son-lan.r. Metafizin epifize bakan yuzune bu nedenle buyume hatt. (zonu) veya epifiz cizgisi ad. verilir. Her kemikte bu cizginin ortalama kapanma zaman. bellidir ve kemik ya.. tayininde bu bilgiden faydalan.l.r.

Kemik tipleri: .ekillerine gore: uzun, k.sa, yass., duzensiz olarak ayrl.lrlar, bir de haval. kemikler ve sesa-moid kemiikler vard.r.

Ossa pneumaticum (haval. kemikler):

. Os temporale (cellulae mastoideae),

. Os ethmoidale (cellulae ethmoidales: orbita ic yan duvar.ndad.rlar.),

. Os sphenoidale (sinus sphenoidalis),

. Os frontale (sinus frontalis),

. Maxilla (sinus maxillaris)

. Temporal kemik d...ndakiler paranazal sinuslerdir.

Ossa sesamoidea: Bir kas.n tendonunun icersinde yer al.rlar ve insersiyon ac.s.n. yukselterek kas.n gucunu artt.r.rlar, ismi olan sesamoid kemikler:

. Patella (m.quadriceps femorisfin tendonu icinde)

. Psiforme (m.flexor carpi ulnarisfin tendonu icinde)

.skelet sistemi:

Skeleton axiale:

Columna vertebralis:

26

Cranium:

22 (Viscerocranium:

14, Neurocranium: 8)

Os hvoideum:

1

Costae ve sternum:

25

Skeleton appendiculare:

Ossa membri superioris:

64

Ossa membri inferioris:

62

Ossicula auditoria:

6

TOPLAM:

206

4

5

Ossa Cranii Kafa Kemikler

1- NEUROCRANIUM

Merkezi sinir sistemi yap.lar.n. koruyan, kapal. ve sa.lam yap.d.r. Yap.s.nda yass. kemikler co.unluktad.r. Sa.lam ve intakt bir yap.d.r, d.. ortamla ba.lant.lar. basis cranii denilen taban k.sm.ndad.r. Yass. kemiklerde d..ta ve icte substantia compacta, lamina externa ve interna olarak yer al.rken arada kalan substantia spongiosa yap.s. gdiploeh ad.n. al.r. Her iki lamina da periosteum ile ortulur.

Os parietale: Cifttir. On kenar. margo frontalis ad.n. al.r ve frontalle (sutura coronalis) arka kenar.na margo occipitalis denir ve oksipitalle (sutura lambdoidea), ust yan kenarlar. margo sagittalis ad.n. al.r ve birbirleriyle (sutura sagittalis), margo squamosus adl. alt yan kenarlar. ise temporalle (sutura squamosa) ve sfenoid kemikle eklem yapar.

ic yuzunde sulcus sinus sagittalis superioris (yanlar.nda foveolae granulares isimli cukurcuklar yer al.r), sulcus sinus sigmoideusfun k.sa bir bolumu ve sulcus ar-teria meningea media denen oluklar gorulur. Forami-na parietalia denen deliklerden ise w. emisseriae pari-etalia gecer. Bu venler sacl. deriden derine do.ru kemi.in diploik venlerini de alarak duramater ven sinuslerine drene olurlar. Potansiyel enfeksiyon yoludurlar.

D.. yuzunde yer alan linea temporalis superior et infe-riorflardan m. temporalis ba.lar.

Parietal kemi.in lineer (do.rusal) k.r.klar.nda veya cokme k.r.klar.nda a. meninaea media kanamas. nedeniyle epidural hematom gorulur.

Klinik not: Epidural hematom temporal veya parie-tal kemik k.r.klar. nedeniyle a. meningea mediafn.n periost ile dura mater aras.na kanamas.d.r. Travmadan sonra norolojik bulgular.n ortaya c.k...na kadar gecen sessiz faz lusid interval diye adland.r.l.r ve saatlerle ifade edilir.

Subdural hematom kopru venleri (w. cerebri super-ficiales) kanamas. nedeniyle gorulur ya.l.larda ve bebeklerde s.kt.r lusid interval terimi kullan.lmasa da gunlerle ifade edilen (ortalama 72 saat ve sonras.) sessiz donem vard.r.

intrahemisferik kanamalarda lusid interval yoktur ve en s.k sebebi hipertansif anevrizma nedenli a. cerebri media kanamas.d.r. A. cerebri media kanamas. genellikle putamenfe olur.

Os frontale: intrauterin ya.amda iki ayr. kemiktir, orta hatta iki kemi.in bile.im hatt. olan sutura frontal-is (sutura metopica) ozellikle yeni do.anlarda gorulur ve grafilerde k.r.kla kar..abilir. Haval. kemiktir. Sinus frontalisfi paranazal sinuslerdendir. Sinus frontalis, canalis nasofrontalis ile meatus nasi mediusfa ac.l.r. Orbitan.n ve cavitas nasifnin tavan.n. yapar. Arkada her iki parietal kemiklerle, yanlarda temporal kemiklerle a.a..da ise maksilla ve zigomatik kemikle, tabanda ethmoid ve sfenoid kemikle eklemle.ir.

ic yuzunde sulcus sinus sagittalis superior ve yanlar.nda foveolae granulares gorulur. Sulcus sinus sagittalis superiorfun on ucunda crista frontalis ve foramen cae-cum adl. delik yer al.r genellikle kor bir deliktir bazen w. emisserae nasales gecer.

Orbital parcas.nda incisura frontalis veya foramen frontale ve incisura veya foramen supraorbitale yer al.r buradan v.a.n. supraorbitalisfler gecer. Kunt travmalarda orbita etraf.nda hematom gorulur sebebi genellikle vena supraorbitalis kanamas.d.r, mor goz i.areti (Brovvn Eye Sign) gorulur. Orbital parcas.n.n ust d.. k.sm.nda glandula lacrimalisfin yerle.ti.i fossa glandula lacrimaiis isimli cukur ve fovea trochlearis gorulur. Canl.da ka.lar.n yer ald... c.k.nt.lara arcus superciliaris denir, iki arcus superciliaris aras.nda kalan duz alana ise glabella denir.

Ethmoid kemikle eklemle.mesi sonucu ortaya c.kan foramen ethmoidale anterius et posteriusflar fossa cranii anterior ile orbitay. birbirine ba.larlar.

Os occipitale: Tektir, kranyumun arka k.sm.n. yapar. Pars squamosa, partes laterales ve pars basilaris isimli parcalardan olu.ur. Sfenoid, temporal ve parietal kemiklerle ve C1 (atlas) ile eklem yapar.

Pars basilarisfin iki parcas. birle.irken foramen mag-numfu olu.turur. Delik cavitas cranii ile canalis verteb-ralisfi birbirine ba.lar ve a.v. vertabralisfler, nervus ac-cessorius ve medulla spinalis gecer. Deli.in onundeki ic bukey k.sma clivus denir, buraya basilar arter, pons ve bulbus oturur. Foramen magnumfun iki yan.nda condylus occipitalisfler (atlasla eklem yaparlar) ve canalis nervi hypoglossi bulunur.

D..ta en kabar.k k.sm. protuberantia occipitalis exter-na (inion), icte ise protuberantia occipitalis internafd.r. ic yuzunde sulcus sinus petrosi inferioris, sulcus sinus transversus dextra et sinistra, sulcus sinus occipitalis ve sulcus sinus sagittalis superioris bulunur, bunlar.n birle.im noktas. kemikte protuberantia occipitalis interna (canl.da veya kadavrada confluens sininim) ad.n. al.r.

Os sphenoidale: Kafa taban.n.n on k.sm.n. yapar. Tektir. Oksipital, frontal, temporal, ethmoidal, zigomatik, palatin ve parietal kemiklerle eklem yapar. 1 corpus, 2 ala major, 2 ala minor ve 2 processus ptery-goideusfu vard.r. Kranyumun uc bo.lu.a ayr.lmas.nda s.n.rlar. belirleyen ana kemiktir. Fossa cranii mediafn.n taban.n. olu.turur.

Processus pterygoideus uzerinde bulunan canalis pterygoideusfundan nervi canali pterygoidei (Vidius kanal. ve siniri) gecer. Korpusunun uzerinde bulunan fossa hypophysialisfe (sella turcica) hipofiz bezi oturur. Hipofiz bezini sella turcicafya sabitleyen dura uzant.s.na diaphragma sellae denir.

Ala minorfunde: canalis opticus bulunur, icinden nervus opticus ve a. ophthalmica gecer.

Sfenoidin ala majorfunde yer alan delikler:

. Foramen ovale (n. mandibularis ve n.petrosus minor superificialis gecer),

. Foramen rotundum (n. maxillaris gecer) ve

. Foramen spinosum (a.-v. meningea media gecer)

Ala major - ala minor aras. yar..a fissura orbitalis superior denir, icinden n. oculomotorius (III), n. trochlearis (IV), n. ophtalmicus (V1), n. abducens (VI) ve venae ophthalmicae superiores gecer.

Os temporale: Cifttir. .akakta bulunur. Uc parcas. vard.r:

Pars sguomosa: En buyuk parcad.r ve usttedir. Zigo-matik kemi.in processus temporalisfiyle birle.ir ve ar-cus zygomaticusfu olu.turur. Bu arkusun arkas.nda fossa mandibularis yer al.r ve caput mandibula ile eklem yapar. Arkusun ustune fossa temporalis, alt.na ise fossa infratemporalis denir, iki fossa aras.nda gecit olu.turan arkusun arkas.na ise orificium zygomaticum denir.

Pars petrosa: Oksipital ile sfenoid kemikler aras.ndad.r. A.a..ya do.ru processus styloideus ile devam eder.

6

7

Pars tvmpanica: Meatus acusticus extemusfun (d.. kulak yolu) duvarlar.n. olu.turan k.sm.d.r. Processus mastoideus arka k.s.mda yer al.r ve kula..n arkas.nda bulunur, icinde hava dolu do.luklar (cellulae masto-ideae) bulunur.

Temporal kemikte yer alan baz. onemli olu.umlar:

. Canalis caroticus: A. carotis interna gecer, orta kula..n on duvar.na kom.udur.

. Canalis nervi facialis: N. facialis (VII) gecer, orta kula..n arka duvar.na kom.udur.

. Foramen stylomastoideum: N. facialisfin (VII) sadece motor dallar. gecer.

. Meatus acusticus externus

. Meatus acusticus internus: A.v. labyrinthi, n.facialis ve n. vestibulocochlearis gecer)

. Orta kulak kemikleri: malleus, incus ve stapes yer al.r.

. Te.men tympani: orta kula..n cat.s.n. yapan parcas.d.r.

Os ethmoidale: Burun bo.lu.unun tavan.n.n, d.. yan duvarlar.n.n ve icyan duvar.n.n yap.s.nda yer al.r. Lami-na cribrosa, lamina perpendicularis ve massa lateralis (labyrinthus osis ethmoidalis) adl. uc parcas. vard.r.

8

Lamina cribrosa: Burun bo.lu.unun tavan.nda ve kranyumun taban.n.n ust yuzeyinde yer al.r. Lamina cribrosafs.nda foramina cribrosa bulunur, bu deliklerden nn. olfactorii gecer.

Lamina perpendicularis: Vertikal olarak burun bo.lu.unun icyan duvar.nda (septum nasi osseum) yer al.r, lamina cribrosafn.n ustune ta.an ve frontal kemi.e saplanan parcas.na crista galli denir.

Labvrinthus ethmoidalis: iki tarafta bulunan massa lateralis isimli yan kitleleri olu.turur. Her biri burun bo.lu.unun d..yan, orbitan.n icyan duvar.n. olu.tururlar. Concha nasalis superior ve media bu parcaya aittir. Cellulae ethmoidales anteriores, mediae ve poste-riores denen hava iceren paranazal sinusleri orbitan.n ic yan duvar.nda yer al.rlar ve orbita icyan duvar travmalar.nda s.kl.kla bunlar k.r.l.r.

PARANASAL S.NUSLER:

Os ethmoidale, os sphenoidale, os frontale ve maksil-la kemiklerinde yer alan hava dolu bo.luklard.r. Sesin rezonans.nda rol oynarlar ve kranyum iskeletini hafifletirler.

Do.umda sinus ethmoidalis ve maxillaris gorulur, ancak sinus maxillaris cok kucuktur ve fonksiyonel de.ildir. En erken geli.meye ba.layan (i. u. 4. ay), geli.imini en gec tamamlayan (14 ya.) anatomik pozisyonda drenaj. en zor (yan yatarken drene olur) ve en buyuk sinus, sinus maxillarisftir.

. Yenido.an ve bebeklerde sadece sfenoid veya ethmoidal sinuzit gorulebilir e.er varsa agre-sif tedavi gerekir cunku korluk ve menenjit riski yuksektir.

Sadece Cellulae ethmoidales posterioresfler ve sinus sphenoidalis meatus nasi superiorfa (recessus sphenoethmoidalis) ac.l.r!

Di.er tum sinusler infundibulum ethmoidale yoluyla; maksiller sinus ise hiatus semilunaris yoluyla meatus nasi mediusfa ac.l.rlar.

2- VISCEROCRANIUM

Concha nasalis inferior: Burun bo.lu.unun d..yan duvarlar.nda yer al.rlar. Cifttirler, maksilla, lakrimal ve palatin kemiklerle eklem yapar. Concha nasalis superi-or ve mediusflar ise ethmoid kemi.in parcalar.d.r.

Vomer: Burun bo.lu.unun icyan duvar.n.n (septum nasi osseumfun) alt arka k.sm.nda yer al.r. Tektir. .ekli sapana benzer cok ince bir kemiktir. Ethmoid, maksilla, palatin ve sfenoid kemiklerle eklemlesin

Os palatinum: Cifttir. Sert dama..n (palatum durum) arka k.sm.n. olu.turur. Maksillan.n arkas.nda, sfenoid kemi.in onunde uzan.rlar. gLh harfi .eklindedirler. La-mina horizontalis ve lamina perpendicularis adl. iki la-minas., processus pyramidalis ve processus orbitalis ve processus sphenoidalis isimli c.k.nt.lar. vard.r. A..z bo.lu.unun tavan.nda burun bo.lu.unun taban.nda ve orbitan.n alt duvar.nda, fossa pterygopalatina, fossa infratemporalis ve fossa pterygoideafn.n yap.s.nda yer al.rlar. Sert damak; os palatinumflar.n lamina hori-zontalisfleri ile maksillan.n processus palatinusflar.n.n eklem yapmalar. sonucu olu.ur. Foramina palatina majora ve minoraflar.ndan ayn. isimli sinirler gecer. Lamina perpendicularisfin ust kenar.nda yer alan incisu-ra sphenopalatina isimli centi.i sfenoid kemi.in kor-pusu taraf.ndan kapat.l.r olu.an deli.e foramen sphenopalatinum denir ve icinden a.v. sphenopalatina ve n. nasalis superior posterior gecer.

Os zvaomaticum: Orbitan.n alt.nda cifttir. Ust k.sm.nda os frontale, alt k.sm.nda maksilla arkas.nda os temporale yer al.r. Foramen zygomaticofaciale, foramen zygomaticotemporale ve bu iki delikle ba.lant.l. olan foramen zygomaticoorbitale isimli delikleri vard.r. Processus frontalisfi frontal kemi.in processus zygo-maticusfu ile eklemle.erek orbitan.n lateral kenar.n. yapar, processus temporalisfi ise temporal kemi.in processus zygomaticusfu ile eklemle.ir ve arcus zygo-maticusfu yapar.

Os nasale: Cifttirler. Maksillan.n processus fronta-lisfleri aras.ndad.r. Burun bo.lu.unun ust ve on duvar.nda yer al.rlar. Maksilla, frontal ve kar.. taraf.n nasal kemi.iyle eklemle.ir. ic kenar.ndan arkaya uzanan kucuk bir parcas. frontal kemi.in spina nasalisfi ve ethmoid kemi.in perpendikuler parcas.yla eklem yaparak septum nasi osseumfun yap.s.na kat.l.r. D.. yuzunde n. ethmoidalis anteriorfun gecti.i olu.a sulcus ethmo-idalis ad. verilir.

Os lacrimale: Cifttir. Orbitan.n ic yan duvar.nda, cavi-tas nasifnin d..yan duvar.nda yer alan kemik, maksillan.n processus frontalisfinin arkas.ndad.r. Yuz kemiklerinin en kucu.udur, maksilla, frontal, ethmoid ve concha nasalis inferiorfla eklemle.ir. Orbital yuzunun on yar.m.nda crista lacrimalis posterior isimli c.k.nt. ve hemen bu c.k.nt.n.n onunde sulcus lacrimalis isimli oluk yer al.r. Bu oluk kafa butununde maksillan.n ayn. isimli olu.uyla birle.ir ve fossa sacci lacrimalisfi yapar. Saccus lacrimalis buraya yerle.ir. Bu kese gozya.. kanal.na (ductus nasolacrimalis) ac.l.r, bu kanal da meatus nasi inferiorfa ac.l.r.

Mandibula: Alt cene kemi.idir. Yuzun en buyuk ve en kuvvetli kemi.idir. Os temporalefler ile cene eklemini olu.tururlar. Articulatio temporomandibularis (bitendiler) sayesinde mandibula hareket ederek ci.neme, o.utme ve konu.ma fonksiyonlar.n. gercekle.tirmeye yard.m eder ve tum kranyumun tek hareketli eklemidir.

1 korpus ve 2 ramus mandibulafs. vard.r. Korpus ve ra-musun birle.im yerine angulus mandibula (gonion) denir.

Korpusunun on orta k.sm.na symphysis mentale denir ve alt ucunda trigonum mentale adl. ucgen yer al.r. Ucgenin tepesindeki c.k.nt. protuberentia mentalis (gnathion) ad.n. al.r. Ramus mandibulaefnin ust k.sm.nda onde processus coronoideus ve arkada processus condylaris denen iki c.k.nt. vard.r. Processus coro-nodieusfa m. temporalis tutunur. Proc. condylaris ise temporalin fossa mandibularisfi ile eklem yapar, iki c.k.nt.n.n aras.na incisura mandibulae denir. Ramusun ic yuzunde for. mandibulaefdan ba.layan canalis mandi-bularis mentumda bulunan foramen mentalefde biter, icinde v.a.n. alveolaris inferiorflar bulunur. A.v. alve-olaris inferiorflar a.v. maxillarisflerin; n. alveolaris inferior ise n. mandibularisfin dal.d.r.

Maksilla: Ust cene kemi.idir. Cifttir. Dort c.k.nt.s. vard.r. Mandibula haric tum yuz kemikleriyle eklemle.ir.

1- Processus zygomaticus: Zygomatik kemikle eklem yapar. Orbita d.. yan duvar.na kat.l.r.

2- Processus frontalis: Frontal, maksilla ve lakrimal kemikle eklem yapar. Orbita ic yan duvar.na kat.l.r.

3- Processus palatinus: Di.er maksillan.n ayn. isimli c.k.nt.s. ile ve os palatinumfun lamina horizontalisfi ile eklem yapar.

4- Processus alveolaris: Di.er maksillan.n processus alveolarisfi ile di. cukurlar.n.n bulundu.u arcus alve-olarisfi olu.tururlar.

.ci neredeyse tamamen bo.tur (sinus maxillaris) bu nedenle yuz kemikleri icinde en cok k.r.lan maksillad.r.

Le Fort I: Sadece maksilla k.r.kt.r, burnun k.k.rdak septumu etkilenmi. olabilir.

Le Fort II: Maksilla kemi.i ve burun kemiklerinden biri (genellikle kemik septum nasi) k.r.kt.r.

Le Fort III: En a..r.d.r. Maksilla, burun koku ve orbita duvarlar.ndan biri k.r.kt.r. Radix nasi k.r.klar.nda rinore gorulur ve ensefalit, menenjit riski yuksektir cunku foramina cribrosaflara kadar tractus olfactoriusflar.n etraf.nda 9

10

meningsler ve BOS bulunur. Orbita k.r... nedeniyle de korluk gorulebilir.

Os hvoideum: Tektir. Hicbir kemikle eklem yapmaz. Dili destekler ve konu.ma ve yutmada yer alan suprahyoid ve infrahyoid kaslar.n tutunma yeri olarak gorev yapar. Larinksi korur.

Kulak kemikcikleri: Os temporalefnin pars petrosafs. icinde orta kulakta yer al.rlar. D..tan ice do.ru malle-u., incus ve stapes olarak adland.r.l.rlar. Ses dalgalar.n. membrana tympanifden ic kula.a aktar.rlar. Kulak zar.na yaslanan malleus ses dalgas.n. incusfa, incusfta stapesfe aktar.r, basis stapes fenestra ovale (vestibu-li)fye oturur ve endolenfay. titre.tirir ductus cochlea-risfte (scala mediafda basilar membran.n ustunde) bulunan corti organlar. da bu titre.imleri alg.layarak i.itmeyi olu.tururlar.

Kafa Butunu:

SUTURA ve FONTANELLER: 22 adet kafa kemi.inin 11fi cifttir. Mandibula d...ndaki kranyum kemikleri (kulak ve hyoid kemikleri dahil edilmemi.tir) suturalar-la eklemle.ir. Ba.l.ca suturalar:

1- Sutura coronalis: Frontal ile parietaller aras.ndad.r.

2- Sutura lambdoidea: Parietaller ve oksipital aras.ndad.r.

3- Sutura saaittalis: Sa. ve sol parietaller aras.ndad.r.

4- Sutura sguamosa: Temporal ve parietaller aras.ndad.r.

Fetal hayatta ve yenido.an doneminde suturalar tamamen kapanmam..t.r ve membranoz ac.kl.klar icerir bunlara fontanel (fonticulus, b.ng.ldak) denir. Bu yap.lar sayesinde ya.am.n ilk y.llar.nda kranyumun buyumesi mumkun olur.

1- Fonticulus anterior (frontalisV Frontal kemikle parietal kemikler aras.ndad.r. Sutura coronalis ile sutura sagittalis aras.ndad.r. (Fizik muayenede 18. ay, radyolojik olarak 36. ayda kapan.r)

2- Fonticulus posterior (occipitalisV Oksipital kemikle parietaller aras.ndad.r. Sutura lambdoidea ile sutura sagittalisfin birle.im yerindedir (3.ayda kapan.r).

3- Fonticulus anterolateralis (sphenoidalis): Frontal, parietal, temporal ve sfenoid kemikler aras.ndad.r. (6. ayda kapan.r).

11

4- Fonticulus posterolateralis (mastoideusV Parietal, temporal ve occipital aras.ndad.r. (18. ayda kapan.r)

Orbita:

Cifttir. Gorme organlar.n. ta..rlar. Duvarlar.:

Ust duvar: Os frontale, ala minor ossis sphenoidale

Alt duvar: Maksilla, os zygomaticum, os palatinum

ic van: Processus frontalis (maksilla), os lacrimale, os ethmoidalefnin lamina orbitalisfi (ethmoid sinusler bu duvarda), corpus ossis sphenoidalis

Pis van: Ala major ossis sphenoidale, os zygomaticum

Cavitas nasi:

ic van: (septum nasi) 1/3 alt k.sm. vomer; 2/3 ust k.sm.n. ethmoid kemi.in lamina perpendicularisfi yapar.

Pis van: Maksillan.n, processus frontalisfi, os lacrimale, os ethmoidale, os palatinum, processus pterygo-ideus ossis sphenoidale

Alt duvar: Palatum durumfun ust yuzu, maksilla ve pa-latin kemikler.

Ust duvar: Os nasale, spina nasalis ossis frontale, corpus ossis sphenoidalis, ala vomeris ossis sphenoidalis, processus sphenoidalis ossis palatinum.

Basis cranii interna

Kafa taban.n. olu.turan uc bo.luk:

1- Fossa cranii anterior:

a) Foramen caecum: Frontal kemiktedir. Vv. emissa-riae nasales gecer.

b) Foramina cribrosae: Ethmoid kemiktedir. Nn. ol-factorii, a. ethmoidalis anterior gecer.

12

c) Foramen ethmoidalis anterior et posterior: Ethmoid ve frontal yapar. V.a.n. ethmoidalis anterior et posterior gecer.

d) Cellulae ethmoidales (ant-med-post): Ethmoid kemi.e ait paranasal sinuslerdir.

2- Fossa cranii medius:

a) Canalis opticus: icinden n. opticus, meninges, a. ophthalmica, vagina n. optici, nn. ciliares longi, a.v. centralis retinae gecer. Orbitay. fossa cranii mediafya ba.lar. Orbitan.n ust duvar.nda sfenoid kemi.in ala minorundedir ve orbita ekseni buradan gecer.

b) Fissura orbitalis superior: Sfenoid kemi.in ala minoru ile ala majoru aras.ndad.r. Orbita ile fossa cranii mediafy. ba.lar, icinden v. ophthalmica superior, N.V, (n. ophthalmicus)fin n. nasociliaris, n. frontalis ve n. lacrimalis dallar., N.lll, N.IV, N.VI, a. meningea mediafn.n ramus orbitalis dal. gecer.

c) Foramen rotundum: Ala majorfdedir. Fossa cranii media ile fossa pterygopalatinafy. birle.tirir. N.V,, (n. maxillaris) gecer.

d) Foramen ovale: Ala majorfdedir. Fossa cranii media ile fossa infratemporalisfi birle.tirir. N.V,,, (n. mandibularis) ve a. meningea accessoria gecer.

e) Foramen spinosum: Ala majorfdedir. Fossa cranii media ile fossa infratemporalisfi birle.tirir. A. meningea media, v. meningea media, N.Vfin menin-geal dallar. gecer.

f) Foramen lacerum: A. meningea posterior ve otonom lifler, venoz pleksus ve n. petrosus profundus et minor (uzerinden gecerler).

g) Canalis petrosus major: l\l. petrosus major ve a. meningea mediafn.n petrosal dal. gecer.

h) Canalis palatinus majus (pteryaopalatinusV

Os palatinum ile processus pterygoideus olu.turur. Fossa pterygopalatina ile cavitas orisfi ba.lar. V.a.n. palatinus major, a. palatina descendens, n. palatinus minor gecer.

i) Canalis caroticus: (temporal kemikte) Plexus ca-roticus internus ve a. carotis interna gecer.

j) Canalis facialis: (Temporalde) N. facialis gecer.

k) Canalis pterygoideus (Vidius kanal.): Os sphe-noidalefdedir. Fossa pterygopalatina ile fossa cranii media (foramen lacerum) aras.ndad.r. Nn. ca-nali pterygoidei [vidius siniri: n. petrosus profundus (semp), n. petrosus major (parasemp.)], a. canalis pterygoidei gecer.

3- Fossa cranii posterior:

a) Foramer. maanum: (oksipital) Aa. vertebrales, me-dulla spinalis ve meninges, N.XIfin spinal kokleri, sinus marginalis ve pleksus venosus vertebralis inter-nus, aa. spinales anteriores et posteriores gecer.

b) Foramen mastoideum: (oksipital) Venae emisse-riae mastoidea ve a. occipitalisfin meningeal dal.

c) Canalis hvpoalossus: (oksipital) N.XII

d) Canalis condvlaris: (oksipital) Vv. emisseriae occipitalia

e) Foramen juaulare: (temporal-oksipital aras.nda) N.IX, N.X, N.XIfin bulbar koku, v. jugularis interna (sinus sigmoideus ve sinus petrosus inferior), a. meningea posterior, a. occipitalis.

f) Meatus acusticus internus: (temporalde) N.VII, N.VIII, a. labyrinthi ve w. labyrinthiales.

13

Fossa cranii anterior k.r...nda korluk, rinore, rakun gozu vb. gorulur.

Fossa cranii media k.r.klar.nda maksillar ve/veya mandibular anestezi, periferik yuz felci, ice bakan .a..l.k, otore vb. gorulur. En s.k kafa taban k.r... burada olur.

Fossa cranii posterior k.r.klar.nda battle sign (retroauricular ekimoz), IX-X-XI-XII felci, gorulur.

14

KRA N BAZI ONEML. YAPILAR:

NIUMDA BULUNA

Fossa temporalis:

- M. temporalis ve fascia temporalis

- N. auriculotemporalis

- A. temporalis superficialis Fossa infratemporalis:

- M. pterygoideus medialis et lateralis - N.mandibularis

- Ganglion oticum (N.IX)

- Chorda thympani (N.VII)

- A. maxillaris

- Pleksus venosus pterygoideus

- A. meningea media

Foramen stylomastoideum: (temporalde) N. facia-lisfin sadece motor dallar. gecer. Periferik yuz felci en s.k

burada facial sinirin s.k..mas.yla olur. Tutulan tarafta tum yuz yar.m.nda mimik kaslar.n.n motor felci gorulur.

Foramina parietalia: Vv. emisseriae parietale Foramen supraorbitale: V.a.n. supraorbitalis Canalis

infraorbitalis (fissura infraorbitale): V.a.n. infraorbitalis, n. zygomaticus

Canalis incisivus: V.a.n nasopalatinus, a. palatina major. Cavitas nasi ile cavitas orisfi ba.lar.

Canalis mandibulae: V.a.n. alveolaris inferior Foramen mentale: V.a.n mentalis Fissura pterygomaxillaris:

Fossa infratemporalis ile fossa pterygopalatina aras.ndad.r. A.v. maxillarisfin uc dallar. gecer.

Foramen sphenopalatina: Cavitas nasi ile fossa pterygopalatinafy. ba.lar. Arteria sphenopalatina (maksiller

arterin dal.d.r) ve nervus maxillarisfin cavum nasifye giden dallar. gecer.

Fossa pterygopalatina: Maksillan.n arka k.sm., pala-tin lemi.in horizontal parcas.n.n arkas. ve sfenoid kemi.in

processus pterygoideusfunun on yuzu aras.nda bulunur.

Fissura orbitalis inferior: Orbitay. hem fossa infra-temporalisfe hem de fossa pterygopalatinafya ba.lar.

15

COLUMNA VERTEBRALIS:

Eri.kin Cocuk

Cervical 7 7

Thoracal 12 12

Lumbal 5 5

Sacral 1

Cocygeal 1 3-5

TOPLAM 26 32-34

Vertebralar symphysis intervertebralisfler ve artt. zygaphophysialesfler (faset eklemleri) sayesinde birbirleriyle

birle.erek columna vertebralisfi olu.tururlar. Bu eklemler vas.tas.yla trunkus (govde) hareketleri olanakl. hale gelir

ayr.ca foramen vertebraflar.n ust uste gelmesiyle olu.an canalis vertebralisfin icinde bulunan medulla spinalis icin

koruyucu bir kanal olu.turur.

E.R.L.KLER.:

Servikal lordoz : Sekonder (3. ay) ba. tutma!

Torakal kifoz : Primer

Lumbal lordoz : Sekonder (12-18. ay) yurume!

Sakral kifoz : Primer

Tipik Vertebra Ozellikleri:

1- Corpus vertebrae

2- Arcus vertebrae

3- Processus spinosus (1 adet)

4- Processus transversus (2 Adet)

5- Processus articularis (4 adet)

rale (canalis vertebralis)

6- Foramen verteb

16

Servikal vertebralar: . Foramen transversariumflar. vard.r. Burdan a.v.vertebralisfler gecer. Cofdan itibaren hepsinde arter ve ven

beraberken C7fnin foramen transver-sariumfunda sadece v. vertebralis bulunur!!!

. C1: (Atlas): Corpus ve processus spinosusfu YOK

. C2: (Aksis): Korpusundan uzanan Pens axis nedeniyle atipik vertebrad.r. Dens axisfle medulla spina-lis

atlanto-axialis mediana posterior) bulunur. Kazalarda ba..n

aras.nda lig. transversum atlantis (art. hiperekstansiyonuyla y.rt.labilir (VVhiplash) ve medulla oblangatafn.n alt k.sm. ve kom.u medulla spi-nalis

hasar gorebilir.

bolumu

. C7: (Vertebrae prominensV Processus spinosusfu en c.k.nt.l. olan ve elle ilk hissedilendir. Torakal vertebralar:. Kostalarla eklem yapan toplam 6 adet yuzeyleri (1- 9-10-11-12 haric) vard.r. Tipik bir kosta tipik bir torakal vertebra ile kostovertebral (caput costa - corpus vertebra eklemi) ve kostotransvers (tuberculum costa-proc. transversus) eklemlerini yapar. Yaln.zca 11 ve 12. kostalar.n kosto transvers eklemi yoktur! . T1: Korpusun bir taraf.nda 1 tam (Kosta-1 icin) ve 1 var.m (Kosta-2 icin)

orpuslar.n.n bir taraflar.nda 2 yar.m

. T2 - T8 k

. T9: Korpusun bir taraf.nda 1 var.m (Kosta-9 icin) . T10-11-12: Korpuslar. sadece ayn. numaral. kostalarla eklemle.irler. 1 tam. . T11 ve T12fnin transvers c.k.nt.lar.nda eklem yuzu yoktur, costotransvers eklemleri yok! . Korpuslar. kalp .eklindedir.

Lumbal vertebralar:

. Processus transversusflar. uc ucludur. Processus mamillaris (eklem yuzu olan k.s.m), processus accessorius ve processus costalis. . Korpuslar. en buyuk vertebralard.r.

Os sacrum: 5 sakral vertebran.n kayna.mas.yla olu.ur. On yuzunde foramina sacralia ventralia arka yuzunde foramina sacralia dorsalia denilen delikler var. Yanlarda massa laterales bulunur.

. Promontorium: L5 ile sakrum aras.nda eklem ac.kl... arkaya bakan bir ac. olu.turur. One do.ru olu.an c.k.nt.ya denir. Erkekte belirgindir.

. Crista sacralis mediana: Processus spinosusf lar.n kayna.mas.yla olu.ur.

. Crista sacralis intermedia: Processus articularisflerin kayna.mas.yla olu.ur.

. Crista sacralis lateralis: Processus costalisflerin kayna.mas.yla olu.ur.

TO

RAKS .SKELET. 1

12 ci

1 Ste

2 cift kemik kosta ft k.k.rdak kosta rnum olmak uzere toplam 25 kemikten olu.ur. STER

Klavikula ile ve k.k.rdak kostalarla eklemle.ir. Yass. kemik oldu.u icin gec ya.lara kadar medulla osseum rubra

ice

ekleml

Manub

seviye

Proces

KO

8fden 12fye azal.r, ilk 7 kosta sternumla do.rudan eklemle.ir Costa vera denir.

NUM:

rir ve kemik ili.i biopsilerinde kullan.labilir. Uc parcal.d.r. Manubrium sterni (klavikula, 1. kosta ve 2. kosta ile e.ir), corpus sterni (2. kosta ve di.er kostalarla 8. kostaya kadar direkt eklemle.ir) ve pro-cessus xiphoideus. rium ve corpus sternifnin eklem hatt.nda olu.an Angulus sterni (Louis ac.s.) 2. kostan.n sternumla eklem yapt... ye uyar (arkada T4 korpusunun alt kenar. hizas.). 2. kosta hem manubrium hem korpusla eklem yapar! sus xipho-ideus kostalarla eklem yapmaz. ALAR:

STen 7fye artar.

Uzunluklar. 1fdSternumla direkt eklem yapmayan son 5 kostaya Costa spuriae ad. verilir. 8-9-10. kostalar once birbirleriyle sonra 7. k.k.rdak kosta vas.tas.yla sternumla indi-rekt eklemle.irken. 11 ve 12. kostalar ise ne sternum ne de ba.ka bir kemikle onde eklem yapmad.klar.ndan bunlar ayr.ca costa fluqtantes ad.n. al.rlar. 1-9-10-11 ve 12. kostalar.n kaputlar. sadece tek bir vertebra-n.n korpusuyla eklem yapar. 11 ve 12. kostalar duzdur ve vertebralara sadece kaputlar.yla tutunurlar kosta transvers eklemleri yoktur!

17

18

ile corpus costae

ekseni aras.nda olu.an ac.d.r. Kostalar.n alt kenarlar.nda ic yuzde sulcus costae bulunur icinde yukar.dan a.a.. do.ru

s.

ras.na interskalen aral.k denir ve a. subclavia ve plexus brachialis gecer.

Tipik bir kostada: Caput, collum, corpus, angulus ve tuberculum bulunur. Angulus costae, collum

ra

s.yla v.a.n. intercostalisfler bulunur (11 cift). Son kostan.n (12.) sulcus costaefs.nda v.a.n. subcostalisfler vard.r. En altta sinirler bulundu.undan interkostal blok yap.lacaksa kostan.n alt kenar.ndan, torasentez vb. amaclar icin ust kenar.ndan giri.im yap.l.r! 1. kosta yass.d.r ve angulusu yoktur. M. scalenus an-terior ve m. scalenus mediusfun yap..ma yerlerine ait tuberkuller gorulur. Bu iki kas.n a

Ossa membrl superlorls (ust ekstremite kemikleri)

1- Cingulum membri superioris: (omuz kav.a..)

Aksial ve appendikuler iskeleti ba.larlar.

a. Clavicula: Kemikle.meye en erken ba.layan ve kemikle.mesi en son biten kemiktir. Bu nedenle ve yeri

nedeniyle vucudun en cok k.r.lan kemi.idir. Yay van bir gSh .eklindedir. D.. ucu skapulan.n acromionfuyla

eklem yapt...ndan extremitas acromialis, ic ucu ise sternumla eklem yapt...ndan extremitas sternalis ad.n. al.r.

iki uc aras. corpus claviculafd.r. Lig. conoideum, lig. costoclavicularis, ligamentum coracoclaviculare ve lig.

trapezoideum bu kemi.e tutunur. Alt yuzde sulcus a.v. subclavia ve sulcus musculi subclavii denen oluk

bulunur ve burada m. subclavius oturur. K.r.klar.nda en s.k v. subclavia yaralanmas. gorulur ve sekiz bandaj.

uygulan.r.

b. Scapula: Toraks arka duvar.nda 2-7. kostalar aras.nda bulunan ucgen bir kemiktir. On yuzu facies costalis,

arka yuzu spina scapulae ile (iki spina sca- pulafy. birle.tiren cizgi TYden gecer) fossa supraspinata ve fossa

infraspinata olarak ikiye bolunur. Acromionfu clavicula ile cavitas glenoidalisfi caput humeri ile eklem yapar.

Tuberculum supraglenoida-lefye m. biceps brachiifnin caput longumfu, tuberculum infraglenoidalefye ise m.

triceps brachiifnin caput longumfu tutunur. rocessus coracoideusfa lig. coracoclaviculare, m. pectoralis minor,

m. biceps brachiifnin caput brevesi, m. coracobrachialistutunur.

2- Brachium (Kol):

a. Humerus: Ust taraf.n en uzun en buyuk kemi.idir. Proksimal ucta bulunan onemli yap.lar: Caput humeri eklem

yuzudur, tuberculum majus ve minusfe rotator cuff kaslar. tutunur, collum chirurgicum (tuberkullerin alt.nda,

proksimal uc k.r.klar. en s.k buradad.r ve en s.k ve n. axillaris zedelenir, du.uk omuz gorulur), collum anatomicum ise

caput ile tu-berkuller aras.ndad.r, sulcus intertubercularis (m. biceps brachiifnin caput longum tendonu gecer),

cisminde sulcus nervi radialis (icinde n.radialis ve a. profunda brachii bulunur cisim k.r.klar.nda zedelenirler ve

du.uk el gorulur). Distal ucta bulunan epicondylus medialisfden fleksor kaslar ba.lar (me-dial epikondilit = golfcu

dirse.i: fleksiyon zorlamas.yla ortaya c.kan a.r.l. fleksiyon) arkas.nda sulcus nervi ulnaris yer al.r.

P

19

Epicondylus lateralisfden ise ekstansor kaslar ba.lar (lateral epikondilit = tenisci dirse.i: ekstansiyon zorlamas.yla yac.kan a.r.l. ekstansiyon). Medial epikondil k.r.klar.nda n. ulnaris zedelenir pence el gorulur, k.r.k hatt. orta

epikondillerin hemen uzerinde ise n. medianus bas

k.r.

radialis

(Onkol): D..ta radius icte ulna bulunur. Proksimalde ulna, distalde radius kal.n ve kuvvetlidir.

Pro ve ulna birbirleriyle trokoid eklem yaparlarken cisimleri interosse-oz membranla

syn

e skafoid ve lunat kemiklerle direk olarak triquetrum ile discus arac.l...yla eklemle.ir (Art.

.umlar. caput radii, facies articularis capitis radii, circumfrentia arti-cularis,

m. biceps brachi tutunur), processus styloideus, incisura ulnaris..

aris, tuberositas ulna (m. brachialis tutunur), processus coronoideus,incisura

Ma

.s. nedeniyle ebe eli gorulur, eri.kinde en iyi prognozlu humerus ..d.r. Distal ucunda trochlea humerifsi ulnafn.n olecranonfu ile eklem yapar. Bu ucta ayr.ca fossa coronoidea, fossa , fossa olecrani bulunur.

3- Antebrachium

ksimal ve distal ucta radius

desmozis tipi eklem yaparlar.

a. Radius: Elbile.ind

radiocarpeae). Onemli olutuberositas radii (

b. Ulna: Olecranon, incisura trochle

radialis, tuberositas mm. supinatorii, processus styloideus, circumferentia articularis onemli olu.umlar.d.r, (ulna kemi.i elbile.inde ekleme kat.lmaz) nus: (El)

a. Ossa carpi:

. Proksimal s.ra: (D..tan ice) Scaphoideum, Luna-tum, Triquetrum, Psiforme (sesamoid kemiktir, m.flexor carpi ulnaris tendonu icindedir)

. Distal s.ra: Trapezium, Trapezoideum, Capitatum, Hamatum

She Looks Too Pretty Try To Catch Her

.r.lan kemi.idir, radyal arter ve sinirin dorsal dallar. yaralan.r, avaskuler nekrozu s.kt.r.

Skafoid el bile.inin en cok k

20

Lun arpal kemiktir, medyan sinir yaralan.r.

asisleri vard.r. Lateralden itibaren (ba.parmak)I V olarak

adl

at ise en cok c.kan k

b. Ossa metacarpi: Distalde apeks ve proksimalde h

and.r.l.rlar

c. Ossa digitorum manus: Phalanxflardan olu.urlar. Ba.parmaklarda 2 di.erlerinde 3 falanks vard.r.Ba.parmaklar.n medial falanks. yoktur.

21

Os

ktir. Bu ya.tan sonra ucu birle.ir tek kemik

hal

guinale tutunur), spina iliaca anterior

. rectus femoris tutunur), spina iliaca posterior superior, spina iliaca posterior inferior, facies

krumla eklem yapar)

hiadicum (oturdu.umuzda yere temas eder, vucut a..rl...n. ta..r).

orpus, ramus sup. et inf. eminentia iliopubica, peeten ossis pubis,

bis ile os iliifnin eklem hatt. ic yuzde li-nea arcuata

Uc kemi.in korpuslar.n.n birle.im yeridir. Ust yar.m.n. ilii. arka alt yar.m.n. isehi-i on alt

sa membri inferioris (alt ekstremite kemikleri) 1- Cingulum membri inferioris (pelvis kav.a..): Os coxae: 15 ya.a kadar os ischii, os ilii, os pubis olmak uzere 3 kemi

ini al.r. a) Os ilii: Onemli olu.umlar.: Ala ossis ilii, crista iliaca (iki taraf.n crista iliacaflar.n. birle.tiren cizgi L4ften gecer), spina iliaca anterior superior (m. sartorius, m. tensor fascia lata ve lig. in

inferior (m

articularis (sa

b) Os ischii: Oturak kemi.i. Onemli olu.umlar: Cor-pus, ramus, ine. isehiadica major et minor, spina isehiadica, tuber ise

c) Os pubis: Ar, edep kemi.i. Olu.umlar: C

tuberculum pubicum, facies symphysialis. Os puad.n. al.r.

. Acetabulum: yar.m.n. pubis yapar. Di.er onemli olu.umlar: Facies lunata, fossa aceta-buli ve incisura acetabuli.

. Membranla kapal.d.r, icinden v.a.n.obturatorius

. Foramen obturatum: Asetabulumun alt yuzundeki deliktir

gecer (canalis obturatorius).PELV.S .SKELET.:

1- Art. sacroiliaca ve ba.lar.

2- Symphysis pubica ve ba.lar.

3- Lig. sacrotuberale

4- Lig. sacrospinale

5- Membrana obturatoria olu.turur.

. Linea terminalis: Promontorium, linea arcuata, peeten ossis pubis, sakroiliak eklemin alt kenar. ve symphysis

pubisfin ust kenar.ndan gecen cizgidir. Cizginin ustunde kalan k.s.m pelvis major, alt.nda kalan k.s.m pelvis

minor ad.n. al.r.

. Linea terminalis hizas.ndaki ac.kl..a ise apertura pelvisis superior denir.

. Lig. sacrotuberale, tuber isehiadicum, symphysis pubicafn.n alt kenar. hizas. ac.kl..a ise apertura pelvisis

inferior denir, iki apertur aras. as.l pelvis (gercek pelvis) pelvis minorfdur.

. Perineum: Pelvisin alt ac.kl...n. kapatan kas ve zarlardan olu.an bolmedir.

22

ELV.S CAPLARI:

P

A- .c caplar:

a) Diameter mediana (conjugata anatomica): Linea

terminalisfin on arka cap.d.r. Promontorium ile symphysis pubicafn.n ust orta noktas. aras.d.r: 11,5 - 12 cmfdir

b) Diameter transversa: Linea terminalis uzerinde transvers eksende birbirinden en uzak olan iki nokta aras.:

,5 - 14 cm.

c) Diameter obliqua: Cifttir. Linea terminalisfte bir taraf.n art. sacroiliacafs. ile kar.. taraf.n eminentia iliopubicafs.

as.d.r: 12 - 12,5 cm.

d) Conjugata vera (obstetrica): Promontorium ile symphysis pubicafn.n arkada en kabar.k noktas. aras.ndaki

esafedir: 11 cm. (<10 cm ise vaginal do.um olmaz!).

e) Conjugata diagonalis: Promontorium ile sympysis pubicafn.n alt kenar. aras.d.r. Canl.da tu.e ile olculebilir.

.5 - 13 cm. Bu mesafeden:

- (2; 2,5 cm) = conjugata vera

B- D.. caplar: Pelvimetreyle olculurler.

a) Diameter externa: L5fin processus spinosusfu ile symphysis pubicafn.n on yuzu aras.ndaki mesafedir: 20 cm.

b) Distantia spinarum: iki spina iliaca anterior supa-rior (SIAS) aras.d.r: 24 cm.

c) Distantia cristarum: iki crista iliacafn.n en yuksek noktalar. aras.d.r: 28 cm.

d) Distantia intertrochanterica: Sa.-sol trochanter majorler aras.d.r: 32 cm.

Axis pelvis: Apertura pelvis superior ve inferiorflar.n merkezlerinden gecen vertikal hatta denir.

.nclinatio pelvis: Apertura pelvis superiorfdan gecen duzlem ile vufcdun horizontal duzlemi aras.nda kalan 50-60

recelik ac.d.r.

Not: Kad.n pelvisinde kemikler daha ince daha hafiftir, baz. c.k.nt.lar ve kaslar daha kucuktur. Sakrumun

nkavitesi daha azd.r ve daha horizontal durur bu nedenle coccyx - symphysis pubis aras. cap daha geni.tir. Ramus

bicus daha uzundur. Arcus pubicus daha geni. ac.l.d.r. Butun caplar daha geni.tir. Pelvis giri.i daha geni.tir.

13

ar

m

12

de

kopu

23

2- Femur: (Uyluk)

En kuvvetli en uzun kemiktir. Bir insan.n boyu yakla..k olarak femur boyunun 4 kat. kadard.r.

Pro xa ile distalde ise tibia ve patella ile eklemle.ir. Kalca ve diz eklemleri arac.l...yla mobiliteyi sa.lar.

Caput femoris, Fovea capi-tis femoris (lig.capitis femoris: cocuklarda bu ba..n kopmas. femur ba..nda avaskuler

nek

(condylus medialis daha

buy as.ndaki ac.d.r. (120-130 derece).

Co llum

fem

idir, insersiyon

ac.s.n. buyuterek kas.n gucunu art.r.r. Ucgen .eklindedir apeksi a.a.. basisi yukar. bakar.

3- Crus (bacak):

Proksimal ucunda femur, patella ve fibula ile

dis t

me

k.sm. kullan.l.r.

4-

Trochlea tali

nxflardan

olu.

a) Os Femoris:

ksimal ucu os co

roz nedenidir), collum femoris (eri.kinde k.r.klar. femur ba.. avaskuler nekrozunun s.k sebeplerindendir), trochanter major et minor, linea aspera, tuberosi-tas glutea, linea pectinea, facies poplitea, fossa intercondylaris, condylus lateralis et medialis, epicondylus lateralis et medialis, tuberculum ad-ductorium.

uk). Collodiafizer ac.: Collum femoris ekseni ile cor-pus femoris ekseni ar

cuklarda daha geni., kad.nlarda erkeklere gore daha dar (cocuk > erkek > kad.n). Antefleksiyon ac.s.: Coorisfin transvers planla yapt... ac.d.r (12-14 derece).

b) Patella: M. quadriceps femorisfin tendonu icinde bulunan vucudun en buyuk sesamoid kemi.

a) Tibia: Vucudun femurdan sonra ikinci uzun ve guclu kemi.idir.

tal ucunda ise fibula ve talus ile eklemle.ir. Vucut a..rl...n. femurfdan al.r ve yuku talusfa iletir. Condylus laterelis e

dialis, eminen-tia intercondylaris, area intercondylaris anterior et posterior, facies articularis fibularis, malleus medialis, facies articularis inferior (talusfla eklem yapar), incisura fibularis.

b) Fibula: Caput fibula tibiafn.n condylus lateralisfinin alt d..yan k.sm. ile eklemle.ir. Distalde tibia ve talus-la eklemle.ir. Distal ucuna malleus lateralis denir. Fibula diz eklemine kat.lmaz. Proksimal 1/3fu non-fonksiyone oldu.undan kemik grefti gereken durumlarda bu

Pes (Ayak):

A- Ossa tarsi:

Talus: Tibia ve fibula ile eklem yapar. Calcaneusfla beraber vucut yukunu ta..r. bu kemiktedir. Hic kas tutunmaz.

Calcaneus: Tarsal kemiklerin en buyu.udur. Medialinde sustentaculum tali denen c.k.nt. vard.r.

. Os cuboideum . Os naviculare

Ossa cuneiformia l-ll-lll (navicular kemi.in on yuzundedirler)

B- Ossa metatarsi: Medialden laterale l-V olarak adland.r.l.rlar. C- Ossa digitorum pedis: Phala

ur.

AYAK ARKUSLARI: Normal ayak bu arkuslar sayesinde uc noktada yere basar (topuk, 1. ve 5. metatarsla-r.n

dis

, ossa cuneiformia l-ll-lll ve l-ll-lll. metatars

kem

edialis daha yuksek, hareketli ve elastiktir. Lig. plantare longum, aponeuro-zis plantaris ve

en

tal uclar.). A- Arcus longitudinales: 2 tanedir.

1- Arcus longitudinalis medialis: Calcaneus, talus, naviculare

ikler olu.turur. 2- Arcus longitudinalis lateralis: Calcaneus, cuboideum, IV-V. metatars kemikler yapar. Arcus longitudinalis m

fazla lia. calcaneonaviculare plantare (spring ligament^ taraf.ndan desteklenir. En s.k coken ve pes planus tablosuna sebep olan bu arkustur.

dan desteklenir.

B- Arcus transversus: Metatars kemiklerin arka uclar. ile distal s.ra tarsal kemiklerin on k.s.mlar. (Cuboideum ve cuneiformiaflar) yapar. En fazla m. pero-neus lonaus taraf.n

24

25

ARTHROLOGIA (EKLEM B.L.M.)

syonunu sa.larlar ve hareketin pasif elemanlar.d.rlar.

Eklemler iskelet, kas ve sinir sisteminin koordina

Fonksiyonlar.na gore eklemler:

a- Svnarthrosis (oynamaz eklemler) b- Amphiarthrosis (yar. oynar eklemler)

c- Diarthrosis (Tam oynar 1 synovial eklemler)

Ya

p.lar.na gore eklemler:

a- Fibroz eklemler (Artt. fibrosae): Synarthrosis. 1- Suturalar

2- Gomphosis

3- Syndesmosis

4- Schindylesis

1- Suturalar: Kafa kemiklearas

ri aras.nda diki.e benzer eklemlerdir, iki kemi.in girintili c.k.nt.l. eklem yuzeyleri

.nda ba. dokusu vard.r zamanla ortadan kaybolur sutura tipi eklemle.en kemikler kayna.arak tamamen oynamaz olurlar. .ekillerine gore sutura serrata, denticulata, squamosa ve plana tiplerinde olabilirler. 2- Gomphosis: Tahtaya cak.lan civi gibidirler. Art. dentoalveolaris bu tiptedir. 3- Syndesmosis: iki kemi.in eklem yuzleri aras.nda fibroz ba. dokusu vard.r. Artt. tibiofibulares bu tiptedir. 4- Schindvlesis: Bir c.k.nt.n.n bir olu.a yerle.mesiyle olu.urlar. Vomer ile sfenoid aras.nda vard.r.

b- Kartilaainoz eklemler (artt. cartilaainea): Amp-hiarthrosis.

1- Svnchondrosis: Eklemle yuzeyleri aras.nda k.k.rdak vard.r ve zamanla kemikle.irler. (Sternokostal eklemler) 2- Svmphvsis: Symphysis pubis ve symphysis inter-vertebralisfler de oldu.u gibi eklem yuzleri aras.nda

f eklemler de symphysis tiplidir.

eklem yuzeyi de duzdur, (art. acro-mioclavicularis ve artt. zygaphophysiales = faset eklemleri,

inte

ibrokartilaginoz bir disk bulunur. Manubriosternal ve xiphostemal

c- Synostosis: iki veya daha fazla kemi.in (os coxa) zamanla birbiryle tamamen kaynamas.yla meydana gelirler. Os coxae, frontal ve mandibula ornek verilebilir. d- Sinovyal eklemler (art. synovialis): Diarthrosis. 1- Plana: Her iki

rcarpal ve intertarsal eklemler bu tiptedir).

2- Ginalvmus (trochleah: Bir eklem yuzu makara .eklinde di.eride buna uyan bir konkavitedir. Mente.e tipidir, (art. cubiti veya humeoulnaris, artt. in-terphalangeales prox. et distales ve art. talocrura-lis bu tiptedir) 3- Trokoid: Silindirik bir konveksiteyle buna uyan halka .ekline bir konkavite aras.ndad.r, yuzuk - parmak gibi.

(ar

t. radioulnaris prox. et distalis ve art. atlantoaxialis mediana bu tiptedir).

4- Elipsoid (Condvlar): Oval bir konveksiteyle, elips bir konkavite aras.ndad.r (art. atlantooccipitalis ve art. radicarpalis bu tiptedir)

5- Sellar: Eyere benzeyen eklem yuzleri vard.r (art. caprometacarpea pollicis)

6- Sferoid: Kure .eklindeki konveksiteyle, bunu icine alan konkavite aras.ndad.r (Art. humeri ve coxae)

7- Bicondvlar: Kondil (lokma) .eklinde konveksiteyle bunu icine almaya uygun konkavite aras.ndad.r. Art. genus ve art. temporomandibularis bu tiptedir.

Sinovyal eklemlerin ortak ozellikleri: 1- Facies articularis 2- Cavitas articularis: Eklem bo.lu.u.

3- Cartilaao articularis: Hyalin k.k.rdak.

4- Capsula articularis: Fibroz kapsul, a- Stratum fibrosumb- Stratum svnoviale (membrana synovialis)

5- Liaamenta articularia: Internae ve externae 6- Organa intraarticularia: Discus, meniscus, labrum, plicae synoviales

7- Vaainae mucosae8- Bursa mucosaeBaz. eklemlerde eklem yuzeyleri aras.ndaki geometrik uyumsuzlu.u gidermek icin veya .ok emici olarak fibrokartilaginoz discus (art. temparomandibularis, art. acromioclavicularis, art. sternoclavicularis, art. radi-ocarpae, symphysis intervertebralis ve symphysis pubis) veya meniscus (art. genu) veya labrum (art. coxa ve art. humeri) denilen yap.lar bulunur. Eksenler ve hareketler: 1- Vertikal eksende (Yukar.dan a.a..ya) Rotasyon hareketi yap.l.r. Trokoid veya pivot eklemler sadece vertikal eksenlidirler: art. radioulnaris proximalis ve distalis, art. atlantoaxialis mediana.

2- Saaittal eksende (onden arkaya) Abduksiyon, adduksiyon yap.l.r.

3- Transvers eksende (Soldan sa.a, sa.dan sola) Flek-siyon, ekstansiyon yapemler sadece transvers eksenlidir: art. humeroul-naris, art. .l.r (Ginglymus veya trochlear

ekl cubiti; art. talocruralis; art. interphalan-geales

pro

eri ve art. coxae (art. humeroradiale de

sferoiddir ancak hareketsizdir).

Plana tarz. eklemler ise eksensiz kayma hareketi yapabilen synovial eklemlerdir (art. acromioclavicularis, art.

zyg -les...)

ximales ve distales).

Her uc eksende de hareket edebilenler sferoid eklemlerdir: Art. hum

aphophysiales, artt. intercarpales, artt intertarsa

26

27

Ba leri:

Art. temporomandibularis:

Ba. bolgesinde bulunan tek hareketli eklemdir. Ci.neme yutma ve konu.ma gibi a..z hareketlerini yapar.

M eklem yuzlerini

o

k

. boyun Eklem

andibulan.n caput mandibulafs. ile tempo-ralin fossa mandibularisfi ve tuberculum articularefsi

lu.turur. Sinovyal bikondilar (ginglymus + plana) bir eklemdir. Diskus icerir. M. ptery-goideus lateralis eklemapsulune tutunur ve kapsulu destekler. Art. atlantooccipitalis:

Elipsoid (condylar) tipte synovial bir eklemdir. Atlas.n fovea articularis superiorfu ile oksipitalin condylus occipitalisfleri

aras.ndad.r. Sa. ve sol iki eklemden olu.ur ancak hareketleri ayr. ayr. de.ildir. Membrana atlantooccipitalis

anterior a.a..da lig. longitudinale anterior olarak devam eder. Membrana atlantooccipitalis pos-terior (a.v.

vertebralisfler bu ligamenti delerek fora-men magnumfdan norokranyuma girerler ve lig. atlantooccipitalis lateralis

(kapsulden geli.ir) adl. liga-mentlerle korunur. Transvers eksende fleksiyon ve ekstansiyon; sagittal eksen uzerinde

abd.-add hareketlerini yapar.

Art. atlantoaxiales laterales:

Atlas.n fovea articularis inferiorfu ile aksisin fovea articularis superiorfu aras.ndad.r. Plana tipindedir. Kayma

hareketleri sayesinde ba..n donme hareketleri geni.ler artar, boyun vertebralar.n.n da etkisiyle hareket her yonde

artar. Art. atlantoaxialis mediana anterior:

Dens axisfin on yuzundeki facies articularis dentis, atlas.n arcus anteriorfunun arka yuzundeki facies articularis

dentalis (fovea dentis) aras.ndad.r ve trokoiddir.

Art. atlantoaxialis mediana posterior:

Atlas.n massa lateralisfinin ic yuzleri aras.nda uzanan lig. transversum atlantis ile aksisin facies articularis posterior

dentisfi aras.nda uzan.r. Trokoid eklemdir. Lig. transversum atlantis dens aksisin arkaya kay.p spi-nal kord bulbus

bile.kesini ezmesini engeller.

1- Lig, cruciforme atlantis: Dens axisfe yap..mazlar lig.transversum atlantisfin uzant.lar.d.r. Donme hareketini

engellemezler sadece one fazla e.ilmesini onlerler.

2- Lig, apicis dentis: Crus superiorfun uzerindedir.

3- Lig, alaria dextra et sinis

tra: Kal.n ve kuvvetlidir. Dens axisften ba.lar sa.a ve sola oblik olarak uzanarak

foramen magnumfa tutunur. Sa.a sola donme hareketlerini ve e.ilmeyi frenler. Bu ba.lar.n tumunu lig. longitudinale posteriorfun devam. olan membrana tectoria orter..

4- Membrana atlantooccipitalis anterior 5- Membrana atlantooccipitalis posterior A.v.verteb-ralisfler bu membran. delerek norokranyuma girerler. Tumu

trig

onum suboccipitalefde yer al.r.

28

Omurga ve Toraks Eklemleri:

Symphysis intervertebralis:

Corpus vertebralar aras.nda discus intervertebralis bulunur. Symphysis turundedir. Toplam 23 tanedir. Oksi-pital ile

atlas, atlas ile axis aras.nda discus yoktur. En geni. disk L5-S1 aras.ndad.r. Diskusun ortas.nda Nuc. pulposus

(jelatinoz) cevresinde anulus fibrosus (fibro-kartilaginoz) vard.r. Nukleus pulposusfun anulus fibro-susfu ozellikle

pos

terolateral k.sm.ndan y.rtarak c.kmas. disk herniasyonlar.na neden olur en s.k C5-6, L4-5 seviyelerinde gorulur. Lumbal herniasyon daha s.kt.r.

1- Lia. lonaitudinale anterior.: Korpuslara s.k. diskus-lara gev.ek tutunur. Cok gucludur. Omurgan.n ekstansiyonunu frenler.

2- Lia. lonaitudinale posterior: Omur cisimlerinin arka yuzunde uzan.r. Servikal bolgede membrana tec-toria ad.n.

al .k. korpusa gev.ek tutunur. Fleksiyonu frenler.

.r. Diskusa s

Art. zygapophysialis: Vertebra arkuslar. aras.ndaki faset eklemleridir. Plana tipindedir. Processus articu-laris superiorflar ile processus articularis inferiorflar aras.ndad.r.

a- Lia. flavum: Arkuslar. birbirine ba.lar. Bol elastik fibril ve ya. dokusu icerir, sar.d.r. Cok sa.lamd.r. Processus

articularisfler ile processus spinosusflar aras.n. orer ve syndesmosis tipi eklem olu.turur. Cok gergin ve elastiktir.

Co

lumna vertebralisfin dik tutulmas.nda en onemli etkendir. Oksipital-atlas-axis aras.nda bu ba. yoktur! b- Lia. interspinale: Processus spinosusflar.n aras.n. orer. c- Lig, supraspinale: Processus spinosusflar.n uclar. aras.ndad.r, ince ve zay.ft.r. Servikal bolgede (C1-C7) lig.nuchae ad.n. al.r.

d- Lig, intertransversaria: Processus tranversusflar aras.ndad.r.

29

LP veya Epidural kateterizasyonda s.ras.yla cilt, ci .ta .ti ya. dokusu, fascia spfc, lig. supraspinale (c), lig.

interspinale (b), lig. flavum (a) gecilir (epidural bo.luk) LP yap.lacaksa devam edilir dura mater spi

pinalis gecilir (subarak noid aral.k).

nalis ve arachnoidea mater s

Columna vertebralisfin hareketleri: Eksen nucleus pulposusfun ortas.ndan gecer. One ve arkaya e.ilme en cok ve bel parcalar.nda olur. Sagittal eksende yanlara e.ilme de encok boyun ve belde olur. Ver-tikal eksende sa.a nme en cok boyunda en az belde olur. En geni. hareket fleksiyondur ve en fazla boyund

boyun

sola do a, ekstansiyon en fazla

boy

Boy

30 lu ya.lara kadar symphysis daha

son . olu.ur ve angulus sterni (Louis ac.s.)

ad. lt kenar. hizas.ndad.r.

rtt. sternocostales: ilk 7 k.k.rdak kosta ile sternum aras.ndad.rlar. 1. k.k.rdak kosta ile sternum aras.nda non

syn

Artt. costochondrales: synchondrosis tipindedirler.

tora

seviye

aras.nd d.r) tipindedirler. XI ve XII kostalar.n tuberculum

cos

yuz

Us

un ve belde olur. unda ekstansiyon fleksiyondan daha fazlad.r.

Art. manubriosternales: Manubrium sterni ile cor-pus sterni aras.ndad.r.ra ise synchondrosis tipine donu.ur. Eklem hatt.nda ac.kl... one bakan bir ac

n. al.r. Bu ac. onde 2. sternokos-tal eklem, arkada ise T4fun a

Art. xiphosternalis: Ba.lang.cta symphysis daha sonra Synchdrosis tipindedir.

A

oovial synchondrosis tipindedir, di.erleri ise (2 - 7) synovial plana tipindedir.

Artt. costovertebrales:

a- Art. capitis costae: Synovial plana tipindedirler. I - IX - X - XI ve XII. kostalar.n kaputlar. kendi seviyelerindeki kal omurlar.n cisimleriyle birebir eklemle.irler ve diskuslar bu eklemlere kat.lmaz. Di.erleri ise hem kendi lerinin hem de bir ust seviyeye ait vertebran.n korpusuyla ve arada kalan diskusla eklemle.mektedir.

b- Artt. costotransversales: Torakal vertebralar.n processus transversusflar. ile kostalar.n tuberculum costaeflar. ad.r. Synovial plana (fonksiyonel olarak trokoid diyenler de var

taefs. olmad...ndan bu eklemi de yoktur, dolay.s.yla XI ve XII vertebralar.n da transvers c.knt.lar.nda kostal eklem eyi yoktur.

t ekstremite eklemleri:

Art itas ster-nalisfi ile manubrium sternifde bulunan incisura clavi-cularis

ve lem yuzeyleri aras.nda diskus bulunur,

lig. sternoclaviculare anterius et poste-rius, lig. costoclaviculare ve lig. interclaviculare sisimli ba.lar. vard.r.

e skapulan.n acromionfu aras.nda plana tipinde

bir re (lig. trapezoideum ve lig co-noideum adl.

iki

skapulan.n cavitas glenodialisfi ve labrum glenoidale

aras.ndad.r. Sferoid tiplidir. Uc eksende de hareket eder. Tufm vucudun en aenis hareket yetene.i olan ve en

. sternoclavicularis: Claviculafn.n extrem

birinci k.k.rdak kosta aras.ndad.r. Sellar (plana diyenler de var) tiptedir. Ek

Art. acromioclavicularis: Claviculafn.n extremitas ac-romialisfi il

eklemdir. Diskusu vard.r. Lig. acromioclavicu-lare, lig. coracoclaviculak.sm. vard.r) isimli ba.lar. vard.r.

Art. humeri: Omuz eklemi humerusun caput hume-rifsi ile cok c.kan eklemidir. Cok zav.f ve gevsek bir kapsulu vard.r. En zav.f k.sm. inferiorudur ve en cok c.k.klar. asaa. one

(anterior inferiora) doaru olur!. Di.er sinovyal eklemlerden farkl. olarak stabilizasyo-nunda en onemli rolu eklem ici (-)

bas.nc de.il cevre kaslar. sa.lar (Rotator cuff: M. supraspinatus, m. infraspinatus, m. subscapularis ve m. teres

minor (SltS kaslar.)). En buyuk eklem kesesi bursa subacromialisftir eklem kavitesiyle ba.lant.l.d.r ve bursiti s.kt.r.

Ayr.ca bursa subdeltoidea, bursa subtendinea muscu-li subscapularis, bursa musculi coracobrachialis, bursa

subtendinea musculi latissimi dorsi, bursa subtendinea musculi teretis majoris, bursa subcutanea acromialis, bursa

subtendinea musculi infraspinati isimli bursalar. da vard.r. Eklem kapsulunun icinden sulcus intertuber-cularisften gelen

musculus biceps brachiifnin caput longum tendonu gecer ve tuberculum supraglenoida-le ve labrum glenoidalefye

tutunur. Lig. glenohumera-lia, lig. coracohumerale ve lig. transversum humerale isimli ba.lar. vard.r. Lig. transversum

humerale humerusun iki tuberkulu aras.ndad.r ve alt.ndan m. biceps brachiifnin caput longumfunun tendonu gecer.

Art. cubiti: Humerus - radius ve ulna aras.ndad.r. Ginglymus tipindedir. Uc eklemden olu.ur.

1- Art. humeroulnaris: Ginglymus (Fleksiyon - Eks-tansiyon)

2- Art. humeroradialis: Sferoid (ancak hareketi plana gibi)

3- Art. radioulnaris proksimalis: Trokoid (supinas-yon-pronasyon)

Lig. collaterale ulnare (n. ulnarisfle kom.udur) Lig. collaterale radiale

Lig. quadratum Lig. anulare radii Li un circumferentia articula

ri n.rlar ve

e

g. anulare radi supinasyon ve pronasyonu mumkun k.lan ba.d.r. Radiusf

sfi ve ulnafn.n incisura radialisfiyle beraber art. radioulnaris proximalisfe kat.lan bu ba. pronasyonu s.

klemin butunlu.unu devam ettirir.

Art. radioulnaris distalis: Trokoid tiptedir. Eklem yuzleri aras.nda diskus bulunur.

Art. radiocarpalis: Elipsoiddir. Radius skafoid ve lunat ile direkt olarak, triquetrum ile discus articularis arac.l...yla eklemle.ir. Ulna bu ekleme direkt olarak kat.lmaz.

Art. intercarpales: Yanyana duran karpal kemiklerin aralar.ndaki plana tipinde synovial eklemlerdir.

Art. mediocarpalis: Proksimal s.ran.n karpal kemiklerle distal s.ra karpal kemiklerinin aras.ndad.r. Radial

k .nda proksimalde skafoid ile distalde trapezium ve trapezoideum aras.nda plana veya sellar tipinde; ulnar tarafta

triquetrum, lunatum ve skafoid ile hamatum ve capitatum aras.nda elipsoid veya sellar tiptedir.

.sm

30

31

Art. carpometacarpalis pollicis: Birinci metakarpal kemikle os trapezium aras.nda, sellar tipli eklemdir.

Artt. carpometacarpales II - III - IV - V: Plana tipindedirler.

Artt. intermetacarpales: 2-5. metakarpallerin basisleri aras.nda, Plana tipindedirler.

Artt. metacarpophalangeae: Elipsoid tiptedir.

Artt. interphalangeales proximales: Proksimal fa-lankslarla orta falankslar aras.nda ginglymus tipindedir.

Artt. interphalangeales distales: Orta falankslarla distal falankslar aras.nda ginglymus tipindedir.

Alt

indedir ama

liga

ekstremite eklemleri:

Symphysis pubica: iki pubis kemi.inin orta hatta bir diskle birle.mesiyle sadece vaginal do.um s.ras.nda esner. Art. sacroilica: Sakrum ve os iliifnin facies auricularis isimli eklem yuzeyleri aras.ndad.r. Plana tip

mentleri cok guclu oldu.undan sadece do.umda hafif kayma hareketi yapar. Ba.lar.: Ligg. sacroiliaca ventralia -

32

, lig. sacrotuberale, lig. sacrospinale.

i aras.ndad.r. Asatebulumun eklem yuzeyini geni.leten fibroelastik k.k.rdak labrum acetabu-lare ad.n. al.r.

interossea - dorsalia

Art.coxae: Sferoid tiplidir. Uc eksenlidir. Koksan.n asetabulumunda bulunan facies lunata ile femurun caput femorisf

Eklem icinde intrakapsuler lig. transversum aceta-buli ve lig. capitis femoris (ba. olarak onemi yok icinde bulunan a. obturatoriafn.n dal. onemli! koparsa ozellikle cocuklarda femur ba.. aseptik nekrozu olur) bulunur. Kapsulu guclu ve kal.nd.r. Ekstra kapsuler ligamentleri:

1- Lig. iliofemorale (Vucudun en guclu ba..d.r BER-T.N. ba.. veya gYh ba.. da denir. Uylu.un ve govdenin

eks

ayna.ma-s.yla olu.ur. Eklem butunlu.u icin (-) bas.nctan sonra en

one

tansiyonunu ve adduksiyonunu s.n.rlar. Tek ayak uzerinde duruldu.unda desteksiz yana e.ilmesini s.n.rlar. 2- Lig. pubofemorale: Ekstansiyonu ve abduksiyo-nu frenler.

3- Lig. ischiofemorale: Uylu.un veya govdenin ekstansiyonunu frenler. 4- Zona orbicularis: 3 ba..n ve kapsulun k

mli 2. faktordur. (En onemli yap.sal faktordur)! Kalca ekleminin en zay.f k.sm. lig. ischiofemorale ile lig. pubofemorale aras.d.r. Lig. pubofemorale ve lig.

iliofemorale aras. da 2. zay.f bolumdur buray. m. iliop-soas doldurur.

Roser-Nelaton cizgisi SIAS (A) ile tuber ischiadicum (B) aras.d.r ve normalde trochanter majorfun tepesinden

gecer. Trochanter majorfun en yuksek noktas. ile femur ba.. merkezi ayn. hizadad.r.

Art. genu: Tum vucudun en buyuk ve en komplike eklemidir. Bikondilar (modifiye ginglymus) eklemdir. Femur -

tella ve tibia aras.ndad.r. Fibula diz eklemine kat.lmaz!

pa

33

Eklem ici olu.umlar:

Meniscus medialis et lateralis: Eklem yuzleri aras. geometrik uygunlu.u sa.layan fibrokartilaginoz yap.lard.r.

dial meniskus daha buyuktur ve yuvarlakt.r. Lateral meniskus C .eklinde ve daha kucuktur. Medial meniscus lig,

Me

collaterale tibialefve s.k. tutunur ve bu nedenle cok daha s.k yaralan.r. Ozellikle diz fleksivonda iken lateralden gelen

darbeler medial meniskus y.rt...na (UNHAPPY TR.AD: Lig. collaterale tibiale, meniscus medialis, lig. cruciatum

terior y.rt...) neden olur. an

Intrakapsuler ligamentler:

a- Lig. cruciatum anterius: Femurun condylus latera-lisfinin ic yuzunun arka k.sm. ile tibian.n area intercondylaris

anteriorfu aras.ndad.r alt ucu meniscus lateralis ile kayna.m..t.r. Guce kar.. yap.lan ekstan-siyonda

gerilir. Fleksiyonda tibia one cekildi.inde tibian.n one kaymas.n. engeller (On cekmece).

b- Lig. cruciatum posterius: Femurun condylus me-dialisfinin d.. yuzunun on k.sm. ile tibian.n area intercondylaris

posteriorfu aras.ndad.r. Guce kar.. yap.lan fleksiyonda gergindir. Diz fleksiyonda iken tibian.n

arkaya itilmesi halinde hareketi s.n.rlar (Arka cekmece).

c- Lig. tranversum genu: Her iki meniskusun on uclar.n. birbirine ba.lar.

d- Lig. coronarium: Meniskusleri tibia kondillerine ba.lar.

e- Lig. meniscofemorale anterius irlikte seyreder meniscus lateralis ile

femur aras.ndad.r.

: Ligamentum cruciatum anteriusfla b

f- Lig. meniscofemorale posterius: Ligamentum cruciatum posteriusfla seyreder. Meniscus lateralis ile femur aras.ndad.r.

Ek

strakapsuler liaamentler:a- Lig. patellae: Yukar.da basis patellafya a.a..da tuberositas tibiafya tutunur. M.quadriceps femo-risfin tendonunun orta bolumunun bir devam.d.r. Onunde bursa infrapatellaris superficialis, arkas.nda bursa

la ba..na tutunur.

lerle olu.ur.

infrapatellaris profunda bulunur. b- Lig. collaterale fibulare: Eklem kapsulune ve me-niskuse yap..maz! Aralar.ndan m. popliteusfun kiri.i gecer. Yukar.da femurun d.. kondiline a.a..da fibu

c- Lig. collaterale tibiale: Yukar.da femurun a.a..da ise tibian.n ic kondillerinin ic yuzlerine tutunur. Kapsul arac.l... ile ic meniskusun d.. kenar.na s.k. tutunur. Hasarlar.nda meniscus medialisfte hasara u.rar. d- Lig. popliteum obliquum: M.semimembranosus tendonunun sonlanma k.sm.ndan ayr.lan lif

Eklem kapsulunun arka yuzunu destekler. e- Lig. popliteum arcuatum: Eklem kapsulunun arka k.sm.n. destekler. Onemli bursaflar:

Bursa suprapatellaris genellikle eklem kavitesiyle ba.lant.l.d.r. Bursa infrapatellarisfin enflamatuar hastal.klarda bursiti s.kt.r. Bursa prepatellaris: travmatik olarak en s.k bursit buradad.r.

Art. tibiofibularis proximalis et distalis: Proksimal olan. plana tipinde ama hareketsiz, cisimleri aras.ndaki seoz membranla gercekle.en ve distaldeki eklemler ise syn interos desmosis tipi oynamaz eklemlerdir.

ibular eklemin ba.lar. lig.

tibi

1) Lig eum)

2) Lig

a) Lig. talofibulare ant. et post.

inv . talofibulare anterius, yaralan.r, eversiyon burkulmalar.nda ise lig. deltoideum cok

guc

Proksimal tibiofibular eklemin ba.lar. lig. capitis fibula anterius ve posterius; distal tibiof

ofibularis anterius ve posterius ad.n. al.r.

Art. talocruralis: Talus, calcaneus ve fibula aras.ndad.r ve ginglymus (trochlear) tipindedir. Ba.lar.: . collaterale mediale: (lig. deltoid

a) Pars tibionavicularis

b) Pars tibiocalcanea

c) Pars tibiotalaris ant. et post. . collaterale laterale:

b) Lig. calcaneofibulare ersiyon burkulmalar.nda lig

lu oldu.undan medial malleolfun kopma k.r... ve beraberinde fibula distal uc k.r... (Pott) gorulebilir.

34

35

Art

talocalcaneum mediale, laterale, posterius ve interosseum isimli ba.lar. vard.r, inversiyon ve eversiyon hareketlerine

ola

lare, li lare plantare (aya..n longitudinal arkusunun korunmas.nda gorev al.r,

kop

poster

Art . talocalcaneonavicularis ile art. calcaneocuboideafn.n toplam.d.r.

aras

lar.n kaputlar. ile proximal falankslar.n basisleri aras.nda, elipsoid

tipt

. subtalaris (talocalcanea): Talus ile calcaneus aras.ndad.r. Synovial plana tipte bir eklemdir. Liga-mentum

nak sa.lar.

Art. talocalcaneonavicularis: Talus, calcaneus ve os naviculare aras.ndad.r, plana tipindedir. Lig. talonavicu-g. calcaneonaviculare, lig. calcaneonavicu

arsa duz tabanl.k olur, bol elastik lif icerdi.inden spring ligament diye de adland.r.l.r), lig. talocalcaneum ius ve lig. talocalcaneum laterale isimli ba.lar. vard.r.

Artt. intertarsales: Tum intertarsal eklemler plana tipindedir. . tarsi transversa (Chopart): art

Art. tarsometatarsales (Lisfranc): Ossa tarsifnin distal s.ras.ndaki kemikler ile metatarslar.n basisleri ad.r, plana tipindedirle

.ndr. rslar.nn hasislerinin aras.nda plana tipindeki eklemlerdir.

Artt. intermetatarsales: Metata

Artt. metatarsophalangeales: Metatarsedir.

Artt. interphalangeales pedis:

Phalanxflar aras.nda, ginglymus tiptedir.

36

KL

.N.K OZET: Humerus: Proksimal uc k.r.klar. en s.k collum chirurgicumfda gorulur. N. axillaris yaralan.r. Cisim (corpus, diafiz veya sh

aft) k.r.klar.. N. radialis (du.uk el ve a. profunda brachii yaralanmalar. gorulur. Distal uc k.r.klar. veya suprakondiler k.r.klarda (cocularda s.k) N. medianus ve a. brachialis bas.s. gorulebilir (ebe eli), ama k.r.k duzelince fonksiyonda duzelir. Buyume ca..nda gorulurse kemi.in boyu k.sa kal.r. E.er arter yaralanmas. varsa

kon

VOLKMANN KONTRAKTURU: Humerus alt uc, radi-us ve ulna k.r.klar.nda arteria profunda brachiifnin

yaralanmas. veya a. brachialisfin bas.ya u.ramas.yla on-kolda iskemi geli.ir ve fleksor kaslar ekstensorlere gore daha

uclu oldu.undan ve daha buyuk olduklar.ndan daha fazla etkilenirler. El bile.i fleksiyonda kal.r.

DUPUYTREN KONTRAKTURU: Aponeurosis palma-risfin lokalize kal.nla.mas. ve kontrakture u.ramas.d.r. Yuzuk

parm lay.p kucuk parma.. da etkileyerek bu iki parma.. el ayas.na do.ru ceker. Distal interfalangial

eklemler etkilenmez.

A

. Adolesanda: Clavicula k.r..., humerus collum chi-rurgicum k.r.klar.

. Ya.l.da: Radius distal uc k.r... (colles) gorulur. (50 ya. uzerinde colles k.r... s.k gorulur).

Monteggia K.r...: Ulna govdesi arkadan gelen bir travmayla k.r.l.r. K.r...n alt ucu one do.ru kayar. Lig. an-nulare

radii de y.rt.l.r ve radius ba.. one do.ru yer de.i.tirir.

Galeazzi K.r...: Radiusfun proksimal 1/3fu k.r.lm..t.r, ulnafn.n distal ucu art. radioulnaris distalisfte yer de.i.tirir.

Colles K.r...: Avuc uzerine du.meyle s.k gorulur. Radiusfun distal ucu k.r.l.r. Catal s.rt. deformitesi olur.

Smith K.r...: El s.rt.na du.me sonucu olu.ur, radiusfun distal ucu k.r.l.r ve one do.ru yer de.i.tirir.

traktur geli.ebilir. Medial epikondil k.r.klar.nda n. ulnaris zedelenir (pence el).

Omuz ekleminde humerus c.k.klar. en s.k a.a..-one do.ru olur n. axillaris zedelenebilir.

g

a.. kokunden ba.

vuc uzerine on kol ekstansiyondayken ve kol abduksiyondayken du.me sonucu: . Cocukta: Radiusun distal ucunda arkaya uzanan epifiz ayr.lmas.

. Genc eri.kinde: Scaphoideum k.r...

37

Skafoid: Genc eri.kinde avuc icine du.meyle k.r.l.r. En s.k k.r.lan karpal kemiktir. Enfiye cukurunda hassasiyet

d...nda bulgu vermeyebilir. A. radialisfin ramus dor-salis yaralanmas.na ba.l. avaskuler nekrozu olu.abilir.

Genc eri.kinde avuc uzerine du.mekle os lunatum dislokasyonu s.k gorulur bu patolojide n. medianus

yaralanmas. s.kt.r.

Bennet K.r...: Ba.parmak metakarpal kemi.i taban.nda gorulen k.r.kt.r. Ba.parma..n abduksiyona zorlanmas.yla

olu.ur.

Collum femoris k.r.klar. ya.l.larda ve postmenapozal kad.nlarda s.k gorulur femur ba..nda aseptik nekroza

(a.circumflexa femoris medialis ve lateralis yaralan.r) s.k neden olur. Bu k.r.kta uylu.un boyu k.sal.r ve alt ekstremite

d..a rotasyon yapar ba. parmak latera-le donuk durur.

Corpus femoris k.r.klar. genellikle genc eri.kinlerde gorulur.

Suprakondiler femur k.r.klar. 1/3 distal: Uyluk k.sal.r ve alt parca d..a arkaya cok fazla doner ve sonucta a.

popliteafya bas. yaparak baca..n ve aya..n dola..m.n.n bozulmas.na neden olabilir.

Patella k.r.klar. genellikle transverstir ve tendonun icinde yer alan bir kemik oldu.undan fazla ayr.lma olmaz. Diz

eklemi semifleksiyonda kal.r, hareketle a.r. olur.

Tibia k.r.klar. genellikle ac.k k.r.klard.r. Tibian.n distal 1/3 luk bolumunde gorulen k.r.klar zor iyile.irler.

Fibulafn.n caput k.r.klar. n. peroneuscommunis yaralanmas.na neden olur ve ayak dorsifleksiyon ve ever-siyon

yapamaz du.uk ayak (n. fibularis profundus) ve taban du.mesi (n. fibularis superficialis) beraberdir. Talus k.r.klar.;

Ani ve .iddetli s.cramalarla zorlanmas.yla olur veya a a..n ekstansiyona (plantar fleksiyon) zorlanmas.yla olur.

.rsa da

cal

t varsa tenisci dirse.i; Ekstansiyon zorlamas.na ba.l. a.r.l. ekstansiyondur.

Elbile.i ve parma nsor kaslar. lateral epikondilden orijin ald...ndan bilek ve parmaklar.n a..r.

veya uzun sure ekstansiyo

Golfcu dirse.i ; Fleksiyon zorlamas.na ba.l. a.r.l. fleksiyon. Elbile.i

ve ve parmaklar.n flek-siyona a..r.

zorlanmas nucu birbirlerinden uzakla.mas.

ola ebilece.i gibi cok ata binenlerde de

gor zukluktur.

gXh de rastlanabilir.

y

Calcaneus k.r.klar. yuksekten du.me veya atlamayla olu.ur. Ayak eklemi supinasyona (inversiyon) zorlan

caneus k.r.l.r.

Dirsek ekleminde lateral epicondyli

klar.n tum eksta

na zorlanmas.yla geli.ir.

Dirsek ekleminde medial epicondylit varsa

parmaklar.n fleksor kaslar. medial epinkon-dilden orijin al.r bu nedenle bilek

. nedeniyle geli.ir. Genu varum: her iki dizin d..a do.ru bukulmesi soy.d.r, parantez bacak veya gOh bacak veya gOh bain de denir, ra.itizmde gorul

ulur. Genu valgum: Dizlerin birbirine yap...k ve ayak bileklerinin birbirinden ayr. durdu.u ortopedik bo

bacak veya gXh bain de denir. Bu deformite-ye de ra.itizm

Lokomotor Sistem Anatomisi . 2

38

MYOLOGIA (KAS B.L.M.)

Kontraksiyon (kas.lma) kabiliyeti olan ve aktif olarak cal..arak vucudumuzdaki hareketleri sa.layan kaslar 3 ayr.

gruba ayr.l.rlar.

A- .skelet (cizgili) kaslar.: Eklemler vas.tas.yla iskelet hareketlerini sa.layan bu kaslar cizgili kas liflerinden

olu.urlar. Kas denilince genellikle bu grup kaslar anla..l.r, istemli olarak cal...rlar. Vucut dokular.n.n %40fn.

olu.tururlar. Merkezi sinir sistemine ba.l. olarak gorev yaparlar.

B- Duz kaslar: iskelet kaslar.ndan histolojik ve fizyolojik farklar gosteren bu kaslar cizgisiz kas liflerinden

yap.lm..t.r. Genellikle ici bo. organlar.n ve damarlar.n duvarlar.nda bulunurlar. Otonom sinir sistemi ile yonetilen bu

kas lifleri istem d... cal...rlar. Kas.lmalar. yava.t.r.

C- Kalp kas. (mvocardiumV Hem iskelet kaslar. hem de duz kaslar.n ortak baz. ozelliklerini ta..yan bir kas

ce.itidir. iskelet kaslar.n.n goruntusune sahiptir ancak istemli cal..maz, duz kaslar gibi otonom innervasyonu vard.r

ancak otonom innervasyon sadece ritmini belirler, fizyolojik ihtiyaca gore ritmik olarak ve spontan cal...r.

Bir kas en az bir eklemin uzerinden gecerek di.er bir kemi.e yap...r. Caprazlad.klar. eklem say.s.na gore; bir

eklemi caprazl.yorlarsa uniartikuler. iki eklemi cap-razl.yorlarsa biartikuler. daha da fazla eklemi caprazl.yorlarsa

multiartikuler olarak kabul edilirler. Bir kas.n yap..ma noktalar.ndan hareket etmeyen veya az hareket eden noktas.

kas.n ba.lang.c. yani oriaofsu. hareketli noktas. ise kas.n sonucu yani insertiofsu olarak kabul edilir.

Kaslar istirahat halinde iken de belirli bir gerginliktedirler. Bu gerginli.e tonus ad. verilir. Kas.lma fonksiyonlar. iki

ce. .sal.rsa izotonik kontraksiyon

ittir. Kontraksiyon s.ras.nda kas.n gerginli.i de.i.mez, sadece boyu k : kontraksiyon

s.ra rik konraksiyon s.nda kas.n boyu de.i.meyip gerginli.i artarsa izomet denir.

olu.tur rsivon ac.s.

Kaslar.n kas.larak olu.turduklar. kuvvetin hareket icin kullan.lan bolumu kiri.lerin yap..ma yerinde kemik ile duklar. ac.ya ba.l.d.r. Buna inse ad. verilir. Bu ac. buyudukce kas kuvvetinin yap..ma noktas.

uze rece olursa kuvvetin tamam. hareket icin kullan.l.r.

ustlenen kas veya kaslar esas

har

Ayn kas

gru ek

icin bu rd.r.

Kas .

Kas k, spiral veya dairesel demetli kaslar olarak grupland.r.labilirler

e yonleri ile ili.kisi vard.r. Paralel demetli kaslarda fasikuller

cekme (m.quadratus, m.rhomboideus...) olabilirler, m.lemnisciformis

metleri hemen hemen birbirine

etleri kas cekim cizgisine e.ik

ola m.bipennatus, m.mul-tipennatus). Spiral demetli kaslar.n (m.spiralis)

.ek e.i.iktir. Spiral kaslara yak.n bir grup daha vard.r ki bunlarda fasikuller iki veya daha fazla

yonde seyrede us). Dairesel kaslar (m.orbicularis) ve buzucu kaslar ( m.sphincter) da spiral demetli

kas ak kabul edilirler. Sozu edilen iki kas tipi .ekil olarak sirkuler kas liflerinden olu.malar.na

ra. .r. Bu bilgiler .....nda kas ce.itleri kas demetlerinin yerle.im ve yonlerine gore .u

a) M.quadratus : Birbirine paralel olan kas lifleri yass. bir kiri.le sonlan.rlar. Dortgen .eklinde k.sa ve yass. bir kas

ce.ididir (m.quadratus femoris, m.pro-nator quadratus).

b

c) M.lemnisciformis: Karn. uzun bir .erit .eklinde olan bir kast.r (m.sartorius).

d fsu dar, kar.n k.sm. ise geni.tir. Kar.nlar. silindir .eklindedir, k.sa veya uzun

e) M

f) M kar.nl. kaslardan olup, kar.n k.sm.n.n kesiti yuvarlakt.r (m.teres major).

g) M.triangularis : Origofsu geni., insertiofsu dar olan bu turde kas ucgen .eklindedir (m.temporalis).

ast.r.

ri uzan.r

rtiofda tutunur. Origofdan ba.layan kas lifleri oblik bir seyirle bu sozu

rindeki hareketi sa.lama etkisi artar. Bu ac. 90 de

Bir hareketin ba.lamas.nda ve bu hareketin devaml.l...n.n surdurulmesinde esas rolu

eket ettirici (prime movement) kas/kaslar olarak kabul edilirler. . yonde hareke

t yapt.ran kas veya kas gruplar.na si-nerjist(agonist), z.t yonde hareket yapt.ran kas veya plar.na ise antagonist kaslar denir. Fiksator kaslar ise, esas hareket ettirici kas veya kaslar.n i.levlerini artt.rabilm

kaslar.n origoflar.n.n sabitlenmesi-ni sa.layan kasla

ekilleri

lar, kas demetlerinin yonlerine gore paralel, obli

. Bu gruplar.n kaslar.n cekme veya haraket ettirm cizgisine paralel olarak uzan.rlar. Bu kaslar k.sa

turunde oldu.u gibi uzun olabilirler. Mekik .eklindeki kaslarda (m.pisiformis) dakas deparalel seyrederler, bu kaslar uzun veya k.sa olabilirler. Oblik demetli kaslarda lif dem

rak yer al.rlar (m.triangularis, m.unipennatus,

li ve k.vr.lma dereceleri drler (m.cruciat

lara yak.n iki grup olar

men fonksiyonel farklar. vard

.ekilde ozetlenebilir:

) M.rhomboideus: E.kener dortgen .eklinde yass. bir kast.r (m.rhomboideus major).

) M.fusiformis: Origo ve insertio

kar.nl. olabilirler (m.biceps brachii). .digastricus: Uc uca yerle.mi. iki fusiform kastan olu.ur (m.digastricus). . teres : Uzun

h) M.unipennatus : Fasikullerin dizili. ve seyirlerine gore ku. tuyu manzaras.nda oldu.u pennatus grubu kBu tur kaslarda origofda ve insertiofda uzun kiri.ler bulunur. Bu kiri.ler aras.nda oblik seyidi kas lifle

(m.flexor pollicis longus). i) M.bipennatus : Ortada bulunan kiri. inse

39

40

rlar. Yani yan yana gelmi. iki musculus unipen-natusfun olu.turdu.u bir kas

teki kas.n olu.turdu.u kas ce.ididir. Origofsunda birden fazla kiri.

mesiyle olu.mu. mu.terek bir kiri. vard.r (m.del-toideusfun orta

daha cok yonde caprazla.arak uzand... bir kas turudur (m.masettep).

.na yerle.mi. bulunan halka .eklindeki dairesel kaslar bu grupta bulunur

inde oldu.u gibi bu da halka .eklinde olan dairesel bir kast.r. Normalde kas.l. .ekilde

durumda kas.l. olup defekasyon s.ras.nda gev.er).

Bir ac.kl...n cevresinde, ac.kl..a ...nsal olarak yerle.mi. kas liflerinden olu.ur. Ac.c. ve geni.letici bir

g.c noktas.ndan son-lanma noktas.na kadar spiral bir .ekilde uzan.rlar

Mezodermfden koken almavan kaslar :

gecen kiri.in her iki taraf.na tutunu

tipidir (m.rectus femoris).

j) M.multipennatus : Birkac m.bipennatus tipoldu.u halde, insertiofda birkac kiri.in birle.

bolumu).

k) M.cruciatus : Kas demetlerinin iki veya I) M.orbicularis : A..z veya goz etraf

(m.orbicularis oris, m.orbicularis oculi).

m) M.sphincter: Bir oncek

dururlar ( m.sphincter ani externus: normal n) M.dilatator :

kas turudur (m.dilatator pupillae).

o) M.spiralis : Kas lifleri ba.lan

(m.latissimus dorsi).

. Mimik kaslar.nda oldu.u gibi insertiofsu deride olan kas tipine m.cutaneus (mm.fasciei) ad. verilir. Kaslar mezoderm kokenlidir.

. Gozun irisinde bulunan kaslar (m. sphincter pupil-la ve m. dilatator pupilla)

. K.l dibi kaslar.: Mm. erector pili

Anatomik kesit: Bir kas.n en geni. yerinden yap.lan kesitten elde edilen aland.r.

Fizyolojik kesit: Bir kas. olu.turan liflerin teker teker kesit alanlar.n.n toplam.na denir. En guclu kesittir.

ENDOMYS.UM: Cizgili kas fasikulu icersinde yer alan kas liflerinin aralar.n. dolduran ba. dokudur.

PER.MYS.UM: Bir kas fasikulunu saran ba. dokusu k.l.ft.r.

EP.MYS.UM: Tum kas. saran ba. dokudur, icte pe-rimysiumfa ait bolmeler, d..ta ise kom.u olu.umlara ait ba.

dokusu ile devam eder.

n fazla etkileyen etkenler: kuvvetleri, hareket geni.li.i, kuvvet cizgisi, insersiyon ac.s. ve

har

onunun kemikte son-land... noktada tendonla kemik aras.nda kalan ac.d.r. Bu ac. ne

kad kadar fazlad.r, 90 derece oldu.unda kas kuvveti maksimum ortaya c.kar.

Sesamoid kemikler bu ac.y. art.rarak kas.n guncu art.r.rlar.

Kaslar.n gorevlerini eeketin yonudur.

.nsersiyon ac.s.: Kas.n tend

ar buyukse kas.n gucu ve etkisi o

41

M.M.K KASLARI

Fascia superficialis icindedirler. Bir taraflar. ile fascia superficialisfe ve bu fasya arac.l... ile deriye, di.er taraflar. ile

kemi.e tutunurlar. Kafadaki deliklerin etraf.nda yer al.rlar.

Nervus faciali: mimic kaslar.n.n tek siniridir, hem istemli motor, hem de emosyonel motor olarak uyar.r. Periferk felcinde

o yuz yar.m.nda istemli veya emosyonel hicbir mimik yap.lamaz.

Santral veya supra nukleer felcinde ise sadece kontrlateral a.t yuz yar.m.nda istemli mimiklerde kay.p gorulur

M. epicranius: Ka.lar. yukar. kald.rarak yuzde havret ifadesi uyand.r.r, al.n derisini k.r..t.r.r.

M. orbicularis oculi: Goz kapaklar.n. kapa r;

k kapat.r (UYKUDA).

t.

Pars orbitalis: Gev.e

Pars palpebralis: S.k. kapat.r. Pars lacrimalis: Goz ya.. kanallar.n.n giri.ini kapatarak goz ya..n.n goz kuresinde kalmas.na neden olur.

desi yarat.r.

. pars alaris

M. corrugator supercilii: Ka. catt.r.r. Ofke ifadesi.

M. depressor supercilii: Huzun ifa

M. nasalis: Burun deliklerini geni.leten parcas ftir. Pars transversa daralt.r.

bellafda enine k.r...kl.klar yapar. Ka.lar. birbirine yakla.t.r.r.

ti nasi: Burun deliklerini kapat.r.

s oris: A.z. kapat.r. Konu.mada onemli gorevi vard.r.

: Ust duda.. yukar. kald.r.r.

major: Gulme kas.d.r, a..z ko.esini yukar., d.. yana ceker.

lumseme kas.d.r. A.z. kulaklara vard.r.r.

bil inferioris: Alt duda.. a.a.. ceker.

ci.neme, emme fonksiyonlar.nda rol oynar, kendine ait fasyas. olan tek mimik kas.d.r. Bu

fas

M. procerus: Gla

M. depressor sep

M. orbiculari

M. levator labii superioris

M. zygomaticus

M. risorius: Gu

M. depressor la

M. buccinator: Ufleme,

yaya fascia buccopharvnaea denir. Duc-tus parotidei (Stenon kanal.) bu kas. delerek ust 2. molar di. hizas.nda

ves

ar. cekerek one uzat.r. Cenede oluk olu.ur. Ozellikle bebeklerde huzun ifadesinde

cal

tibulum orisfe ac.l.r

M. mentalis: Alt duda.. yuk...r.

42

r, a..z ko.esini, alt duda.. a.a.. ceker. Alt ucu sabitse a.z.n ac.lmas.na yard.m

ede

Platysma: Boyun derisini gere

r, ust ucu sabitse yard.mc. solunum kas. gibi cal...r. Boyun derisi k.r...kl.klar.n.n nedenidir.

Sulcus nasolabialis: M. levator labii superioris ve m. zygomaticus minor aras.nda olu.an oluktur.

Gozu acanlar:

M. levator palpebrae superioris: Ust goz kapa..n. kald.r.r. Gozu istemli acar N.IIIfden (n. oculomotorius)

in

nerve edilir. Mimic kas. de.ildir. Felcinde pitozis gorulur Mm. tarsales: Goz kapaklar.n sempatik innervasyonla acan duz kaslard.r. GangJon cervicale superiorfdan gelen sempatiklerle (nn ciliares longi) innerve edilirler ve onlar.n felcind de (orne.in Hornerfde) pitozis gorulur. C..NEME KASLARI (Mm.masticatorii): Tumunu n. mandibularis (N.Vm) innerve eder.

* Ceneyi acan tek ci.neme kas. pterygoideus la-teralisfdir. Bu kas eklem kapsulunu destekler.

* Processus coronoideusfa tutunan tek kas da m. temporalisfdir.

Cenenin kapanmas.: M- temporalis

M. masseter

M. pterygoidus medialis

Cenenin ac.lmas.: M. ptervaoideus lateralis

Katk.s. olan kaslar: M. mylohyoideus, M. digastricus, M. geniohyoideus, Platysma

Dirence kar.. ac.lmada: Yukar.daki kaslara ilaveten hyoid alt. kaslar da rol al.r.

D.L KASLARI: Tamam. n. hypoglossus (N.XII) taraf.ndan innerve edilirler. Dilin ekstrensek kaslar.:

M. genioglossus: Dili one ve kar.. tarafa a.a.. ceker.

Dilin uvkuda aerive kacmas.n. onler. M. styloglossus: Dili geri ve yukar. ceker. M. hyoglossus: Dili a.a.. ceker.

Dilin intrensek kaslar. : Dilin kendi ekseni uzerindeki hareketlerini sa.larlar.

M. transversus lingulae

M. longitudinalis lingulae

M. verticalis lingulae.

*** M. palatoglossus plexus pharyngeus taraf.ndan innerve edilir damak kas.d.r!!!

*** Hypaglossus felcinde dil a..z icinde sa.lam, a..z d...nda felcli taraf. gosterir.

BOYUN KASLARI:

Boyundaki bolgeler :

I. Reaio cervicalis anterior (Trigonum cervicale anterior): Onde: Boynun orta hatt. Arkada: M.

sternocleidomastoideusYukar.da: Mandibulan.n alt kenar.

II. Reaio cervicalis lateralis (Trigonum cervicale posterior): Onde: M. sternocleidomastoideus Arkada: M.

trapezius

Altta: Clavicula

Bovun ucgenleri:

1.

Triaonum submandibulareOnde: M. digastricusfun on karn. Arkada: M. digastricusfun arka karn.

Ustte: Mandibula iceri.i: Gl. submandibularis, V. A. N. facialis, N.l. sub-mandibulares 2. Triaonum submentale

Arkada: M. digastricusfun on karn. Onde: Boyun orta hatt. Altta: Os hyoideumfun corpusfu icinde: V. jugularis ant., n. submentales 43

44

3. Triaonum caroticumustte: M. digastricusfun arka karn.

icte: M. omohyoideusfun ust karn.

D..ta: M. sternocleidomastoideusfun on kenar.

icinde: A. carotis communis, V. jugularis int., N.X.XI, XII 4. Triaonum musculare (omotracheale) Altta: M. omohyoideusfun ust karn. D..ta: M. sternocleidomastoideusfun on kenar.

icte: Boyun orta hatt.

M. sternohyoideus bu ucgenin icinde yer al.r.

5. Triaonum occipitale

M. trapeziusfun lateral kenar.

M. sternocleidomastoideusfun arka kenar.

M. omohyoideusfun alt karn. aras.ndad.r.

A. occipitalis, N.XI, Pleksus cervicalis dallar., A.v. transversa colli, Pleksus brachialisfin burada yer al.r.

6. Triaonum supraclaviculare maior

V. jugularis ext, A. subclavia vard.r.

M. sternocleidomastoideus

M. omohyoideusfun alt karn.

Clavicula, pleksus brachialisfin, trunceus medius ve inferiorfu

M .sternocleidomastoideus:

Sternum ve klavikuladan ba.lar temporal kemi.in mastoid parcas.nda sonlan.r. N. accessorius ve ll-lll. servikal

spinal sinirler taraf.ndan innerve edilir.

Tek tarafl. kas.ld...nda ba. ve boyuna ekstansiyon yapt.r.r. Cene ucunu ve yuzu yukar. ve kar.. tarafa cevirecek

.ekilde ba.a rotasyon yapt.r.r, iki tarafl. kas.ld...nda ba.. arkaya e.er (ekstansiyon). Boynu ve yuzu one ceker.

Tortikollis; do.um travmas. nedeniyle olu.an hemoto-mun bu kas.n kitlesi icinde yer kaplamas. ve boyunu

k.s tir, yuz ve cene sa.lam tarafa ve yukar. bakar (felc tam tersidir).

altmas.d.r. Ba.-boyun lezyon taraf.na e.ik

HYO.D USTU KASLAR: Hyoidi yukar. cekerler.

. M. digastricus:Venter anterior: n. alveolaris in-ferior (n. mandibularis = N.Vm), venter posteri-orfu n. facialis taraf.ndan innerve edilir.

. M. stylohyoideus: N. facialis innerve eder. . M. mylohyoideus: n. alveolaris inferior (n. mandibularis | N.Vm) innerve eder, . M. geniohyoideus: N. hypoglossusfla gelen 1. servikal spinal sinirin on dal. (ansa cervicalis pars supe-rior) innerve eder.

. HYOID ALTI KASLAR: HM. sternohyoideus: Ansa ce

yoidi a.a.. cekerler ayr.ca omohyoid d...ndakiler yard.mc. inspiratuard.r.

rvicalis pars inferior

pars superior

M. sternothyroideus: Ansa cervicalis pars inferior M. thyrohyoideus: Ansa cervicalis

M. omohyoideus: Ansa cervicalis pars inferior

BOYUN OMURLARININ DI. YANINDAK. (para-vertebrah KASLAR

Plexus cervicalis taraf.ndan innerve edilirler.

1. M. scalenus anterior

2. M. scalenus medius

3. M. scalenus posterior

. Genellikle skalen kaslar birlikte cal...rlar. Boyna fleksiyon yapt.r.rlar. Pleksus cervicalis taraf.ndan innerve

yard.mc. olurlar.

ius

aral.k denir, arteria subcalavia ve plexus brachialis gecer (s.k...rlarsa torasik c.k..

edilirler.

. .nspirasyona

. M. scalenus anteriorfun on yuzunde fasyas.n.n icinde n. phrenicus seyreder. M. scalenus anterior ile med

aras.na interskalensendromu).

BO IN ON TARAFINDA BULUNAN (Prevertebral kaslar) KASLAR:

YUN OMURLARIN

Plexus cervicalis taraf.ndan innerve edilirler.

2. M. longus capitis: Ba.. one e.er.

3. M. rectus capitis anterior: Ba.. one e.er.

4. M. rectus capitis lateralis: Ba.. yana e.er.

SOLUNUM KASLARI

1. M. longus colli: Boynu one e.er.

(Tumu nn. intercostalesflerden innerve edilir)

A- INSP.RATUAR KASLAR:

- Diafragma

- Mm. levatores costarum longi ve breves

- M. serratus posterior superior

- Mm. intercostales externi

Diaphragma Solunumun temel kas.d.r. En guclu ins-pirasyon kas.d.r! N. phrenicus ve nn.intercostales taraf.ndan

innerve edilir.

45

46

Hiatus aorticus: T12 omuru hizas.ndad.r. icinden: aorta, ductus thoracius ve sa..nda v. azygos, (bazen

solunda da v. hemiazygos) gecer.

Hiatus oesophaqeus: T10 omuru hizas.ndad.r.

icinden: oesophaaus. n. vaausflar. a.v. aastrica sinistrafn.n ozofaaial dallar., otonom sinirler ve lenf damarlar.

aecer.

Foramen v. Cavae inferioris: T8-9 omurlar. aras.nda bulunan discus hizas.ndad.r. icinden v. cavae inf., n.

phrenicus dexter gecer.

B- EKSPIRATUAR KASLAR: Tumu interkostal sinirlerden innerve edilir.

- Mm. intercostales interni

- Mm. intercostales intimi

- Mm. subcostales

47

- M. transversus thoracis

- M. serratus posterior inferior

SIRT KASLARI

Yuzeyel ve derin olmak uzere iki grupta incelenirler.

Yuzevel kaslar:

M. trapezius: N. accessorius taraf.ndan innerve edilir. 90 derecenin uzerinde abduktordur.

M. latissimus dorsi: N. thoracodorsalis taraf.ndan innerve edilir. Barfiks kas.d.r. Omuza ic rotasyon, eks-tansiyon

ve adduksiyon yapt.r.r.

M. levator scapulae: N. dorsalis scapulae taraf.ndan innerve edilir. Uzerinden n. acessorius gecer.

M. serratus post. sup: inspiryum kas.d.r, interkostal sinirlerle innerve edilir.

M. serratus post.inf: Ekspiryum kas.d.r, interkostal sinirlerle innerve edilir.

M. rhomboideus major ve minor: N. dorsalis scapulae taraf.ndan innerve edilirler. Skapulan.n medial kenar.n.

columna vertebralisfe fikse ederler. S.nav kas.d.rlar, skapulaya retraksiyon yapt.r.rlar

48

Derin s.rt kaslar.:

Derinde bulunan kaslar, embriyoner donemde goc etmezler, geli.tikleri yerde kal.rlar. Bu kaslara otokton s.rt

kaslar. denir.

Ve tumu kendi seviyelerinde bulunan spinal sinirlerin r. dorsalisflerinden innerve edilirler.!

- M. splenius capitis et cervicis

- Mm. erector spinae: Uc kolondan olu.ur:

1. M. iliocostalis

2. M. longissimus

3. M. spinalis

Mm. transversospinales:

- M. semispinalis

- Mm. multifidi

- Mm. rotatores

DER.N ENSE KASLARI

1. M. rectus capitis posterior major

2. M. rectus capitis posterior minor

3. M. obliquus capitis inferior

4. M. obliquus capitis superior.

Sinirleri: N. suboccipitalis (C1fspinal sinirin arka dal.) ve n. occipitalis major (C2fnin arka dal.)

Gorevleri: Ba.. arkaya e.erler.

M. obliquus capitis inferior ba.. ve yuzu kas.ld... tarafa cevirir.

Triaonum suboccipitale:

Ust ic: M. rectus capitis posterior major

Ust d..: M. obliquus capitis superior

Alt: M. obliquus capitis inferior

Burada atlas.n arcus posteriorfu ve membrana atlantooccipitalis posterior bulunur A.v. vertebralisfler membran.

delerek foramen magnumfdan norokranyuma girerler.

icinde a.v. vertebralisve n. suboccipitalis vard.r.

GO.US KASLARI

A- M. pectoralis major: N. pectoralis lateralis ve me-dialis taraf.ndan innerve edilir. Omuz eklemine ad-duksiyon - ic rotasyon - fleksiyon yapt.r.r. Yard.mc. solunum kas.d.r.

B- M. pectoralis minor: N. pectoralis medialis taraf.ndan innerve edilir. Skapulay. one a.a.. ceker (protraksiyon)

kurekci ve k

D- erior: Skapulan.n medial kenar.n. kostalara fikse eder. N. thoracicus longus taraf.ndan

inn

ustu a lay. one cekerler. Alt k.s.m skapulaya rotasyon yapt.r.r

ve

ayakc.larda onemlidir ve yard.mc. inspiratuvard.r. C- M. subclavius: Plexus brachialisften gelen n. sub-clavius ile innerve edilir. Klavikulay. a.a.. ceker.

A.v. subclaviafn.n zorlu inspiryum s.ras.nda Lkosta ile klavikula aras.nda s.k..mas.n. onler. M. serratus ant

erve edilir. Ust k.s.m lifler m. levator scapulae ve m. trapezius ile birlikte skapulay. a..c. gorev yapar (90 derece bduksiyon) ve yard.mc. eksipiratuvard.r. Orta lifler skapu

yard.mc. insipiratuvard.r.

M. rhomboideusflarla antagonist olarak cal...r. Felcinde scapula alata (vvinged skapula, kanat skapula) gorulur. Kol ba. seviyesinin uzerine kald.r.l.rken gucluk cekilir. Dirse.i Seksiyondayken eliyle bir duvara yaslanmas.

is

tendi.inde skapula mediale ve yukar. do.ru kayar. KARIN KASLARI Anterolateral duvar kaslar.:

. M. rectus abdominis

. M. obliquus externus abdominis

. M. obliquus internus abdominis

. M. transversus abdominis

Tum kar.n anterolateral duvar. kaslar.n.n:

Ust arup lifleri: Nn. intercostales (7-11 ve n. subcos-talis)

Orta arup lifleri: N. iliohypogastricus

49

50

Alt orup lifleri ise n. ilioinguinalis taraf.ndan innerve edilir.

M. obliquus externus abdominis: 5-12 kostalardan ba.lar, yukar.dan a.a.., lateralden mediale seyirli lifleri

crista iliaca (os coxae), SIAS, tuberculum pubicum ve li-nea albafya kat.larak sonlan.n iki tarafl. kas.l.rsa govdeyi one

e.er. Tek tarafl. kas.l.rsa govdeyi yana e.er ve ayn. taraftaki omuzu one getirecek .ekilde rotasyon-yapt.r.r.

Lia inauinale (poupart ba..): M. obliquus externus abdominis aponevrozunun SIAS ile tuberculum pubicum

aras.nda gerilip kendi ustune katlanmas.yla olu.ur.

M. rectus abdominis: Crista pubica, symphysis pubis ve tuberculum pubicumfdan ba.layan lifleri 5 - 7. k.k.rdak

kostalar ve proc. xiphoideusfda sonlan.rlar. Govdeyi one e.erler. Linea albafya kat.lmaz!!

. Liflerini bolen intersectio tendineaflar ile kas.n gucu artar.

M. obliquus internus abdominis: Crista iliaca, lig. inguinale, fascia thoracolumbalisfden ba.layan lifleri a.a..dan

yukar., lateralden mediale uzanarak son 3-4 kostaya, proc.xiphoideus ve Linea albafya tutunarak sonlan.n iki tarafl.

kas.ld...nda govdeyi one e.erler. Tek tarafl. kas.ld...nda govdeyi yana e.er ve kar.. taraftaki omuzu one getirecek

.ekilde rotasyon yapt.r.r

M. transversus abdominis: Crista illiaca, lig. inguinale ve son 6 kostadan ba.layan lifleri linea alba, proc.

xiphoideus, tuberculum pubicumfa tutunarak sonlan.n Abdominal bas.nc. art.r.r. (Do.um, defekasyon, miksiyon,

kusma vb.)

M. cremaster: M. obliquus internus abdominis liflerinin inguinal kanaldan funiculus spermaticusfla gecen lifleridir.

erve edilir. Uylu.un ust ic k.sm. mekanik olarak uyar.ld...nda (kremaster

ica dartosftaki duz kaslarla birlikte skrotum derisini buru.turarak yuzeyi

dar

eyirle linea

alb

N. genitofemoralis (genital dal.) taraf.ndan innrefleksi) ve so.ukta testisleri yukar. ceker. Tun

alt.r ve .s. kayb.n. onler.

M. pyramidalis: Symphysis pubica ve linea alba aras.ndad.r. M. rectus abdominis liflerinin k.sa s

afya atlayan lifleridir. Olmayabilir. Linea al-bafy. gerer. Penis kokunu asar.

Kar.n arka duvar.:

M. quadratus lumborum: Kar.n arka duvar.nda yer al.r. Crista iliaca ve alt lumbal omurlardan ba.layan lifleri 12.

kos

ta ve ust lumbal omurlara tutunarak sonlan.n N. subcostalis taraf.ndan innerve edilir. 12. kos-tay. a.a.. cekerek solunuma yard.m eder. Tek tarafl. kas.l.rsa govdeyi ayn. yana e.er.

51

Kar.n duvar.nda yer alan fasyalar :

A- Fascia superficialisCamper fasyas. Scarpa fasyas. Scarpa fasyas.ndan koken alanlar:

1. Penisfte lig. fundiforme penisfi olu.turur

2. Fascia latafda fascia cribrosafy. olu.turur.

3. Perineumfda colles fasyafs. olur

B- Fascia profunda (Gallaudetfasyas. = Fascia inno-minata)

Gallaudet fascias.fndan koken alan yap.lar:

1. Fascia lata

2. Fascia spermatica externa

L

3. Lig. suspensorium penis (clitoridis)

.GAMENTLER:

Lia. lacunare (Gimbernat baa.): Lig. inguinalefnin devam. olan ve tuberculum pubicumfu dola.an liflerdir.

Lig, pectineum (Cooper baa.): Lig. lacunarefnin arka lifleri pecten ossis pubisfe kadar uzan.rlar ve bu li-gamenti

olu.tururlar.

Lia reflexum (Colles baa.V Lig. inguinalefnin ve lig. lacunarefnin linea albaya atlayan lifleridir.

Falks inouinalis (tendon conioint): M. obliquus in-ternus abdominis ve m. transversus abdominis aponevrozlar.

olu.turur.

Lig, interfoveolare (Hesselbach ba..): Anulus ing. profundusfun icyan kenar.nda bulunur. Tendon conjo-int,

lig. pectineum ve fascia transversalisfin kayna.-mas.yla olu.ur (S.kl.kla yoktur). Varsa inguinal kanal. arkadan en iyi

destekleyen yap.d.r ve bu ki.ilerde indi-rect inguinal herni gorulmez, ancak genellikle bu ba. olmad...ndan en s.k

gorulen f.t.klar inidrekt f.t.klard.r.

CANALIS INGUINALIS:

Erkeklerde funiculus spermaticus (pleksus pampini-formis, a.v. testicularis, pleksus testicularis, a.v. ductu-li

deferentis, ductus deferens...), kad.nlarda lig. teres uteri gecer. Ayr.ca her iki cinste n. genitofemora-lisfin

genital dal. ve n. ilioinguinalis gecer.

Anulus inguinalis superficialis m. obliquus externus abdominis aponevrozunda bulunur.

52

rofundus fascia transversalisfte bulunur (varsa lig. interfoveolare) ve m. obliquus inter-nus

abdominis taraf klenir.

Anulus inguinalis p.ndan deste

iner ise indirect inguinal herni

nden: V.a. femoralis ve lenf nodlar. ve nervus genitofemoralisfin femoral dal. gecer.

Arka: Lig. pectineale

pectineus

icinden: N. cutaneus femoris lateralis, m. iliopsoas ve n. femoralis gecer.

E.er abdomen iceri.i vasa epigastricaflar.n (plica um-bilicalis lateralis) lateralinde yer alan anulus inguinalis profundusftan girip inguinal kanaldan gecerek skrotuma veya labium majusfa

ad.n. al.r.

Lacuna vasorum:

On: Lig. inguinale

Arka: Lig. pectineale

ic: Lig. lacunare

D..: Arcus iliopectineus ici

Lacuna musculorum:

On: Lig. inguinale

ic: Arcus ilio

D..: Os coxa

53

Canalis femoralis: V. femoralisfin medialinde bulunan kanald.r. Kar.n bo.lu.una bakan k.sm.na anulus femoralis

denir. Bu anulusu lateralde vena femoralis, medi-alde lig. lacunare, onde lig. inguinale, arkada lig. pec-tineum cevreler

ve icinde lenf damarlar. ve lenf nodlar. yer al.r. Bu anulusu destekleyen ve kapatan bolmeye septum femorale denir.

Anulus femoralis kad.nlarda genellikle daha geni.tir.

Vaaina femoralis: Femoral damarlar. saran k.l.ft.r. Burada Cloquet (Rosenmufller) ganglionu bulunur. Buradan

herni olu.ursa femoral herni denir kad.nda daha s.kt.r. Canalis femoralis vagina femoralisfin f.t.k olu.umu nedeniyle

geni.lemi. halidir.

Trigonum inguinale ( Hesselbach)

D .tan

. a.v. epigastrica inferior'un trasesi (inguinal ligamentin orta noktas.ndan yukar. do.ru cizilen dik do.ru).

ic

ten m. rectus abdominis'in d.. kenar. (linea semilunaris). Alttan lig. inguinale s.n.rlar.

Buradan olu.an f.t.klara direkt inguinal herni denir.

Va

sa epigastrica inferiores'lerin medialinden periton ve fascia transversalis'i iterek inguinal kanala penetre olu

r. PELV.S CIKISINI ORTEN KASLAR (PER.NEUM) Diaphraama pelvis kaslar.: 1.

M. levator ani

2.

M. coccygeus

Re

aio uroaenitalis kaslar.: 1. M.

sphincter urethrae

2. M.

transversus perinei profundus

3. M. tran nei superficialis sversus peri

4. M. i

schiocavernosus

5. M. bulb s ospongiosu

Reaio analis kaslar.:

1

. M. sphincter ani externus 2. M. sphincter ani intemus

3. M. corrugator cutis ani

54

Perineumfun tuber ischiadiumlar. birle.tiren bir hatla ikiye bolunmesi sonucu onde kalan ucgen alan regio

urogenitalis, arkada kalan alan ise regio analis ad.n. al.r. Her iki bolgeyi de orten kas ve fasyalar.n olu.turdu.u ust

tab . al.r.

aka ise diaphragma pelvis ad.n

Regio urogenitalisfte m. sphincter urthrae ve m. trans-versus perinei profundus derin perine kaslar.d.r ve diaphragma urogenitalefyi olu.tururlar. Centrum tendineum perinei: Erkeklerde bulbus penis ile anus aras.nda kad.nlarda vagina ile anus aras.nda

bulunur. Erkeklerde 2 cm, kad.nlarda 4 cm. kadard.r. M. ischiocavernosus haric, tum perine kaslar. bu vap.va kat.l.rlar.

Bu bolumdeki kaslar.n hepsini n. pudendus inner-ve eder.

M. levator ani: M. puborectalis. m. iliococcvaeus. m. pubococcvaeus ve m. levator prostatae (pubovaaina-Ji.)

kaslar. taraf.ndan olu.turulur. Pelvisteki ic organlar. destekler, intraabdominal bas.nc. korur. Anal sfinkte-re yard.mc.

olarak gorev yapar.

55

M. coccygeus: M. levator ani gibidir..

M. transversus perinei superficialis ve profundus

perinenin stabilizasyonunu sa.lar. Urogenital diyafram. yapan m. transversus perinei profundusfdur.

M. bulbospongiosus: Kad.nda bulbus vestibulifyi destekler, vaginismustan sorumlu kast.r. Erkekte cor-pus

spongiosum penisfi desteklerler ve spongioz uret-rada bulunan idrar veya ejakulat.n at.lmas.n. sa.lar.

M. ischiocavernosus: Penis veya klitoris ereksiyonu-nun devam.n. sa.lar. Bu kasa M. erector penis (clitori-dis)

de denir. Centrum tendineum perinei yap.s.na kat.lmaz.

56

PELV.S VE PER.NE FASYA OLU.UMLARI VE DIAP-HRAGMA UROGENITALE:

Fascia superior diaphragmatis pelvis: M. levator ani ve m. coccygeusfun ust yuzlerini orten kal.n ve sa.lam

fascia pelvis bolumudur. Fascia superior diphragmatis pelvis ile periton aras.nda kalan pelvirek-tal ust aral.kta erkekte

vesica urinaria, prostat ve rektum; kad.nda ise vesica urinaria, uterus, vagina ve rektum yer al.r. Bu aral.kta yer alan

tela subserosa isimli gev.ek ba. dokusu bu aral.ktaki organlara destek olu.turur ve mesanenin etraf.nda

aracystium, uterus etraf.nda parametrium, vagina etraf.nda para-colpium, rektum etraf.nda da paraproctium

zunu orten facia profun-dafn.n

bir bolumudur. Orttu nusun onunde

cen

.nda: fascia superior diaphragmatis

. M. transversus perinei profundusfun alt yuzunu orten: fascia inferior diaphragmatis urogenitalis ad.n.

alan orta yaprak.

. M. transversus perinei superficialisfin arka kenar.n. saran ve regio urogenitalisfi orten fascia perinea-lis

externa (Gallaudet fasyas.) ad.n. alan yuzeyel yaprak.

Facia perinei speficialis adl. bolgenin cilt alt. fasyas. iki yaprakl.d.r. On yaprak abdomende yer alan Cam-per

fasyas.n.n devam.d.r ve ya. tabakas.d.r, arka yaprak ise membranoz tabakad.r ve abdomende yer alan Scarpa

fasyas.n.n devam.d.r, bu faysa perinede Colles fasyas. olarak adland.r.l.rken penis etraf.nda Buck fasyas. ad.n. al.r.

Fascia superior diaphragma urogenitalis ile fascia inferior diapragma urogenitalis aras.nda kalan diapragma

urogenitalefye ait bolum spatium profundum perinei olarak adland.r.l.r.

Regio urogenitalisfin fascia inferior diaphragma uro-genitalis ile fascia perinei superficialis Colles fasyas. aras.nda

kalan bolumu spatium superficiale perinei ad.n. al.r ve on tarafta fascia abdominis superficialis ile ba.lant.l.d.r.

Erkekte ve Spatium profundum perinei iceri.i:

. M. transversus perinei profundus

. M. sphincter urethrae

p

ad.n. al.r.

Fascia inferior diaphragmatis pelvis: M. levator ani ve m. coccygeusfun alt yu

.u kaslara s.k.ca yap...kt.r. Regio analisfte m. sphincter ani externusfu sarar ve atrum tendineum perineifye kat.l.r.

Tuber ishiadicumflar hizas.nda uc yapra.a ayr.l.r:

. M. levator ani ve m. transversus perinei profun-dusfun ust yuzu aras

urogenitalis ad.n. alan derin yaprak.

57

. Glandula bulbourethrales

. Pars membranacea urethrae

. N. a. v. dorsalis penis, a.v. pudenda interna ve n. pudendus dallar.

Kad.nda Spatium profundum perinei iceri.i:

. Urethrafn.n bir bolumu

. Vaginan.n bir bolumu

. M. sphincter urethrae

. M. transversus perinei profundus

. N. a. v. dorsalis penis, a.v. pudenda interna ve n. pudendus dallar.

Erkekte ve kad.nda Spatium superficiale perinei iceri.i:

. M. bulbospongiosus

. M. ischiocavernosus

. M. transversus perinei superficialis

. Crus clitoridis, clitoris ve bulbus vestibulitoris (erkekte radix penis ve spongioz uretran.n bir k.sm.)

. Gl. vestibularis majoris (Bartholin bezi)

. Centrum tendineum perinei bulunur.

58

TT.REN KASLAR

KOLU HAREKET E

Rotator Cuff Kaslar. (SltS kaslar.)

. M. supraspinatus N. suprascapularis innerve eder, omuzun abduksiyonunu ba.lat.r (ilk 15 derece)

. M. infraspinatus N. suprascapularis innerve eder. Omuza d.. rotasyon yapt.r.r.

. M. teres minor N. axillaris innerve eder. Omuza d.. rotasyon, zay.f adduksiyon yapt.r.r.

. M. subscapularis N. subscapularis taraf.ndan innerve edilir. Omuza ic rotasyon yapt.r.r.

M. deltoideus: N. axillaris taraf.ndan in Omuz eklemineksiyon, ice rotasyon, zay.f adduksiyon (baz. yazarlara gore adduksiyon yap

nerve edilir. her hareketi yapt.r.r. Klavikuler parca:

Fle t.rmaz), akromial parca: Ab-duksiyon

(15

-90 derece), spina scapulae parcas.: Eks-tansiyon, d..a rotasyon. Major fonksiyonu 15-90 ab-duksiyondur. Felcinde du.uk omuz gorulur.

M. teres maior: N. subscapularis taraf.ndan innerveedilir. Adduksiyon, ic rotasyon, kolun arkaya cekilmesi

(ek

KO

stansiyon) yapt.r.r, latissimus dorsi gibidir. Her ikisi de arkadan ba.larlar ancak aksillay. caprazlayarakhumerusa onden tutunurlar.

L KASLARI

On loj: Ucunu de n. musculocutaneus innerve eder.

M. coracobrahialis: Kola adduksiyon, ic rotasyon ve fleksiyon yapt.r.r.

longum tendonu

ba.lar, once omuz ekleminin kapsulunun icinden sonra da sulcus intertuber

en ba.lar ve tuberosi-tas ulnaefda sonlan.r, sadece onkola fleksiyon (en guclu)

M. biceps brachii: Kola fleksiyon, onkola fleksiyon ve supinasyon (en guclu) yapt.r.r. Caput

tuberculum supraglenoidalefden

cularisften gecer ve processus corocoideusfdan ba.layan caput breve ile birle.ir ve ortak tendonla tu-berositas radiifde sonlan.rlar.

M. brachialis Humerus cismindyapt

.r.r. Arka loj: M. triceps brachii (caput longumfu tuberculum infrag-lenoidalefden ba.lar ve hem kol hem de onkola ekstansiyon

pt.r.r, caput breve ve mediale ise sadece onkola ekstansiyon yapt.r.r). Uc ba nla olekrano nlan.r.

Ust ekstremite arka loj kaslar.n.n tumu gibi radyal sinirden innerve edilir.

ya

.. ortak tendo

nda so

Ko areketi:

-15 derece): N. suprascapularis

M. deltoideus (15-90 derece): N. axillaris

us (n.accessorius) ve m. serratus anterior (n.thorac ustu

lun abduksiyon h

M. supraspinatus (0

M. trapezi

icus longus) (90 derece

)

59

N. musculocuta fasciculus lateralisfinden c.kt.ktan sonra m. c e

innerve eder so .n inde zeyelle.ip n.

cutaneus antebrachii lateralis ad lun lateralinin deri duy

neus plexus brachialisfin

oracobrachialisfi deler v

nra biceps kas. ile brachialis kas.n. al.r ve onko

. innerve eder ve dirsek eklemusunu al.r.

n itibaren yu

Spatium axillare laterale (Humerotricipital aral aral...)

. M. teres minor

. M. teres major

.k, velpau

. M. triceps brachiifnin caput longumfu

. Humerus taraf.ndan s.n.rlan.r, icinden n. axillaris ve a.v. circumflexa humeri posterior gecer.

Spatium axillare mediale (scapulotricipital, omo-tricipital aral.k)

M. triceps brachiifnin caput longumfu taraf.ndan s.n.rlan.r, icerisinden a.v. circumflexa scapulae gecer.

. M. teres minor

. M. teres major

.

ON

KOL KASLARI:

A. ON LOJ KASLARI: Tumu medial epikondilden ba.lar. Fleksordurler. (M. flexor carpi ulnaris ve m. fle-xor

digitorum profundusfun son ikisi haric) tumu n. medianus taraf.ndan innerve edilir.

. YUZEYEL KASLAR

M. palmaris longus (palmar aponevrozda sonlan.r ve aponevrozu gerer)

1

60

M. pronator teres (icinden n. medianus gecer, proksimal radyoulnar ekleme etkilidir).

M. flexor carpi radialis

M. flexor digitorum superficialis (gev.ek yumruk)

M. flexor carpi ulnaris (n. ulnarisften innerve edilir)

. DER.N KASLAR

M. flexor digitorum profundus (ba.parmak haric parmaklar.n distal falakslar.nda sonlan.r ve s.k. yumruk yapt.r.r,

ikisini median, son ikisini ulnar sinir innerve eder)

M. flexor pollicis longus

M. pronator quadratus (distal radyoulnar ekleme

etkilidir).

B. ARKA LOJ:

2

ilk

Grup olarak humerusfun epicondylus lateralisfinden ba.larlar, ekstansordurler ve tumun. radialisften

nerve edilir. Sadece brachioradialis lateral epicondilden ba.lamaz ve fleksordur.

uzevel kaslar

in

Y :

M. brachioradialis (onkola fleksiyon ve supinasyon yapt.r.r)

longus

M or car

nsor

M. extensor

M. extensor

M. anconeus (dirsekte eklem kapsulunu gerer)

Derin kaslar:

M. extensor

carpi radialis

. extensM. exte

pi radialis brevis

digitorum

digiti minimi

carpi ulnaris M. supinato . M. ab s longus M. llicis

brevis M. exten

r (icinden n. radialis gecer)

ductor pollici

extensor pollicis longus M. extensor po

sor indicis

Fovea radiocarpalis (Enfive cukuru) M. abductor pollicis longus ve M. extensor pollicis brevisfin tendon-lar. ile

m. extensor po r ve

hassasiyet skafo skafoid k.r.klar.nda damar yaralanmas askuler nekroz geli.ebilir.

llicis longus tendonu aras.ndaid k.r... bulgusudur,

d.r. Burada radyal arte

sinirin dorsal dallar. bulunur. Burada a..r. . nedeniyle av

M. abductor pollicis longus ve m. extensor pollicis brevisfin ortak k.l.flar.n.n tenosynovitine gDeQuer vainh denir

61

(N. medianus) ratus Elin su

Elin pronasyonu:

. M. pronator quad

. M. brachioradialis

n. radia

. M. brachioradialis (n.

Canalis carpifden (carp ulum, arka duvar.n. karpal kemikler yapar) gecenler:

. M. flexor digitorum sp

. M. flexor digitorum p

. M. flexor pollicis long adialisfin tendonu burada sonlan.r)

. N. Medianus

pinasyonu:

. M. supinator (

lis)

radialis)

al tunnel = on duvar.n. fleksor retinac

fc.tendonlar. (4)

rof. tendonlar. (4)

us (m. flexor carpi r

Nab.z olu.u: M, flexor c dialis aras.ndad.r. A. radiali: bulunur.

arpi eadialis ile m. brachiora

E

L PARMAK KASLARI

A. Tenar kaslar: tumu medyan sinirden innerve edilir, felcinde tenar atrofi olur. Yuzeyeldenderine: M. abductor pollicis brevis (n. medianus) M. flexor pollicis brevis (yuzeyel bolum n. medianus; derin bolum n.

ulnaris) M. oponens pollicis (n. medianus) Ayr.ca tenar tumse.in derininde m. adductor pollicis (n. ulnaris) de

lunur ancak bu kas tenar tumsek kaslar.ndan de.ildir.

B. Hipotenar kaslar

bu

: Tumu ulnar sinirden innerve edilir. Felcinde hipotenar atrofi gorulur.

M. palmaris brevis M. abductor digiti minimi M. flexor digiti minimi brevis M. opponens digiti minimi

C. El ortas.nda bulunan kaslar:

A- Mm. lumbricales : M. flexor digitorum profun-dus tendonlar.ndan ba.larlar, ilk ikisi medyan, son ikisi ulnar

sinirden innerve edilir. MP eklemlere fleksiyon, .P eklemlere ekstansiyon yapt.r.rlar.

B- Mm. interossei palmares : 3 tanedir. Ba. parmak ve orta parmakta yok. Parmaklara adduksi-yon

yapt.r.rlar.

C- Mm. interossei dorsales : 4 tanedir. Ba. parmak ve kucuk parmakta yok. Parmaklara abduksi-yon

yapt.r.rlar.

Tum interosseoz kaslar. unlar sinir innerve eder, felcinde interosseoz atrofi de gorulur ve ki.i parmaklar. gerginken

ard...k iki parmak aras.nda ka..t tutamaz (ba.parmak dahil tum parmaklar.n adduktor siniri ulnar, ba.parmak haric

parmaklar.n abduktoru da ulnar!)

ALT EKSTREM. alca k :

TE KASLARI K

aslar.

On loi :

oas major us ayn. noktad an.rlar ve ik n m. iliopsoas alis in-nerve

in en guclu fleksorudur.

M. ps

ve m. iliac

a sonl

isine birde

da denir, n. femor

eder. Kalca eklemin

Arka loi: M. glut s - m s ve derin

1. M. aluteus maximus:

eus maximus - mediu

inimu

de rotator kaslar.

N. gluteus inferior innerve eder. Uylu.un en kuvvetli ekstansorudur. Uylu.a d.. rotasyon

abduksiyon alt k.sm. ad- n da yapt s iliotibialisfe lece baca..n

ekstansiyonuna da kat.l.r. Govdeyi ayakta dik tutar. Merdiven c.kma ve yurumede rol al.r.

luteus m

ve ust k.sm.

duksiyo

.r.r. Tractu

de tutunur. Boy

2. M. a

edius: N.gluteus superio e eder. kuvvetli abd otasyon

pt.r.r. Yurume Felcinde: Tren burg (ordek u.).

3 M. aluteus minimus:

r innerv

Uylu.un en

uktorudur. Ayr.ca ic r

ya

de rol al.r.

-delen

vari yuruy

N. gluteus superior innerve eder. M. gluteus medius gibidir.

4. Pis rotator kaslar:

M. piriformis

llus sup

M. gemellus inferior

M. obturator externus

M. obturator internus

M. quadratus femoris (D.. rotatorlar.n en kuvvetlisidir) Bu kaslar.n co.unun insersiyonlar. trochanter ma-jorfdad.r.

M. piriformis foramen ischiadicum ma-jusfdan gecer ve bu deli.i ikiye boler, ustunde kalan ac.kl..a foramen

suprapiriforme, alt.ndakine ise foramen infrapiriforme denir.

M. geme

erior 62

63

Sinirleri: Pleksus sacralisften gelir. M. obturator internus ve externusfun siniri n. obturatoriusftan gelir.

Canalis pudendalis (Alcock):

Foramen ischiadicum minusftan gecen a.v. pudenda interna, n. pudendus ve m. obturator internus tendo-nu ve

niri ortak olarak m. obturator internusfun fas-yas. icerisinde fossa ischianalisfe ula..rlar bu fasyaya canalis pudendalis

lcock kanal.) denir. Foramen ischiadicum minus ile fossa ischioanalisfi birbirine ba.lar.

si

(A

UYLUK KASLARI

A. Pis van loj kas.:

M. tensor fascia lata: SlASftan ba.lar, n. gluteus superior innerve eder. Uylu.a fleksiyon, ic rotasyon

duksiyon, baca.a ekstansiyon yapt.r.r ve yurumede rol al.r.

ab

64

B. On loj kaslar.: Tumu n. femoralis taraf.ndan innerve edilir.

M. sartorius: SlASftan ba.lar. Uylu.a fleksiyon ve d.. rotasyon, baca.a fleksiyon ve ic rotasyon yapt.r.r. Sartorius

s. gracilis ve semitendinosus ile birlikte Pes anserinusfu olu.turarak tibiafn.n condylus medialisfinde sonlan.r.

M. quadriceps femoris: rectus femoris ve vastus-lar taraf.ndan olu.turulur. Baca..n en guclu eks-tansorudur. Bu

s.n tendonu ligamentum patel-lafy. da olu.turarak tuberositas tibiafda sonlan.r

- m. rectus femoris

ka

ka

: SlAlfdan ba.lar. Uylu.a fleksiyon, baca.a ekstansiyon yapt.r.r.

- m. vastusflar: femurdan ba.larlar, sadece baca.a ekstansiyon yapt.r.rlar.

.cvan loi kaslar.: Tumu adduktordur ve n. obturatori-us taraf.ndan innerve edilirler (m. gracilis, m. pectineus, m.

ductor longus, m. adductor brevis, m. adductor magnus). Obturator sinir felcinde uyluk adduksiyon yapamaz hasta

rgelleyerek (oraklayarak) yurur.

adpe

Adductor magnus uylu.a adduksiyon ve ekstansiyon yapt.r.r, di.erleri ise adduksiyon ve fleksiyon yapt.r.rlar.

Adduktor kanal.n distal ac.kl... olan hiatus tendinosus bu kas.n tendonunda bulunur.

M. gracilis uzundur hem uylu.a adduksiyon ve fleksiyon hem de baca.a fleksiyon ve ic rotasyon yapt.r.r.

Triaonum femorale (Scarpa ucgeni)

Taban.: lig. inguinale

D.. kenar: M. sartoriusfun medial kenar.

ic kenar: M. adductor longusfun lateral kenar.

Do.emesini: D..ta m. iliopsoas, icte m. pectineus yapar, icinde d..tan ice LACUNA MUSCULORUM (N. cu-taneus

fem

oris lateralis, m. iliopsoas, n. femoralis) + LACUNA VASORUM (n. genitofemoralisfin femoral dal., a. femoralis, v. femoralis, lenf damarlar. ve v. saphena magna) bulunur. - Canalis adductorius (Hunter kanal.): (Canalis sub-sartorialis)

D..ta: M. vastus medialis

Arkada: M. adductor longus

M. adductor magnus

65

.cte: Lamina vastoadductoria ve M. sartorius

On: M. sartorius

.cinden a.v. femoralis gecerek fossa popliteafya ac.l.r. N. sapheneus bu kanala girer ancak medial kondu

hizas.nda lamina (membrana) vastoadductoriafy. delip kanal. terkeder.

Hiatus adductorius (tendinosus): Canalis adductori-usfun fossa popliteafya ac.lan deli.idir. M. adductor

magnusfun tendonunda bulunan bir ac.kl.kt.r. V.a. poplitea bulunur.

C.

Arka loj kaslar.:

oris caput longum: (N. tibialis) Uylu.a ekstansiyon, baca.a fleksiyon.

emoris caput breve: (N. peroneus com-munis) Baca.a fleksiyon.

ndinosus: (N. tibialis) Uylu.a ekstansiyon, baca.a fleksiyon.

us: (N. tibialis) Uylu.a ekstansiyon, baca.a fleksiyon.

ar veya Harmstring kaslar. da denilmektedir. Baca..n en guclu fleksorudurler.

M. biceps fem

M. biceps f

M. semite

M. semimembranos

Bu kaslara ischiocrural kasl

66

67

Fo

ssa poplitea s.n.rlar. :

Yukar.da: Lateralde m. biceps femoris, medialde m. semitendinosus ve m. semimembranosus

A.a..da: M. gastrocnemiusfun caput laterale ve me-dialefsi s.n.rlar

.cinde: Lateralden mediale vV. poplitea ve v. saphe

e arkadan one N. peroneus communis N. tibialis

na parva Nodi poplitei yer al.r. A. poplitea

- Baca..n ekstansorlar.: M. quadriceps femoris ve m. tensor fascia lata ve gluteus maximus

- Baca..n fleksorlar.: M. biceps femoris, m. semitendinosus, m. semimembranosus, m. popliteus

BACAK KASLARI

A. On loi kaslar.

Fleksiyon hareketi ba.lad.ktan sonra m. sartorius ve m. gracilis de bu harekete kat.l.r.

: Bunlar aya.a ekstansiyon (dorsalfleksiyon) yapt.r.rlar.

- M. tibialis ant. (en guclu supinatordur)

- M. extensor hallucis longus,

- M. extensor digitorum longus,

- M. peroneus tertius

Sinirleri n. peroneus profundusftan gelir, felcinde du.uk ayak gorulur.

B. D.svan loi kaslar.: N. peroneus superficialis taraf.ndan innerve edilirler. M. peroneus longusaya..n transvers

kemerini asar, felcinde taban cokmesi gorulur.

M. peroneus longus (en guclu pronatordur) M. peroneus brevis

C. Bacak arka loi kaslar.: Tumu ayak bile.ine fleksiyon (plantar fleksiyon) yapt.r.r ve n. tibialis taraf.ndan

innerve edilir, felcinde stepaj (topuklaya-rak yurume) gorulur.

a. Yuzevel arup:

M. triceps surae (gastrocnemius + soleus): aya..n en guclu fleksorudur M. plantaris

b. Derin arup: M. popliteus

M. flexor hallucis longus M. flexor digitorum longus M. tibialis posterior (supinasyon da yapt.r.r) Aya.a pronasyon yapt.ranlar: M. peroneus longus (en guclu), m. peroneus brevis, m. peroneus tertius, m. extensor digitorum longus (n. peroneus superficialis felcinde ayak pronasyonu cok zay.flar ve transvers arkus coker) Aya.a supinasyon yapt.ranlar:

M. tibialis anterior (en guclu), m. tibialis posterior, m. triceps surae, m. extensor hallucis longus, m. flexor digitorum longus, m. flexor hallucis longus. N. tibialis felcinde aya..n supinasyonu cok zay.flar.

Kas Uyluk Bacak Siniri

M. sartorius Fleksiyon - D.. rotasyon Fleksiyon - ic rotasyon N. femoralis

M. rectus femoris Fleksiyon Ekstansiyon N. femoralis

M. tensor fascia lata Abd. - Fleksiyon Ekstansiyon N. gluteus

superior

M. gracilis Add. - Fleksiyon Fleksiyon - ic rotasyon N. obturatorius

Harmstring kaslar. (bf, st, sm) Ekstansiyon Fleksiyon N. tibialis

BOLGE KASIN ADI .NNERVASYONU FONKS.YONU

M. biceps brachii N, musculocutaneus Omuz ve dirse.e

fleksiyon (en guclu

supinator)

M. brachialis N. musculocutaneus Dirse.e fleksiyon (en

guclu fleksor)

Kol onloj M. coracobrachialis N. musculocutaneus Omuza fleksiyon

M. pronator teres N. medianus Pronasyon ve dirse.e

zay.f fleksiyon

M. palmaris longus N. medianus El bile.ine zay.f fleksiyon

M. flexor carpi radialis N. medianus El bile.ine fleksiyon

M. flexor digitorum superficialis N. medianus Gev.ek yumruk

M. pronator quadratus N. medianus El bile.ine pronasyon

M. flexor pollicis lorgus N. medianus Ba. parma.a fleksiyon

M. flexor digitorum profundus 1-2 n. medianus; 3-4 n. ulnaris S.k. yumruk

Onkol

onloj

M. flexor carpi ulnaris N. ulnaris El bile.ine fleksiyon

V

de omuz ve dirsek fleksiyonu zay.flar!

* N.musculocutaneus felcin

* N.medianus felcinde elbile.i ve parmaklar.n fleksiyonu zay.flar ilk uc parmak fleksiyon yapamaz ve EBE EL. gorulur * E.er nervus medianus dirsek seviyesinin uzerinde felc olursa onkolun pronasyonu da yap.lamaz * Carpal tunelde ve pronator sendromunda s.k..an nervus medianusftur!!!!

68

BOLGE KASIN ADI .NNERVASYONU FONKS.YONU

Kol arka loj M. triceps brachii N.radialis Omuza ve dirse.e ekstansiyon

M. anconeus N.radialis Dirse.e ekstansiyon

M. supinator N.radialis Supinasyon

M. brachioradialis N.radialis Supinasyon, dirse.e ve el

bile.ine fleksiyonu!

M. extensor carpi radialis N.radialis El bile.ine ekstansiyon M. extensor carpi ulnaris N. radialis El bile.ine ekstansiyon M. extensor pollicis longus N.radialis Ba. parma.a ekstansiyon M. extensor pollicis brevis N.radialis Ba. parma.a ekstansiyon

Onkol

arka loj

M. abductor pollicis longus N.radialis Ba. parma.a abduksiyon

M. abductor pollicis brevis N.medianus Ba. parma.a abduksiyon M. opponens pollicis N.medianus Ba. parma.a opozisyon

M. flexor pollicis brevis N.medianus ve n.ulnaris Ba. parma.a fleksiyon Tenar kaslar M. adductor pollicis N.ulnaris Ba. parma.a abduksiyon

Mm. interossei palmares N.ulnaris Parmaklara adduksiyon

Mm. interossei dorsales N.ulnaris Parmaklara abduksiyon Parmak kaslar. Mm. lumbricales 1-2 n.medians; 3-4 n.ulnaris MP fleksiyon; IF ekstansiyon MP fleksiyon; IF ekstansiyon V * N.radialis felcinde omuz ve dirse.in ekstensiyonu cok zay.flar ve supinasyon da cok zay.flar parmaklar.n da

ekstensiyonu yap.lamaz ve el bile.i ve parmaklar fleksiyonda kal.r du.uk el gorulur!

* N.ulnaris ba. parmak dahil tum parmaklara adduksiyon ve ba.parmak haric tum parmaklara abduksiyon yapt.r.r.

* N.medianus felcinde tenar kaslarda atrofi gorulur ve ilk uc parmak fleksiyon yapamaz ebe eli gorulur

* N.ulnaris felcinde pence eli gorulur.

69

BOLGE KASIN AD. .NNERVASYONU FONKS.YONU

M. iliopsoas En guclu uyluk fleksoru M. iliacus N. femoralis Uylu.a fleksiyon M. psoas major Uyluk on loj Plexus lumbalis Uylu.a en gucluf fleksiyon

M. sartorius N. femoralis Uylu.a fleksiyon, d.. rotasyon ve baca.a fleksiyon ve ic rotasyon M. quadriceps femoris N. femoralis Uylu.a fleksiyon, baca.a ekstansiyon

M. rectus femoris N. femoralis Uylu.a fleksiyon, baca.a ekstansiyon M. vastus lateralis N. femoralis Baca.a ekstansiyon M. vastus medialis N. femoralis Baca.a ekstansiyon

M. vastus intermedius N. femoralis Baca.a ekstansiyon

***N. femoralis felcinde uylu.un fleksiyonu cok az etkilenir, baca..n ekstansiyonu ise cok fazla

etkilenir. **

*N. femoralis felcinde patella refleksi al.namaz!! M. gracilis N. obturatorius Uylu.a fleksiyon,uylu.a adduksiyon M. pectineus N. obturatorius Uylu.a fleksiyon ve adduksiyon

Uyluk icyan

M. adductor longus N. obturatorius Uylu.a fleksiyon ve adduksiyon M. adducto

b

r brevis N. obturatorius Uylu.a fleksiyon ve adduksiyon

aca.a fleksiyon,

M.adductor magnus*** N. obturatorius ve n. tibialis Uylu.a ekstansiyon ve adduksiyon (en guclu adduktor) ***N. obturatorius felcinde uylu.un adduksiyonu yap.lamaz, oraklayarak yururu!

M. tibialis anterior N. peroneus profundus Aya.a dorsifleksiyon, supinasyon

M. extensor hallucis longus N. peroneus profundus Ba.parma.a ekstansiyon ve aya.a

dorsifleksiyon

Bacak on loj

M. extensor digitorum longus N. peroneus profundus Aya.a dorsifleksiyon ve parmaklara ekstansiyon ***N. peroneus profundus (L5) felcinde ayak dors fleksiyon yapamaz, du.uk ayak gorulur hasta aya..n. surukleyerek yurur.

M. peroneus longus N. peroneus superficialis Aya.a pronasyon (transvers arkusu en iyi

destekler!!!)

Bl

o

N. peroneus superficialis Aya.a pronasyon

acak yan

j

M. peroneus brevis

* s superficialis felcinde ayak pronasyon(eversiyon) yapamaz ve tabar cokmesi

g

**N. peroneu

orulur!!!!

70

BOLGE FONKS.YONU.NNERVASYONUKASIN ADI

Gluteal bolge Uylu.un en guclu ekstansoru Uylu.un en guclu abduktoru Uylu.a abduksiyon Uylu.a d..

rotasyon Uylu.a d.. rotasyon Uylu.a d.. rotasyon Uylu.a d.. rotasyon Uylu.a d.. rotasyonN.

gluteus inferior N. gluteus superior N. gluteus superior Plexus sacralis Plexus sacralis Plexus

sacralis Plexus sacralis N. obturatoriusM. gluteus maximus M. gluteus medius M. gluteus

minimus M. piriformis M. quadratus femoris M. gemellus superior M. gemellus inferior M.

obturator internus

***N. gluteus s.vari yuruyu.) gorulur.(ordekTrendelenburg bulgusuyapamazon.perior felcinde uyluk abduksiy

Uyluk arka loj Uylu.a ekstansiyon, baca.a fleksiyon Uylu.a ekstansiyon, baca.a fleksiyon Uylu.a

ekstansiyon, baca.a fleksiyon Baca.a fleksiyonN. tibiaiis N. tibiaiis N. tibiaiis N. peroneus

communisM. semitendinosus M. semimembranosus M. biceps femoris c.longum M. biceps

femoris c.breve

Bacak arka loj Aya.a plantar fleksiyon

Aya.a plantar fleksiyon

Aya.a plantar fleksiyon

Aya.a plantar fleksiyon, supinasyon

Ba. parma.a fleksiyon

Parmaklara fleksiyonN. tibiaiis N. tibiaiis N. tibiaiis N. tibiaiis N. tibiaiis N. tibiaiisM.triceps

surae

M. gastrocnemius

M. soleus

iaiis posterior

xor hallucis longus

M. tibM. fle

M. flexor digitorum longus

* okbaca..n ve aya..n fleksiyonunir amaetkile

**N. tibiaiis felcinde uylu.un ekstansiyonu cok az a..r etkilenir.c

**pl

*N. tibiaiis felci topuklayarak yurur (stepaj)yapamaz parmak uclar.nda duramazoncsiyveya S1 bas.s.nda ki.i

antar fle

71

REFLEKS AFFERENT MERKEZ EFFERENT END ORGAN

Visseral refleksler

Direkt I..k refleksi N. II Mezensefalon N. III M.sphincter pupilla

indirekt ...k

refleksi

Kar.. gozun N. Il'u Mezensefalon N. III M.sphincter pupilla

Akomodasyon N. II Oksipital korteks

ve frental

N. III Mm.ciliares

Okulokardiyak N. V Bulbus N. X Tum vagal parasempatik

etkiler

Karotid sinus N. IX Bulbus N. X Tum vagal parasempatik

etkiler

Yuzeyel refleksler

Kornea refleksi N. V1 (n.ophthalmicus) Pons N. VII M.orbicularis oculi

Kremaster N.genitofemoralis

(femoral)

L1-L2 N.genitofemoralis

(genital)

M. cremaster kas.l.r

Plantar N.tibialis S1-2 N.tibialis Plantar fleksiyon

Derin refleksler

Biseps tendon N.musculocutaneus C5-6 N.musculocutaneus M.biceps brachii

Triseps tendon N.radialis C6-7 N.radialis M.triceps brachii

Patella N.femoralis L2-3-4 N.femoralis M.quadriceps femoris

Asil N.tibialis S1-2 N.tibialis Plantar fleksiyon

Patolojik refleksler

Babinski N.plantaris L3-5, S1 N.peroneus profundus M.extensor hallucis longus

Op

enheim N.plantaris L5, S1 N.peroneus profundus M.extensor hallucis longus

72

D istemi

ola..m S

73

KALP

KALB.N TOPOGRAF.S.:

Toraks icinde, orta mediastende, oblik olarak bulunur. Ucte ikisi vucudun orta hatt.n.n solunda kal.r. Sadece sa. atrium, v. cava sup. ve v. cava inf. sa.da yer al.r. Taban. yukar.da (basis cordis), tepesi a.a..da (apex cordis) bir ucgen .eklindedir. Basis cordisfe gore apex cordis yakla..k 30 derece daha ondedir.

On vuz kom.ular.: Sternum, k.k.rdak kostalar, peri-kardium, a.v. thoracicae interna ve cocukta timus eri.kinde

art.klar. (on mediasten olu.umlar. on yuz kom.ular.d.r).

Yan vuz kom.ular.: Akci.erlerin mediastinal yuzleri, plevra ve n. phrenicusflar.

Alt kom.ulu.u: Diaphragma

Ust kom.ulu.u: Kalbe giren c.kan buyuk damarlar (ust mediasten olu.umlar.)

Arka vuz kom.ular.: Ozofagus, N. vagus, Vv. pulmo-nales dextrae, Aorta thoracica, Ductus thoracicus, V.

azygos V. hemiazygos (arka mediasten olu.umlar.)

Arka yuzun en yak.n kom.usu ozofagustur, en fazla sol atriumla kom.uluk yapar, bu nedenle sol atrial hipertrofiler

disfaji yaparlar ve yan grafilerde ozofagusta dirsek i.areti gorulur.

ALB.N YAPISI (D..tan ice):

K

Epicardium: Pericardium serosumfun lamina viscera-lisfidir.

Mvocardium: Kalp kas.d.r. Gorunumu iskelet kas. gibidir, duz kaslar gibi otonom innervasyonu vard.r atonom innervasyon sadece ritmini belirler, kalp kas. spontan innervasyo

ncak

o nla cal...r.

Endocardium: Kalp bo.lu.udur.

74

75

ME

D.AST.NUM SUPER.US:

A.v. thoracica interna

Tiymus A.v. intercostalis anterior

Nn. intercostales

Arcus aorta ve dallar.n.n ba.lang.clar. N. laryngeus recurrens sinistra N. phrenicusflar

N. vagusflar Ozofagus Trachea

Ductus thoracicus

A.v. intercostalis posterior

Spinal sinir kokleri ve ganglionlar.

Truncus symphaticus

MED.AST.NUM ANTER.US:

Cocuklarda timus

A.v. thoracica interna

A.v. intercostales ant.

Nn. intercostales

Lig.sternopericardiaca

76

ME

D.AST.NUM MED.UM:Kalp Visseral ve parietal perikard V. cava superior (sonu) V. cava inferior (sonu)

Aa.

Ao

Plexus cardiacusflar

ED.AST.NUM POSTER.US

Truncus pulmonales pulmonales (ba.lang.c.)

Vv. pulmonales (sonu) rta ascendens

N. phrenicusflar

M :

V. azygos et hemiazygos

Tru

On

Aorta descendens (thoracica)

Bronchus principalis Ozofagus N. vagus (dexter et sinister) Ductus thoracicus

A.v. intercostales posteriores

Nn. intercostales

Spinal sinir kokleri ve ganglionlar. ncus symphaticus mediastinal kitle: timusun kendisi veya timoma, te-ratom, Morgagni hemisi, lenfoid kitleler, tiroid kitleleri vb..

Arka mediastinal kitle: oncelikle norojenik tumorler du.unulur, (teratomlar daha cok arka mediasteni severler ak on mediastende de gorulebilirler. anc

Os

kultasyon odaklar.:

Mitral kapak -â apeksfte solda 5. interkostal aral...n midklavikular hatla kesi.me noktas.

Ao a dinlenir.

Kapak projeksiyonlar.

Trikuspid kapak S 5. interkostal aral...n sa.da veya solda sternumla kesi.me noktas.nda

Pulmoner kapak -â Stemumun solunda 2. interkostal aral.kta rtik kapak -â Stemumun kenar.nda sa. 2. interkostal aral.kt

:

Pulmoner kapak: 3. stemokostal eklem hizas.nda stemumun sol arkas.nda

Aort kapa..: 3. interkostal aral.kta stemumun arkas.nda

Mitral kapak: 4. stemokostal eklem hizas.nda stemumun sol arkas.nda

Trikuspit kapak: 5. stemokostal eklem hizas.nda stemumun sa. arkas.nda.

KA

Margo superior: Basis cordisfin taban.ndan cekilen

. yapar.

LB.N KENARLARI:

transvers hat ve sol atrium yapar.

Margo dexter: Sa. atriumun sa. kenar

Margo inferior: Sa. ventrikulfun sa. kenar. yapar. Marao acutus (keskin kenar) da denir.

Margo sinister: Sol ventrikulfun sol kenar. ve k.smen sol auricula yapar. Marao optusus (kunt kenar) da denir.

alis sinister: Sol kenar, sol ventri-kulun sol kenar., sol auricula yaparlar.

KALB.N YUZLER.:

1. Facies stemocostalis: On yuz, daha cok sa. kalp yapar. Sol atrium bu yuzde gorulmez. 2. Facies diaphragmatica: Arka yuz, daha cok sol kalp yapar. 3. Facies pulmon

4. Facies pulmonalis dexter: Sa. atrium yapar.

77

78

Sulcus coronarius: Atriumlar ile ventrikuflleri ay.r.r. On yuzde sadece sa.da gorulurken arka yuzde kesintisizdir.

Bu oluk kalbin uzun eksenine transvers (dik) olarak gecer, icinde sa. atriumla sa. ventrikul aras.nda a. coronaria

ol atriumla sol ventrikul aras.nda a. circumflexus ve v. cardiaca magna yer al.r. Arka

yuz roz

k.k

ularis ant

dextra ve v.cardiaca parva; s

de sulkusun orta noktas.na yak.n venoz havuz sinus coronarius bulunur. Sulcus coronorius duzlemi fib.rdakt.r. Tum kapaklar bu hatta yer al.r. Kalbin fibroz iskeleti de buras.d.r.

Sulcus interventric .: interventrikuler sep-tumun on yuzde yapt... cokuntudur. Ventrikuller aras.nda,

aris ante-rior ve v. cardiaca magnafn.n ba.lang.c. bulunur. on yuzde bulunur. A. v. interventricul

Sulcus interventricularis post: interventrikuler septu-mun arka yuzde yapt... cokuntudur. Ventrikuller aras.nda, arka yuzde bulunur. Sulcus interventricularis an-terior ile incisura apicis cordisfte birle.ir, icinde a. interventricularis

posterior ve v. cardiaca media bulunur.

Arteriel kalp: Sol atrium, sol aurikula ve sol ventrikul bo.luklar.nda (fetal dola..m dahil) arteriel kan bulunur.

Venoz kalp: Sa. atrium, sa. aurikula ve sa. ventrikul bo.luklar.nda (fetal dola..m dahil) venoz kan bulunur.

Solda:

I- Aort kavsi

Normal Tele grafide gorulen e.rilikler:

II- A. pulmonalis sinistra

III- Auricula sinistra IV- Ventriculus sinister

79

Sa.da:

I- V. cava superior

III- Sa. atrium

Normal telede sol atrium ve sa. ventrikul kavisleri gorulmez.

KA KLARI:

LB.N BO.LU

Atriumlar.n arka duvarlar. atrium secundum ad.n. al.r ve venoz taslaktan (sa. atrium arka duvar. sinus

ven var. pulmoner venler-den) geli.ir. Tum venler atriumlara arka duvardan ac.l.r.

Atr rlar. atrium primum ad.n. al.r ve primitif atrium tasla..ndan geli.irler, gercek atrium

dokusudurlar, trabekuler duvar da denir. Ens.k gorulen ASD tipi sekundum tipidir.

Atrium on duvarlar.nda ve aurikulalardaki mivokardial uzant.lar kabar.kl.klar

osusftan, sol atrium arka du

iumlar.n on duva

: mm.pectinati

Ventrikullerdeki mivokardial kabar.kl.klar: Trabeculae carneae ad.n. al.r.

Ayr.ca ventrikullerin apikal bolgesinden chorda tendi-neaflara uzanan parmaks. miyokardial uzant.lara da

mm.papillares denir.

Mm.pectinati atrium sistolunde, trabeculae carneae ventrikul sistolunde ejeksiyon fraksiyonunu (f.rlatma bas.nc.n.)

artt.ran myokard yap.lar.d.r.

ATR.UM DEXTRUM:

Atrium dextrum ve auricula dextra sternokostal yuzde de, diafragmatik yuzde de gorulurler.

Sa. atriumun arka duvar.nda vena cava superi-orfun ac.l.. deli.i ostium vena cava superioris, vena cava

infe

Boyle e-rin tumu ve w. cardiacae

min

riorfun ac.l.. deli.i ostium vena cava in-ferioris ve sinus coronariusfun ac.l.. deli.i ostium sinus coronari bulunur. ce sa. atrium tum bedenin venoz kan.n. al.r. Ayr.ca vv. cardiaca anterioresfl

imaeflar.n da sa. atrium uzerinde yer alanlar. bu bo.lu.a ac.l.r.

Sulcus terminalis: Auricula dextra ve atrium dex-trumfun birle.im yerinde d..tan gorulur. Sa. atrium on duvar. ile

ark ilir.

s: Sulcus terminalisin icten gorunu.udur. Embriyonal hayattaki sinus venosus ile atrium primumfun

bir ta I dola..mda v. cava superior kan.n. sa. ventrikule yonlendirmeye yard.mc.d.r.

valefnin kal.nt.s. olan cukur ve bu

cuk

cava inferiorfun ac.l.. delikleri aras.ndaki tumsektir. Fotal

dol

an gelen kan. foramen ovale arac.l... ile sol

atriuma yonlendirir. Bu kapa..n alt.nda sinus coro-nariusfun ac.l.. deli.i ostium sinus coronarii bulunur. Buradaki

kapa.a da valvula ostium sinus coronarii denir. Sa. atriumda yer alan tek gercek kapak yap.s.d.r kan.n atrial sistolde

venlere kac...n. engeller.

a duvar. aras.nda da deneb

Crista terminali

le.im yerine uyar. Fo

Fossa ovalis ve limbus ovalis: Septum interatria-lefnin sa. taraf.nda foramen o

urun kenarlar.d.r.

Tuberculum intervenosum: V. cava superior ve v.

a..mda v.cava superiorfdan gelen kan. sa. ventrikule do.ru yonlendirir.

Valvula venae cavae inferioris: Fotal dola..mda v. cava inferiorfd

VE

NTRICULUS DEXTER:

Valvula tricuspidalis (valva

atrioventricularis dextra): Sistosd.s anterior. cuspis posterior. cuspis septalis

l s.ras.nda kan.n atriumlara geri donmesini engeller.

Cu ad. verilen uc yapraktan olu.ur. Chordae tendineae ad. verilen

tendinoz iplikler bir taraftan kuspislere, di.er taraftan mm.papillaresfe tutunurlar. Bu kaslar.n tabanlar. ventrikul

duv papillares bulunur. En buyu.u m.papillaris ant.fdur.

s: Truncus pulmonalisfin c.kt... bolgede sa. ventrikul duvar. duzdur. Burada trabekuller ve

pur ventrikul sistolune direkt olarak kat.lmaz. On yuzun en d.. bukey bolumudur. Trabeculae carneae:

Co i d...nda tum duvarlarda bulunur. Atriumlardaki mm.pecti-natiflerin muadilidirler ventrikul

sist

T

tricul

yolun ile sa.

ven

Valva trunci pulmonalis: Valvula semilunaris anteri-

ar.na tutunur. Sa. ventrikulde genellikle uc adet mm.

Conus arteriosu

kinje lifi yoktur,

nus arteriosus bolges

olunde ejeksiyon fraksiyonunu art.r.rlar. rabecula septomarginalis (Moderator Band): Sa. ventrikul buyuklu.unu belirler. Septum interven-arefden sa. ventrikulun sa. kenar.na uzan.r, icinden ileti sisteminin sa. dal. gecer. Ayr.ca kan.n geli., gidi. un ayr.lmas.nda rolu vard.r. Crista supraventricularis: Sa. ventrikulun tavan.nda valva trunci pulmonalisf

trikul bo.lu.u aras.ndad.r.

or, valvula semilunaris dexter. valvula semilunaris sinis-ter

imli uc kapakc.ktan olu.ur. Semilunar keselerin serbest kenarlar.na lunulae valvularum semilunarum denir. Serbest

narlar.n.n ortas.nda bulunan nodulle-re ise noduli valvularum semilunarum

is

(tam kapanmay. sa.lar) denir.

ke

80

81

ATR

IUM SINISTRUM:

A adet sa.dan 4 adet

vv.p raminis ovalisfin) kal.nt.s. falx septi

bulunur. On duvar.nda mm. pectinati ve sol auricula yer al.r. VENTRICULUS SINISTER:

rkada aorta descendens ve oesophagus ile kom.udur. Arka duvar.na 2 adet soldan 2

ulmonales ac.l.r, interatrial septumun solunda foramen ovalefnin (valvula fo

Duvar. sa. ventrikufl duvar.ndan iki veya uc kez daha kal.nd.r. Trabeculae carneaeflar diafragmatik duvar ve apex

lgesinde daha fazlad.r.

Valvula bicuspidalis (valva atrioventricularis sinistra = Mitral kapak): Cuspis anterior

bo

. cuspis posterior adl. iki

kuspisi ve bunlar. papiller kaslara ba.layan chorda tendineae denilen iplikcikler vard.r. Mm.papillares solda iki adettir.

ul sistolunde A-V kapaklar.n tam kapanmas.n. sa.larlar. Bunlar da myo-kard dokusudur ve sistol

Papiller kaslar ventriks.ras

.nda maksimum gerilimdedirler ve kapaklar.n sistol boyunca tam kapal. kalmas.n. sa.larlar. Valva aorta: Valvula semilunaris dexter. valvula se-milunaris sinister ve valvula semilunaris posteriorfdan olu.ur (Lunula ve nodulus bulunur).

Sinus aortae: (Sinus valsalvae): Kapaklar ile aorta duvar. aras.ndaki geni. k.s.md.r.

KA T.

la desteklenmi.lerdir.

Bu noktalar.nda da trigo-num fibrosum dexter ve sinister isimli iki fibroz ucgen olu.ur. Kalbin

cornariusfta yer alan anulus f.brosuslar ve aralar.ndaki trigonum fibro-sumflar olu.turur. Sulcus

e de ventrikuler sistolde de sabittir.

us fibrosus ve trigonum fibro-sumflardan ba.lar ve sonlan.r.

LB.N F.BROZ .SKELE

Tum kalp kapaklar. sulcus coronarius duzlemindedir ve anulus fibrosus isimli k.k.rdak halkalar

halkalar.n kesi.me

iskeletini sulcus coronarius atrial

sistoldul

Myokard lifleri an

Anulus fibrosusflar: Ostium atrioventriculare dex-trum

re sinistrum

e

um fibrosum dextrum:

Ostium atrioventricula

Ostium aorta

Ostium pulmonale cevresinde bulunur. Trigon

Ostium atrioventriculare dextrum (Trikuspid)

sinistrum (Mitral)

um sinistrum:

Ostium atrioventriculare

Ostium aortae aras.ndad.r.

Trigonum fibros

Ostium aortae ile ostium atrioventriculare sinistrum aras.ndad.r.

ratriale

Septum inte : inter atrial septum gercekten interatrialdir ve kas liflerinden olu.ur her iki atriumu

birbirinden ay.r.r.

82

Septum interventriculare:

Pars membranaceae (ust k.s.m) Distal bolumu her iki ventrikul aras.ndad.r ve pars membranacea septum

interventriculare ad.n. al.r; proksimal bolumu ise sa. atrium ile sol ventrikul aras.ndad.r ve pars membranacea septum

atrioventriculare olarak adland.r.l.r.

Pars muscularis (alt k.s.m) Sa. ve sol ventrikuller aras.ndad.r.

KA EM.:

LB.N .LET. S.ST

Normal bir insan.n kalbi dakikada 70 kez ritmik olarak kas.l.r. Bu ritmik kas.lma spontan olarak kalbin iletim

sist klan.r, iletim sistemini olu.turan tum elemanlar ozelle.mi. mvokard lifleridir

eminden kayna yani kas kokenlidir.

Ka teminde yer alan olu.umlar:

trialis (Keith-Flack du.umu): Sa. atriumda crista terminalisfin ust k.sm.nda, v.cava superiorfun

inin sa..nda bulunur.

lis: interatrial septumun kas lifleridir.

ularis (Aschoff-Tavvara Nodu).

interatrialefde vena cava in-feriorfun ac.l.. deli.i hizas.nda yer al.r.

lbin iletim sis

1. Nodus sinoa

ac.l.. deli.

2. Fasciculus internoda

3. Nodus atrioventric

Sa. atriumda septum

83

oz parcas.nda ilerler. Daha sonra crus dextrum ve crus sinistrum olmak uzere iki

4. Fasciculus atrioventricularis (His huzmesi) (A-V band.): Nodus atrioventricularisfden ba.lar. Sep tum interventricularefnin membran

dala ayr.l.r.

5. Crus dextrum ve Crus sinistrum: Sa. ve sol ven-trikulde endokard alt.nda ince dallar.na ayr.l.r. Bu dallara

rami subendocardiales denir. Bu lifler pur-kinie lifleri denilen terminal dallara ayr.l.rlar ve myo-kard lifleri ile s.k.

temas kurarlar. Crus dexter inter-ventrikuler septumun on yuzune yak.n olarak a.a.. iner ve trabeculae

septomarginalisfin icinden gecer, crus sinistrum ise hemen ikiye ayr.l.r ve bir dal onde interventrikuler

septumun on yuzunde a.a.. inerken bir dal. da arkaya do.ru seyreder.

. Purkinje lifleri sa. ventrikuflde conus arteriosusfun ust k.sm.nda bulunmaz.

. ileti sisteminde S-A nodul ve A-V nodufl genellikle temel olarak sa. koroner arterden; his demeti her iki koroner

arterden; Sa. dal sadece sol koroner arterden; Sol dal ise her iki koroner arterden beslenir.

KALB.N ARTERLER.:

Aortan.n ilk dallar. koroner arterler kabul edilse de koroner arterler aort kapa..n.n sa. ve sol semilunar

kes r. Sistol s.ras.nda keseler bo.tur dolay.s.yla koroner arterlerde de perfuzyon minimumdur.

Ven nde aortadan geri donen kan semilunar keseleri doldurur ve aort kapa.. kapan.r. Semilunar keseler

dol erden c.kan koroner arterlerde dolar ve kalb diastolde beslenir!

a..r stenozunda da a..r yetmezli.inde de koroner arter hastal.klar. gorulebilir.

larefnin ust 1/3 (his demeti) ve arka 1/3fu sa. koroner arterin arteria interventricula-ris

pos e on 2/3 k.sm. ise sol koroner arterin arteria interventricularis anteriorfundan beslenir.

A.

elerinden c.karla

trikul diastoluf

du.unda bu kesel

Aort kapa..n.n

Septum interventricu

teriorfundan; alt 2/3 v

coronaria sinistra

84

nterior (LAP: left anterior des-cendina arterv)

. R.interventricularis a : Ana koronerdir, t.kan.rsa mutlaka semptom

ver

. R.coni arteriosi

. R.lateralis

. Rr.

ir.

interventriculares septales

. R.circumflexus: Dar capl., K.vr.ml. ve uzun seyirli oldu.undan en s.k t.kanan koronerdir.

stomoticus

iculares

an beslenir).

cularis

. R.atrialis ana

. Rr.atrioventr

. R.marginalis sinister

. R.atrialis intermedius

. R.posterior ventriculi sinistri lis: (Genellikle yoktur. Bu nod sadece a. coronaria dextrafd

. R.nodi sinuatria

. R.nodi atrioventri

. Rr.atriales

S er arter t.kan.kl.klar.nda (LAD) sa. dal bloklar. ve mitral kapak

ye t gorulebilir.

ol koroner arter t.kan.kl.klar.nda veya ana korn

tmezli.i ve sol ventrikul on yuzunde infark

A.

coronaria dextra:

. Rr.atrioventriculares

. R.coni arteriosi

. R.nodi sinuatrialis

. Rr.atriales

. R.marginalis dexter

. R.atrialis intermedius

. R.interventricularis posterior (Rr.interventriculares septalesfleri verir)

. R.nodi atrioventricularis

. R.posterolateralis dexter

85

Sk

en

a. koroner arterin t.kan.kl.klar.nda EKGfde bradikardiler ve ventrikuler ektopik at.mlar gorulur, sa. ventrikul sa. ar.nda infarkt beklenir.

.ki koroner arter aras.ndaki anastomozlar:

1. Sulcus coronarius icinde, arka yuzde a. coronaria dextra ve r. circumflexus aras.nda

ris post. icinde, tepeye yak.n R. interventricularis ant, ve r. interventricularis post

2. Sulcus interventricula aras.nda.

3. Viessuens halkas.: Her iki koroner arterin rr. coni arteriosifleri aras.ndaki anastomozun olu.turdu.u halkaya

den

r ile a. thoracica interna veya a. intercostalis ant.flar.n dal. olan

arteriae pericardiacophrenicaefler aras.nda da kucuk anastomozlar vard.r.

KA

ir.

Ayr.ca basis cordis hizas.nda koroner arterle

LB.N VENLER.:

1. Sinus coronarius cordis: Sol atrium ve sol ventri-

kul aras.nda sulcus coronariusfun arka bolumunde yer al.r. Sa. atriumfa (septum interventriculare yak.n..n.n %60f.n. drene eder. Ve tum kalp

) ac.l.r.

Ac.lma yerindeki kapa

kitl

.a valvula ostium sinus coronarii denir. Kalbin venoz kanesinde en du.uk bas.ncl. bolgedir. Sinus coronariusfa dokulen yenler

a) V.cordis (cardiaca) maana: Sulcus interventricularis anteriorfda ba.lar, sulcus coronariusfun sol yar.m.nda

bul

sterior

unur.

b) V.ventriculi sinistri p

o : Sol ventrikulun arka yuagnafya

dokulur.

zunde bulunur. Bazen v. cordis m

c) V.obligua atrii sinistri: Sol atriumun arka yuzunde bulunur.

d) V.cordis media: Sulcus interventricularis posteri-orfda bulunur.

e) V.cordis parva: Sulcus coronarius icinde bulunur.

2. Vv.cordis anteriores: (Viessuens venleri): Sa.

ntrikulun on yuzlerinde bulunurlar. Direkt olarak ve tek tek sa. atriumda fora-mina cardiacum

ven .l.rlar.

. Vv.cordis minimae:

atriumun ve sa. ve

arum minimarumflara ac

3 (Thebesius venleri) Kalbinon yuzunde, gozle gorulemeyecek kadar kucuk ka-pillerlerdir.

Atrium ve ventrikul bo.luklar.na direktolarak ac.l.rlar. Ac.lma deliklerine foramina thebesiidenir. Coau saa atriuma. geri

kalan. s.ras.yla saaventrikul ve sol ventrikule ac.l.rlar. Ender olarak solatriuma da ac.l.rlar. Sa. atrium da ac.lma

deliklerineforamina cardiacum venarum minimarum denir.

KALB.N S.N.RLER.:

Otonom innervasyon kalpte yan.zca ritmi belirler, pre-sinaptik sempatikleri truncus symphaticusfdan postsi-naptik

sempatikleri servikal ganglionlardan, presinap-tik parasempatikleri ise n. vagusfdan gelir.

Medulla spinalisfin T1 - T4 seviyesinden kaynaklanan ve truncus symphaticusfa giren presinaptik sempatik

liflerden: ^

. Ganglion cervicale superiorfda sinaps yapanlar: n. cardiacus cervicalis superior ad.yla;

. Ganglion cervicale mediumfda sinaps yapanlar: n. cardiacus cervicalis medius ad.yla;

. Ganglion cervicale inferiorfda sinaps yapanlar: n. cardiacus cervicalis inferior ad.yla; kalbe kadar gelen

postsinaptik sempatik lifler, nervus vagusftan gelen presinaptik parasempatik liflerle birle.erek plexus cardiacusflar.

olu.tururlar.

a) Plexus cardiacus superficialis: Genellikle sol taraftan gelen sempatik ve parasempatiklifler olu.turur. Arcus

aortae ile truncus pulmonalisfin bifurkasyosu aras.nda yerle.ir.Bu pleksus icinde bulunan ganglionlara ganglia cardiaca

Wrisbergi denilir.

b) Plexus cardiacus profundus: Sa. taraf.n sempatik ve parasempatikleri olu.turur. Arcus aortae ile bifurcatio

trachea aras.nda yerle.mi.tir.

Ventriki illerin parasempatik innervasyonu cok zay.ft.r! Bu nedenle vagal refleksler sadece atrial ta.ikardilerde

uygulan.r, ventrikufler ta.ikardilerde ise vagal uyar.lar kontrendikedir.

PE

RICARDIUM:

A. Pericardium fibrosum

B. Pericardium serosum:

Cavum pericardii: Lamina parietalis ile lamina visce-ralis aras.ndad.r. Liquor pericardii bulunur.

. Pericardium fibrosum Buyuk damarlar.n adven-tisyas. ile devam eder. Onde sternuma atlayan liflerine ligamentum sternopericardiaca denir.

. Truncus pulmonalis ve aortafn.n ilk 4-5 cm.flik ba.lang.c k.s.mlar. perikard kesesi icindedir. . Fibroz perikard.n taban. diyafram.n centrum tendi-neumfuna yap...kt.r. Yanlarda mediyastinal plev-rafya yap...kt.r. Arkada ozefagus ve aorta descen-dens ile kom.udur.

Sinus transversus pericardii (Theile): Vv. pulmona-les ve aa. pulmonalesfleri saran k.l.f aras.nda olu.an enine

bo.

luktur. (Vv. pulmonalesfler ve v. cava inferi-or s.n.rlar) 86

Sinus obliauus pericardii (Haller c.kmaz.): Yan yatm.. gTh .eklindedir. Sa. ve alttan v. cava inferior, ustten

ve

soldan vv.pulmonales sinistri s.n.rlar.

Perikardiumu tesbit eden olu.umlar: Vv. pulmo-nales, v. cava sup., v. cava inf., aortae, truncus pulmonalis.

Perikard kesesinin hacmi: 500-800 cm3ftur. S.v. toplan.rsa 800-1200 cm3fe kadar geni.leyebilir, ancak abondan

200

mi. s.v. birikmesi tamponanda neden olur.

. Perikardiosentez: Proc. xiphoideus ile sol 7. kosta aras.ndaki ac.dan yap.l.r.

Pe r ve sinirleri:

rikardiumun dama

Arterleri: A. pericardiacophrenica (arkada aorta descendens, onde a. thoracica internafn.n dal.d.rlar), diafram

art

V

erleri ve a. thoracica internafn.n dallar. olan aa. intercostales anterioresflerden beslenir. enleri: Arterlerin yanda.. venler taraf.ndan venoz kan. drene edilir. inirler S : N. vagusfdan, truncus sympaticusfun torakal parcas.ndan ve n. phrenicusftan gelir. FE

TAL DOLA.IM:

Chorda umbilicalis: fetusu plasentaya ba.lar, icinde bir vena umbilicalis. iki aa. umblicales bulunur. V. umbilicalis

oksijen ve besin yonunden zengin kan. plasentadan fetusa ta..r. Aa. umbilicales oksijenden fakir buyuk oranda venoz

kan. ve at.k maddeleri fetustan plasentaya ta..r.

Fetuste akci.erler, bobrekler ve karaci.er d... sindirim organlar. nonfonksiyoneldir. Karaci.er, kalp ve beyin yuksek

oksjen ihtiyac. duyarken di.er vucut bolumleri sadece diferansiasyon icin az miktarda kan al.rlar dolay.s.yla cok az da

venoz kan uretirler yani v. cava inferior ve v. portae karaci.ere kadar neredeyse bo. gelirler. Fetal ya.amda dola..m

buyuk oranda ust beden yar.-m.ndad.r.

Oksijene kan plasentadan v. umbilicalis yoluyla v. por-tae sinistrafya, direkt karaci.ere ve ductus venosus ile de

vena cava inferiorfa ac.l.r. Karaci.er fota I dola..mda ilk kanlanan organd.r. Ancak v. umbilicalisfle gelen kan.n buyuk

bir bolumu vena umbilicalisfi vena cava inferiorfa ba.layan ductus venosus yoluyla direkt olarak v. cava inferiorfa

gecer, karaci.ere gecen kan.n buyuk bir bolumu de kullan.lmaz ve w. hepaticaflar da yuksek oranda oksijene kan.

v.cava inferiorfa verir. V. cava inferior sa. atriuma ac.l.r ve valvula vena cava inferioris ile kan foramen ovalefye

sol atriuma gecer. Foramen ovalefnin iki yapra.. kan.n sol atriumdan geri gelmesini onler. Bu

apraklara septum primum

yonlendirilir vey ve septum secundum denir fonksiyonel bir kapak olan valvula foraminis ova-lisfi

o .tururlar. Septum secundumfun serbest ucuna crista dividens

lu denir.

ol atriumdan sol ventrikule gecen oksijene kan sistol-le sistemik dola..ma at.l.r. Ventrikul diyastole gecti.inde

kor

S

oner arterler kan alarak kalbi beslerler.

87

88

tolde aortaya pompalanan kan ise arcus aort

Sis aefn.n sonunda a. subclavia sinistrafdan hemen sonra darl.k

oldu.u ve ust eks-tremite arterlerine gecer. Darl... gecen arteriyel kan.n %20- 30

kadar. adan itibaren tum arterler bu kan. payla..rlar, yeterlidir cunku bu arterlerin besledi.i organlarda

arteriy ac minimumdur ve ak.ma direnc vard.r. Arcus aortaefn.n distalin-de ak.ma direnc gostermeyen

sadece arteria iliaca in-ternaflar.n dallar. olan a. umbilicalisflerdir ancak bunlar da ald.klar. oksijene kan. do.rudan

plasen

Yan ola..m gercekte ba. boyun ve ust ekstremitelerdedir, alt beden yar.m. cok az arteryel kan

ald...n stemine de karaci.ere kadar cok az venoz kan verir. Bu nedenle vena cava inferior

umbilikal venin getirdi . ald...nda saturasyon %95 - 96 ya kadar c.kar.

Ba. triuma dokulur ve tuberculum intervenos

terlere gider. Ancak akci.erler kollabedir

ve ibaren ba.layacak olan

pulmo z.rlar kalan. ise a. pulmonalis sinistra ile arcus aortaefn.n sonu aras.nda bulunan ductus

arteriosus cava superior

(venoz a. umbilicalisfler yoluyla

plasen

. na cava

inferior, sonra arcus aortae ve dallar.d.r.

. Oksijen satufrasyonu en du.uk damarlar: V. cava superior ve vena cava superior sistemine dokulen

venler (saf venoz kan). Sonra da arcus aortaefdan sonra umbilikal arterler de dahil tum geri kalan arterlerdir

n

ndan buyuk bir oranda ba.-boyun

d.r. Torasik aort

el kana ihtiy

taya iade ederler.

i fetal yasanda d

dan vena cava inferior sine kan

.i oksije

boyun ve ust ekstremitelerin venoz kan. v. cava superior ile sa. aum ile sa. ventrikule ve sistolde truncus pulmo-nalisfe ve pulmoner ar

truncus pulmonalis kan.n.n cok az bir k.sm. akci.erlere giderek organ. do.umdan it

ner dola..ma ha

yoluyla torasik aortaya gecer. Boylece torasik aortadan itibaren tum arterlerde %70 - 80 v. ) kan. ve %20 - 30 v.cava inferior (arteriyel) kan. bulunur. Bu kan.n da buyuk bolumu

taya gider.

Oksijen satufrasyonu en yuksek damarlar: V.um-bilicalis (matemal arterden sonra!), sonra ve

(%20 - 30 arteryel - %70 - 80 venoz). . V. cava superior sistemi fetal dola..mda da saf venoz kan ta..r! Umblical arter kan. saf venoz kade.ildir!!!!

89

EN.DO.ANIN DOLA.IMI:

Y

Do.umla birlikte bebek nefes al.r, akci.erler ac.l.r. Pul-moner dola..m ba.lar. Ductus arteriosus fizyolojik olarak

kapanm.. olur. Pulmoner dola..m sayesinde vena-e pulmonalesfler ile dolduruldu.u icin sol atrium bas.nc. sa.

atriumfunkine e.itlenir. Septum interatria-lefdeki kapaklar yuksek bas.nc nedeni ile ac.lamazlar. Septum primum

septum secundumfa dokunur. Bu nedenle foramen ovale kapan.r. Sa. atriumda interatrial bolmede foramen ovalefnin

yerinde kalan cukurlu.a fossa ovalis. sol atriumda kalan kabar.kl..a ise falx septi denir. %20-25 ac.k kalabilir.

DO.UM SO NRASI .ANTLARDAK. ANATOM.K DE....KL.KLER:

Anatomik kapanma s.ralar.yla:

1. Ductus arteriosus: Genellikle saatler icesinde kas.larak ve k.salarak kapan.r ve a.

pulmonalissinistra ile arcus aortae aras.nda lig. arteriosum (Botalli)fa donu.ur. Kapan.rken k.salmas.

sayesinde koarktasyonu duzeltir. E.er 3. ayda hala ac.ksa PDA denir ve bu bebeklerde duktal tipte

koarktasyon beklenir.

2. Ductus venosus v. umbilicalis ile vena cava in-ferior aras.ndad.r, ancak kapand...nda olu.an lig,

venosum genellikle vena porta sinistra ile vena cava inferior aras.ndad.r.

3. A. umbilicalis pars obliterans: plica (lig.) umbilicalis medialisfi yapar.

A.umbilicalis pars patens: A. vesicalis superior ve erkekte a. ductuli deferentisfi verir.

4. V. umbilicalis Gobek ile karaci.er aras.nda lig. teres hepatis adl. ba.a donu.ur. Bu ba. periton olmayan tek

karaci.er ba..d.r ve lig. falciforme he-patisfin alt ic kenar.ndad.r.

5. Foramen ovale anatomik olarak en gec kapanan .antt.r. interatrial septumun sa..nda fossa ovalis ve limbus

.ur.

ovalisfe interatrial septumun solunda falx septifye donu

1- Plica umblicalis mediana: (c

horda urachus = allan-tois art...).

2- Plica umblicalis medialis: (arteria umblicalis pars obliterans).

3- alis: (vasa epigastrica inferio-res).

Plica umblicalis later

90

ARTER.YEL S.STEM

Ya and.rma:

, tunica mediaflar.nda elastik lif oran., myofib-ril

2. ptand.r, orta capl. arterler de denir. Myofibril oran. elastik lif oran.ndan

eri yoktur.

Fo

p.lar.na Gore S.n.fl

1. Elastik (Buyuk) oran.ndan daha yu

arterler: En buyuk capl. arterlerdir

ksektir. Elastik duvarlar. sayesinde geni.leyebilirler. Aorta, truncus brachio-cephalicus, a. carotis communisfler, truncus pul-monalis, aa. pulmonales ve a. iliaca communisfler. Muskuler arterler: Co.u arter bu gru

yuksektir.

3. Arterioller: Arterlerin en kucuk dallar.d.r. Elastik lifl

nksiyonlar.na gore s.n.fland.rma:

Vaso vasorum: Arterlerin en d.. tabakas. olan adven-tisya tabakas.n. besleyen ince arterlere denir. Adven-tisya

(tu r. onler ve otonom sinir lifleri de burada bulunur.

nica externa) tabakas. anevrizmala

Vasa privata: Gittikleri doku veya organ.n beslenmesini sa.layan damarlard.r. Vasa publica: Vucudun genel c.kar. icin gerekli kan. getiren arterlerdir. Yukar.daki iki arter grubunu bar.nd.ran

ganlar: Akci.erler ve bobreklerdir.

Terminal arterler:

or

Baz. arterler sadece belirli sahalar. beslerler ve hicbir arterle anastomoz yapmazlar. Bunlara

terminal arterler denir. E.er bu arterler t.kan.rsa besledikleri alan nekroze olur. Retina, beyin, bobrekler, dalak ve

barsaklarda bulunur.

vVatzka1 n.n bo.ucu arterleri: Baz. arterlerin (Deri, ozofagus, mide, ovaryum ve bronkus) tunica media ve tunica

intima tabakalar. aras.nda bulunan kas lifleri uzunlamas.na seyreder ve sirkuler kaslarla birlikte kas.larak arteri

tamamen kapatabilirler.

TRUNCUS PULMONAL.S: Sa. ventrikiil c.k...d.r, pul-moner kapaktan ba.lar. Dallar.:

. A. pulmonalis sinistra et dextra: Sa. ventrikuldeki tum bedenin venoz kan.n. akci.erlere ta..rlar. Arter olarak

adland.rd.klar. halde icerikleri saf venoz kand.r.

AORTA ASCENDENS:

Sol ventrikiil c.k...d.r, aort kapa..ndan ba.lar. Orta me-diastendedir. Koroner arterleri verir. Ba.ka dal. yoktur..

ARCUS AORTAE:

Ust mediastendedir (N.laryngeus recurrens sinister caprazlar). Hem onden arkaya, hem de sa.dan sola bir

k.vr.md.r. Dolay.s.yla ilk dal. en onde ve en sa.da son dal. ise en arkada ve en soldad.r. S.ras.yla dallar.:

1. Truncus brachiocephalicus

. A.subclavia dextra (N.laryngeus recurrens dex-ter caprazlar)

. A.carotis communis dextra

. A.thyroidea ima (varyasyonel olarak yakla..k %20 s.kl.kta bulunabilir, varsa truncus brachi-ocephalicusfun veya

arcus aortaefn.n dal.d.r ve trakeostomi gibi gir.imlede cok kanar.)

2. A.carotis communis sinistra:

Direkt olarak arcus aortaefdan c.kar, C4 hizas.nda veya tiroid k.k.rda..n ust kenar. hizas.nda ikiye ayr.l.r. a.

.carotis interna: Telensefolonu (oksipital lob haric) hipofizi, 3. ventrikulu ve talamik yap.lar. (dien-sefalon) besler.

.kanmas. ipsilateral gozde korluk (goz dibi muayenesinde iskemi saptan.r, e.er oftal-mik arter ile angular arter

astomozu gucluyse hicbir goz bulgusu olmaya da bilir), kontrlateral bedende hemipleji yapar. Servikal, petroz,

kavernoz ve serebral olmak uzere dort parcas. v

Pars cervicalis: dal vermez. Pars petrosa:

. Aa.caroticotympanica: Orta kulak bo.lu.unda da..l.r.

. A.canalis pterygoidei (olmayabilir. Maksillar arterin ayn. isimli dal.yla nazofarinksi besler)

Pars cavernosa:

. Rr.sinus cavemosi

. A.hypophysialis inferior

. Rr.ganglionares trigeminale

. R.meningeus

Pars cerebralis:

A

Tan

ard.r. 91

92

A.ophthalmica: A. angularis ile anastomoz yapar. T.kanmas. ani gecici gorme kayb. (Amorozis fu-gax) yapabilir,

e.er anastomoz gucluyse gozde bulgu vermeyebilir.

. A.lacrimalis

. A.supraorbitalis

. Aa.ethmoidales...

. Aa.palpebrales mediales

. A.supratrochlearis

. A.dorsalis nasi

. A.centralis retinae: Ekstraokuler ve intraokuler dallar. vard.r. Optik sinirin merkezinde retinan.n merkezine ilerler

t.kanmas. ani gorme kayb. (kal.c.) yapar. Fundus atrofiktir.

. Aa.ciliares ....

. Aa.musculares

. Aa.conjunctivales anteriores

. Aa.episclerales

. A.cerebri media: (HT anevrizma arteri) Oksipital lob haric telensefalonun d.. yuzunuf, bazal cekirdekleri ve

talamusu besler. Kanamas. kontrlateral ust beden yar.m.nda a..r, hemipleji yapar.

. A.centrales anterolaterales (aa.thalamostriatae anterolaterales)

93

. A.polaris temporalis

. A.temporalis anterior

. Aa.insulares

. Rr.gyri angularis

. R.temporooccipitalis (temporal ve oksipital loblar.n ic yuzlerini besler)

. R.temporalis anterior - medius - posteriorflar temporal lobta da..l.rlar.

. A.fronto basalis lateralis (a.orbitofrontalis later-alis)

. A.sulci precentralis - centralis - postcentral-isfler. Ayn. adl. giruslar. beslerler.

. Aa.parietales anteriores et posterioresfler pari-etal lobu beslerler.

. A.cerebri anterior: Oksipital lob haric telensefalonun ic yuzunu ve N.lfi besler. Lezyonunda kontr-lateral alt

bedende motor ve duyusal felc, ipsilateral burunda anosmi gorulur.

. A.centrales anteromediales (aa.thalamostriatae anteromedialis)

. A.centralis brevis et longa

. A.communicans anterior

. A.frontobasalis medialis (a.orbitofrontalis me-dialis)

. A.polaris frontalis

. A.callasomarginalis

. A.paracentralis

. A.precuneus

. A.parietooccipitalis

. A.choroidea anterior: Tractus opticusfla birlikte pe-dunculus cerebrifyi dolanarak corpus geniculatum laterelafye

kadar gelir ve lateral ventrikulun plexus choroideusfuna kat.l.r. Tractus opticus, radiatio op-tica, pedunculus

cerebri, globus pallidus, nucleus caudatus, corpus amygdaloideum, hypothalamus, tuber cinereum, nucleus

ruber, substantia nigra, crus posterior capsula interna, hippocampus gibi olu.umlar. besleyen dallar verir.

. A.communicans posterior: Tractus opticusfu caprazlar ve arteria cerebri posterior ile birle.erek Wil-lis poligonunu

olu.turur.

94

A. cerebri media kanamas.:

. Kontrlateral ust beden yar.m.nda a..r hemipleji

. Kontrlateral alt yuz yar.m.nda istemli mimik

lerin kayb. (santral faciali paralizi)

. nim hemianopsi (tractus opticus bas.s.na bal.) Kontrlateral homo

. Kontrlateral m. genioglossus istemli cal..t.r.lamaz.

Lezyon dominant hemisferde ise:

. Global afazi

. Ki.ilik ve davran.. bozukluklar. da gorulebilir.

A. cerebri anterior kanamas.: . ipsilateral anosmi

. Kontrlateral alt beden yar.m.nda motor ve duyusal felc A. cerebri posterior kanamas.: (VVeber sendromu = basis mesencephalifde yer kaplayan kitle vb.) . ipsilatereal n. oculomotorius felci

. Kontrlateral homonim hemianopsi (santral gorme sa.lam): 17.alan iskemisine ba.l.d.r.

. Kontrlateral alt yuz yar.m.nda istemli mimik kayb. (santral fasyal paralizi)

A. carotis externa

Tiroid k.k.rda..n ust kenar. hizas.nda ayr.l.r, k.sa da olsa ba.lang.c. boyun damar sinir paketi icersinde vagi-na

caroticafda yer al.r, sonra angulus mandibulafn.n medialinden itibaren fossa retromandibularisfte glan-dula parotisfin

ve sacl. deriyi besler.

) A.thyroidea superior

. R.infrahyoideus

. R.sternocleidomastoideus

. A.laryngea superior (n.laryngeus sup ile birlikte ilerler ve membrana thyrohyoideafy. deler)

. R.cricothyroideus

icinde seyreder. Temel olarak yuzu a

95

b) A.lingualis

. R.suprahyoideus

. A.sublingualis

. Rr.dorsales linguae

. A.profunda linguae

c) A.facialis:

Tonsilla palatinaflar.n ana arteridir, sub-mandibular bezi deler ve besler, ayr.ca pek kullan.lmamakla beraber nab.z

arteridir.

Dallar.:

. A.palatina ascendens

. Rr.tonsillares (tonsilla palatinaflar. besler)

. Rr.glandulares

. A.submentalis

. A.labialis inf. et sup.

. R.septi nasi

. R.lateralis nasi

. A.angularis (oftalmik arter ile anastomoz yapar, facial arterin terminal dal.d.r.)

d) A.p

. A.

. A

. A.sternocleidomastoideus

. A.occipitalis

. R.mastoideus

haryngea ascendens

. Rr.pharyngeales meningea posterior .tympanica inferior

96

. R.auricularis

. Rr.sternocleidomastoidei

. R.meningeus

. R.descendens

e) A.auricularis posterior:

Kulak arkas.nda sacl. deriyi besler. Orta kulak beslenmesine de kat.l.r.

. R.stylomastoidea

. A.tympanica posterior (rr.mastoidei ve r.stape-dius dallar.n. verir.)

. R.auricularis

. R.occipitalis

. R.parotideus

f) A.maxillaris

. A.auricularis profunda

. A.tympanica anterior

. A.alveolaris inferior

. A.meningea media: Periost ile dura aras.ndad.r. Temporal kemik ve parietal kemik ic yuzundeki oluklarda

seyreder (Epidural hemotom).

. A.pterygomeningea: For.ovalefden gecerek, gg.trigeminalefyi ve etraf.ndaki duray. besler.

. A.temporalis profunda anterior et posterior

. A.masseterica

. A.buccalis

. Aa.alveolares superiores posteriores

. A.infraobitalis (aa.alveolares superiores ante-rioresfleri verir.)

. A.palatina descendens (a.palatina major et mi-norfleri verir.)

. A.canalis pterygoidei

. A.sphenopalatina: Cavitas nasifnin ana arteridir. Epistaksis arteridir.

) A.temporalis superficialis: Nab.z arteri (Pulsatil hematom)

. R.parotideus

. A.transversa fasciei

. Rr.auriculares anteriores

. A.zygomatico orbitalis

. A.temporalis media

. R.frontalis

. R.parietalis

g

97

3. A.subclavia dextra:

3a- A.vertebralis

. Rr.spinales

. Rr.musculares

. Rr.meningei

. A.spinalis anterior

. A.spinalis posterior

. R.choroideus ventriculi quarti

. R.tonsillae cerebelli

. Rr.medullares mediales et laterales

A. inferior posterior cerebelli CPICA): Kanamas. ipsilateral yuz, kontrlateral bedende a.r. - .s. duyusu kayb. ve

zyon taraf.nda IX-X-XI ve XII. kafa ciftleriyle ilgili semptomlara (VVallenberg sendromu) neden olur

le

iki taraf.n a.vertebralisfi membrana atlantooccipitalis posteriorfu delip for.magnumfdan iceri girer ve beyin sap.n.n

yuzunde birle.erek a.basilarisfi olu.tururlar. Basilar arter beyin sap.n., serebellumu ve oksipital lo-bu besler dallar.:

A. basilaris dallar.:

on

. Aa.pontis

. A.labyrinthi

. A.inferior anterior cerebelli

. A.superior cerebelli

. A.cerebri posterior: A.carotis internafn.n a.communicans posteriorflar. ile anastomoz yaparak VV.llis poligonunu

olu.turur. Bu arterin kanamas. ipsilateral gozde oculomotor felci, kontrlateral hemipleji ve santral gormenin

korundu.u kontrlateral homonim hemianopsiye (VVeber sendromu) neden olur. Nervus oculomotorius arteria

superior cerebell ile arteria cerebri posterior aras.ndan gecer.

98

3b- Truncus costocervicalis:

. A.cervicalis profunda

. A.intercostalis suprema

. A.intercostalis posterior prima

. A. intercostalis posterior secunda

. Rr.dorsales

. Rr.spinales

3c- Truncus thvrocervicalis

. A.thyroidea inferior: N. laryngeus recurrens (inf) ile kom.ulu.u cerrahide onemlidir.

. A.laryngea inferior: N.laryngeus recurrens (inf) ile kom.udur.

. Rr.glandulares

. Rr.pharyngeales

. Rr.oesophageales

. Rr.tracheales

. A.cervicalis ascendens (rr.spinalesfleri verir).

. A.suprascapularis (r.acromialisfi verir).

. A.transversa colli (a.transversa cervicis)

. R.superficiales (r.ascendens ve r.descendensfle-ri verir)

. R.profundus (a.dorsalis scapulae)

3d- A.thoracica interna (On mediastinal yap.lar. ve ti-musu da besler)

. Rr.mediastinales

. Rr.thymici, rr.bronchiales, rr.tracheales

. A.pericardiophrenica

. Rr.sternales

. Rr.perforantes (rr.mammarii medialesfleri verir)

. Rr.intercostales anteriores 1 - 6

. A.musculophrenica (son 5 a.intercosta

. A.epigastrica superior (a.iliaca extern .l.f. icinde anastomoz yapar,

ayn. anastomoz venlerde de vard.r ve kavakavaldir.)

Arteria subclavia, Lkostan.n alt.nda klavikulan.n ustunde yer alan sulcus arteria subclavia

lis anteri-orfu verir) afn.n dal. olan a.epigastrica inferior ile rektus k

isimli oluklardan gecer ve

klavikulan.n lateral kenar.ndan itibaren a.axillaris ad.n. al.r.

99

A. axillaris: Omuz eklemini ve rotator cuff kaslar.n. besler, nab.z arteridir. Dallar.:

. A.thoracica suprema

. A.thoracoacromialis (r.acromialis, r.clavicularis, r.deltoideus, r.pectoralis)

. A.thoracodorsalis

. A.thoracica lateralis (a. mammaria externa)

. A.subscapularis

. A.circumflexa scapulae

. A.circumflexa humeri anterior et posterior

A. axillaris onde m. pectoralis major, arkada m. teres majorfun lateral kenar.ndan itibaren a. brachialis ad.n. al.r.

A. brachialis: Ust ekstremitenin ana arteridir, n. me-dianus ile kom.udur. TA bu arterden olculur. Dallar.:

. A. profunda brachii (humerus cisminde sulcus ner-vi radialisften gecer).

. Aa. nutrientes humeri

. R. deltoideus

. A. collateralis media

. A. collateralis radialis

. A. collateralis ulnaris superior

. A. collateralis ulnaris inferior

A. brachialis dirsek eklemini gectikten sonra a. radialis ve a. ulnaris dallar.nda ayr.larak sonlan.r:

A. radialis: M. flexor carpi radialis ile m. brachioradia-lis tendonlar. aras.nda nab.z arteridir.

. A. recurrens radialis

. A. nutriens radii

. R. carpalis palmaris

. R. palmaris superficialis

100

. R. carpalis dorsalis

. A. princeps pollicis

. A. radialis indicis

. Arcus palmaris profundus lun ve elin ana arteridir.

A. ulnaris: Onko

. A. recurrens ulnaris

. Rete articulare cubiti

. A. nutriens ulnae

. A. interossea communis (onkolda nervus media-nus ile kom.udur) . R. carpalis dorsalis

. R. carpalis palmaris

. R. palmaris profundus

. Arcus palmaris superficialis ommunes

. Aa. digitales palmares c

101

phalica: sulcus bicipitalis lateralis ve sulcus deltoidopectoralisfden gecerek facia clavipectoralefyi deler ve

. pectoralis majorfun late-ral

ken

an k.sm.na pars thoracica aortae veya aorta thoracica,

AC.CA: T4-T12 aras.nda arka medias-tende, columna vertebralisin sol yan.ndad.r. Dallar.:

steriores (3-11) Aort koark-tasyonunda 3. interkostal aral.ktan itibaren yuksek bas.ncl.

den du.uk bas.ncl. torasik aorta sisteminden

e bu nedenle 3.interkostal aral.ktan itibaren

ia dallar. taraf.ndan beslendi.inden bas.nc fark.

erlerdir)

Vena cev. axillarisfe do

kulur.

V. basilica: Sulcus bicipitalis medialisfde derinle.ir, vena brachialisfleri de alarak mar.ndan itibaren vena axillaris ad.n. al.r.

AORTA DESCENDENS (Pars descendens aortae): T12fde hiatus aorticusfdan diyafram. gecer, bu nedenle: T4 - T12 aras.nda diyafram.n ustunde kal

T12 - L4 aras.nda diyafram.n alt.nda kalan k.sm.na ise pars abdominalis aortae veya aorta abdominalis denir. AORTA THOR

. Rr.bronchiales (Akci.erleri besler, bron.larla birlikte dallan.r)

. Rr.oesophageales (Ozofagusun proksimal torakal parcas.n. beslerler)

. Rr.pericardiaci (perikard ve plevran.n arka yuzunu beslerler)

. Rr.mediastinales

. Aa.phrenica superiores . Aa.intercostales po

subklavia sisteminden kaynaklanan anteri-or interkostal arterlerkaynaklanan posterior interkostal arterlere ters ak.m ba.lar v

centiklenme gorulur! ilk iki aral.k onde de arkada da subklav

olmaz, centiklenme de olmaz.

. A.subcostalis (Sa.l. sollu 12. kostalar.n alt.ndaki art

102

AORTA ABDOMINALIS: (T12 - L4 aras.nda orta hatt.n solunda retroperitoneal bolgededir)

.: (Intraperitonealdir-ler, abdomende yer alan tum GIS organlar.n. ve dala..

bes

Abdominal aortan.n on dallar

lerler) . Truncus coeliacus: Ust kar.n bolgelerinde yer alan organlar. (karaci.er, safra kesesi, mide, pankreas,

) besler. Dallar.:

enin on

. A.splenica dienalisf):

ozofagusun distal 1/3fu ve dalak

. A.gastrica sinistra: Ozofagogastrik bile.keyi, ve kucuk kurvaturun sol yar.m.n. ve bu bolgede midyuzunu besler genel cerrahide (Schvvartzfa gore) midenin primer arteri kabul edilir.

. Rr.oesophageales: Distal 1/3 ozofagusu besler.

Midenin arka yuzune en yak.n kom.ulu.u yapar, truncus coelicusfun enkal.n ve en

k.vr.ml. dal.d.r, pankreas, mide ve dala.. besler.

- Rr.pancreatici

. A.pancreatica dorsalis

. A.pancreatica inferior

. A.prepancreatica

. A.pancreatica magna

. A.caudae pancreatis

- Aa.gastricae breves (midenin fundusunu beslerler)

- A.gastrica posterior (Midenin arka yuzunu besler, ince bir dald.r)

- A.gastroomentalis sinistra (Omentum ma-jusfun ve buyuk kurvaturun sol yar.m.n. besler)

. Rr.splenici (rr.lienales)

. A.hepatica communis:

- A.gastrica dextra (a.hepatica communisfden direkt veya a.hepatica propriafdan c.kar.)

- A.hepatica propria

. R.dexter (A.hepatica dextra):Sa. lobu besler ve genellikle a. cysticafy. da verir

. R.sinister (A.hepatica sinistra): Sol lobu besler

- A.gastroduodenalis (a.supraduodenalis)

. Aa.retroduodenales

. A.pancreaticoduodenalis superior posterior

103

alis superior anterior

ns ve colontransversumfu

roc. uncinatus, caput ve corpusfuaras.ndan gecer

.

. A.pancreatico duoden

. A.gastroomentalis dextra

. A.mesenterica superior: Pankreas ve duodenumu,tum ince barsaklar., colon ascende

(Fleksura coli sinistrafya kadar besler. Pankreas.n p

duodenumun ucuncu k.sm.n. onden caprazlar.

- A.pancreaticoduodenalis inferior

- Aa.jejunales

- Aa.ileales

- Aa.ileocolica (a.caecalis ant. et post., a.appen-dicularis, r.ilealis, r.colicus dallar.n. verir) - A.colica dextra - A.flexurae coli dextrae

- A.colica media

- A.marginalis coli (a.juxtacolica veya arcus mar-ginalis coli de denir.) . A.mesenterica inferior: Fleksura coli sinistradansonra yer alan GIS organlar.n. besler.

- A.ascendens - A.colica sinistra: Colon descendensfi besler ve colica media ile R.OLAN kavsini yapar. - Aa.sigmoideae: Sigmoid kolonu besler

- A.rectalis superior: Rektumun proksimal 1/3f unu besler ve di.er rektal arterler ile anastomoz yapar.

R ica superioreun colica mediafs.

ar

.OLAN ANASTOMOZU: Mesenterica .nferiorun colica sinistras. ile mesenter

as.ndad.r. Mesenterica superior iskemisinden en a..r ince barsaklar (jejunum); mesenterica inferior iskemisinden

en a..r sigmoid kolon etkilenir.

104

Abdominal aortan.n yan dallar.: Sa.l. sollu cifttirler.

. A.phrenica inferior dextra et sinistra: A.suprarenalis superior dextra et sinistraflar. verirler.

. A.suprarenalis media dextra et sinistra: Surrenal bezlerin ana arteridirler!

nistra: a.suprarenalis inferior dextra et sinistraflar. verirler

. A.renalis dextra et si

. A.testicularis (ovarica) dextra et sinistra: Her iki tarafta da direkt abdominal aortan.n dal.d.rlar. Asimetri venlerinde vard.r, v. testicularis (ovarica) sinistra, v. renalis sinistrafya dokulurken, v. testicularis dextra direkt vena cava inferiorfa dokulur! Sol testisin venoz kan. once vena renalis sinistrafya oradan vena cava inferiorfa dokuldu.unden direkt olarak vena cava inferiorfa drene olan sa.a gore daha yava. ak.ml.d.r ve sol tarafta varikosel daha s.k gorulur.

Abdominal aortan.n arka dallar.:

. Aa.lumbales (A.radicularis magna = Adamkievvicz arteri, Servikal bolge haric medulla spinalisin ana arteridir.)

superior ve inferior (a.circumflexa femorisfler ile anastomoz yaparlar!)

besler ayn. isimli ligamentin icindedir)

. A.sacralis media A.ilica communis (onunden sol ureter gecer yani sol ureter bu arteri onden caprazlar.) - A.iliaca interna . Aa.sacrales laterales . A.umblicales pars patens: (pars obliterans: plica umblicale medialisfleri yapar) . A.ductuli deferentis . A.vesicalis superior . A.glutea

. Aa.iliolumbales . A.obturatoria . A.capitis femoris (cocuklarda femur ba..n.

. A.uterina (Ureterler alttan caprazlar) . A.rectalis medius

. A.pudenda interna

105

asonumfdan gecer ve a. femoralis ad.n. al.r.

. A.poplitea (N.tibialis ile ve v.poplitea ile kom.u, suprakondiler femur k.r.klar.nda yaralanabilir)

. A.tibialis anterior (N.peroneus profundus ile kom-.u)

. A.dorsalis pedis (ayak s.rt.nda 1-2. metatarslar aras.nda nab.z arteridir)

. A.tibialis posterior (N.tibialis ile kom.u, medial malleol k.r.klar.nda yaralanabilir burada v.saphena magna ve

n.saphenus ile kom.u)

. A.plantaris lateralis et medialis

Nab.z arterleri:

. A.rectalis inferior . Aa.dorsalis penis - A.iliaca externa (on yuzunden sa. ureter gecer yani sa. ureter bu arteri onden caprazlar.) . A.epigastrica inferior ve a. circumflexa ilium pro-funda dallar.n. verir. . A.il. externaing. ligamentin arkas.nan lacuna v

. A.femoralis (klinik terminolojide superficial femo-ral arter de denir!) . A.pudenda extema

. A.epigastrica superficialis, a. circumflexa ilium su-perficialis . A.profunda femoris . A.circumflexa femoris lateralis et medialis (Eri.kinde femur ba..n. besler, collum femoris k.r.klar.nda yaralan.rlarsa avaskuler nekroz geli.ir)

A.carotis communis, a.temporalis spfc, a. facialis, a. subclavia, a. axillaris, a. brachialis

(bebeklerde), a.radialis, a.femoralis, a.poplitea, a.dorsalis pedis, a.tibialis posterior)

106

107

108

ONEML. VENLER

. V. jugularis anterior: Submandibular bolgeden ba.layarak boyun orta hatt.n.n yufzeyel venoz drenaj.n. yapar ve

v. brachiocephalica sinistrafya dokulerek sonlan.r.

109

. V. jugularis externa: V.temporalis superficialis ile v. maxillaris birle.erek parotis bezinin icinde v. retromandibularisfi

olu.tururlar. V. retromandibularisfin ramus posteriorfu kulak arkas. ve sacl. derinin venoz kan.n.

toplayan v. auricularis posterior ile birle.ir ve vena jugularis externa olu.ur. V. jugularis externa SCM kas.n.

onden caprazlayarak v. subclaviafya dokulur.

. V. iuaularis interna: Dura mater ven sinusleri beynin venoz kan.n. ve BOSfu drene ederler. Ba.l.calar.: Fak

cerebrifnin ust kenar.nda yer alan sinus sagittalis superior, alt kenar.nda yer alan sinus sagittalis inferior, falx

cerebri, falx cerebelli ve tentorium cerebellifnin kesi.iminde sinus rectus, sphenoid kemi.in cisminin her iki

yan.nda yer alan sinus cavernosusflar, oksipital kemi.in ic yuzunde seyreden sinus transversusflar ve onlar.n

devam. olan sinus sigmoideusflard.r.

Sinus sagittalis superior (vv. cerebri superficiales ve arachnoid vvillifler ac.l.r) confluens siniumfda (oksipital kemi.in

ic yuzunde protuberentia occip-italis internafn.n uzerindeki dural dilatasyon) sonlan.r. Sinus sagittalis inferior ise derin

beyin venlerinin birle.erek olu.turdu.u v. cerebri magna ile birlikte sinus rectusfa dokulur (sinus sagittalis inferior + v.

cerebri magna = sinus rectus). Sinus rectus da confluens siniumfa dokulur. Confluens sini-umfdan ba.layan sinus

transversusflar oksipital kemik - temporal kemik bile.kesinde a.a.. donerek sinus sigmoideus ad.n. al.rlar ve foramen

jugularefnin ustunde bulbus vena jgularisfe dokulurler. Sinus cavemosusflar.n drenaj.n. yapan sinus petrosus

superiorflar sinus transversusflara ac.l.rken sinus petrosus inferiorflar ise do.rudan bulbus vena jugularisfe dokulur.

Dolay.s.yla sinus sigmoideus + Sinus petrosus inferior = V.jugularis interna diyebiliriz. V. jugularis interna boyun

damar sinir paketi icersinde a.a.. iner thyroid ven-leri de dahil boynun venlerini toplar ve sonunda v. subclavia ile

birle.erek v. brachiocephalicaflar. olu.turur. K.saca:

V.jugularis interna + V.subclavia = V.brachiocephalica (Angulus venosus = Pirogoff ac.s.)

. V.brachiocephalica + V.brachiocephalica = V.cava superior (v. azygosfu da alarak sa. atriuma dokulur).

110

VENA CAVA INFERIOR S.STEM.

. Vena cava inferior: GIS organlar. ve dalak d...nda kalan tum diafram alt.nda kalan vucudun venoz kan. direkt

veya indirek vena cava inferiorfa dokulur (Bkz. .ekil). Sa. tarafta v. testi-cularis (ovarica) direkt olarak v. cava

inferiorfa dokulurken solda v. testicu-laris (ovarica) v. renalis sinistrafya dokulur. Dolay.s.syla sol testis veya

overin venoz drenaj. daha yava.t.r ve sol testis daha a..rd.r, varikosel testisidir. . Karaci.er venoz drenaj. vena cava inferiorfa olan tek GIS organ.d.r. Ancak vv. hepaticae iceri.inde sadece karaci.erin de.il tum GIS ve dala..n venoz kan. da vard.r.

AZ S.STEM.

+ V.subcostales = Sa.da V.azygos, solda v.hemiazygos (azygos v.cava su- periorfa

veridir.) Arka mediastende torasik aortan.n sulad... bolgenin venoz kan.n. toplarlar)

sinistra (koroner ven) do.rudan vena portafya

VE

dextra ve v. gastroduodenalis ise direkt olarak v. portafya dokulurler.

V. porta tum GIS (ozofagusun distal 1/3fu ile rektumun proksimal 1/3fu aras.) ve dala..n venoz kan.n. ve

buralardan gelen emilim materyali, sindirim enzimleri ve toksik maddeleri al.r karaci.ere goturur. Karaci.er vena porta

ile gelen toksik maddeleri ve emilim materyalini i.ler, deoksijene kan. ise kendi uretti.i deoksije-ne kanla birlikte

venae hepaticaeflar yoluyla direkt olarak vena cava inferiorfa gonderir. Yani hepatik venle-rin icersinde sadece

karaci.erin de.il abdomende yer alan tum G.S organlar.n.n ve dala..n venoz kan. da vard.r.

Saf venoz kan ta..yan hic bir ven vena portafya ac.lmaz!

YGOS ve HEMIAZYGOS

. Vv.lumbales ascendens

direkt dokulen tek

Ozofagusun:

. servikal parcas.n. a.v. thyriodea inferiorflar . torakal parcas.n. aorta thoraciafn.n tum dallar. besler. Venoz kan. azygos ve hemiazygos yoluyla v. cava superiorfa akar.

. abdominal parcas.n. a. v. gastrica sinistra besler. V. gastrica

dokulen k.sa bir vendir.

NA PORTA HEPATIS S.STEM.

. V. porta = v. mesenterica superior + v. lienalis (v. mesenterica inferior ise genellikle v.lienalisfe dokulur.) V. gastrica sinistra (koroner ven de denir), v. gastrica 111

112

113

114

EKSTREM.TE VENLER.

Venler arterlere, lenfatikler de verilere e.lik eder. Yani derinde arterleri bilmek yeterlidir, venler ve lenfatikler de

ayn.d.r. Sadece ozellikle ekstremitelerde yuzeyel venleri ve lenfatikleri bilmek gerekir.

. V.cephalica: sulcus deltoidopectoralisften gecer fascia clavipectoralefyi deler ve v.axillarisfe dokulur. Ust

ekstremitenin lateralinin yuzeyel venidir.

. V.basilica: Sulcus bicipitalisfi delerek v.brachialesfi de alarak aksiller ven olarak devam eder. Ust ekstremitenin

medialinin yuzeyel venidir.

. V.saphena magna: Malleous medialisften itibaren baca..n medialinin ve on yuzunun, uylu.un tamam.n.n

yuzeyel venidir ve trigonum femoralefde facia latafy. delerek (Hiatus saphenus) v.femoralisfe dokulur. Dizin

distalinde n. saphenus ile kom.udur.

. V.saphena parva: Malleolus lateralisften itibaren baca..n arka yuzunun ve lateralinin venoz drenaj.n. yapar ve

fossa popliteafda v.popliteafya kat.larak sonlan.r. N. suralis ile kom.udur.

. Onkol ve elin derin lenfatik drenaj. cubital lenf nodlar.na, yuzeyel lenfatik drenaj. ise aksular lenf nodlar.na olur

yuzeyel enfeksiyon aksular LAP, derin enfeksiyon ise cubital LAP sebebidir.

. Bacak ve aya..n derin lenfatik drenaj. popliteal lenf nodlar.na; yuzeyel lenfatik drenaj. ise lateralde gene

popliteal, medialde ise inguinal lenf nodlar.na olur. Bu nedenle bacak veya ayakta lateralde her tur enfeksiyon

popliteal LAP, medialde ise derin enfeksiyon popliteal, yuzeyel enfeksiyon inguinal LAP yapar.

. Waldeyerfin lenfatik halkas.:

. Tonsilla pharyngea (1 tane): Buyurse nasop-haryngsfi kapat.r, adenoid olarak adland.r.l.r.

ister): L^ -T12fde bulunan sisterna chyliifden ba.lar,

rek ust mediastene gecip

. Tonsilla tubaria (2 tane) . Tonsilla lingualis (1 tane) . Tonsilla palatina (2 tane)

. Ductus thoracicus (ductus lymphaticus sin

diafragmay. T-^fde bulunan hiatus aorticusfdan gecer ve arka mediasten de yuksele

sol pirogoff ac.s.na dokulur.

115

116

117

Noroanatomi

118

119

MERKEZ. S.N.R S.STEM.

120

VENTR.KULLER ve BOS DOLA.IMI

Plexus choroideus: Damarlar ve ependim hucrelerinin ve bunlar. saran iki yaprak pia materin olu.turdu.u tela

choridea ile sar.l. a.d.r. BOS uretir. Lateral ven-trikullerin sentral ve temporal parcalar.nda, ucuncu ventrikulun

cat.s.nda ve 4. ventrikul arka duvar.nda yer al.r.

k

BOS: Renksiz, berra 450 ml/24 saat sal.n.r Sal.n.m: Plexus choroideusfu do.eyen ependimal hucreler.

Toplam miktar: Ortalama. 150 mi (15-40 mi. Ventri-kullerde gerisi cavum subarachnoidalefde).

Em

ilim:

1. Araknoid granulasyonlar. venoz sistem (sinus sagi-talis superior)

2. Kranial ve spinal sinirlerin perinoral aral.klar. lenfa kapillerleri

baraknoidal venlere)

VE

)

(inferior)

3. Direkt venoz ac.l.m (su

4. Aqueductus cochlea (ic kulak perilenfas.)

NTRICULUS LATERALIS (iki adet) Dort parcas. vard.r:

1. pars centralis

2. cornu frontale (anterior)

3. cornu occipitale (posterior4. cornu temporale

Septum pellucidum: iki ventriculus lateralisfi ay.r.r. Cornu frontale ve occipitalefde plexus choroideus yoktur. VENTR.CULUS TERTIUS

Diensefalonda bulunur. Ba.lant.lar.:

. Ventriculus lateralis ile: Foramen Monro (inter-ventriculare) arac.l... ile; . Ventriculus quartus ile: Aqueductus cerebri arac.l...yla ba.lant.l.d.r. . VENTRICULUS OUARTUS: Bulbus, pons ve serebel-lum aras.ndad.r. Taban.: Fossa rhomboidea (ust yar.s. ponsfun, alt yar.s. bulbusfun arka yuzleri) taraf.ndan olu.turulur.

Tavan.: Te.men ventriculi quarti: ust varisi: Pedunculus cerebellaris superior ve velum medullare superior

alt yar.s.: Pedunculus cerebellaris inferior ve velum

medullare inferior Ba.lant.lar.:

Arkada tek Apertura mediana ventriculi quarti (Ma-gendi) ve yanlarda cift apertura lateralis ventriculi qu-arti

(Luschka) arac.l... ile Cisterna magnafya (cerebel-lomedullaris) ba.lan.r.

Aqueductus cerebri (mesencephali, Sylvius) arac.l...yla ventriculus tertiusfa ba.lan.r.

IV. ventrikulun devam. medulla spinalis merkezinde yer alan canalis centralisftir.

MEN.NGES

. Dura mater

. Arachnoidea mater

. Pia mater

DURA MATER ENCEPHAL.: En d..ta bulunur.

D.. tabakas.: Dura periostalis (lamina endostalis)

ic tabaka: Dura encephali (medulla spinalis etraf.nda ise dura spinalis ad.n. al.r).

. Foramen magnumfun ustunde iki tabaka yap..m..t.r.

. Foramen magnumfun alt.nda, medulla spinalis cevresinde ise iki ayr. tabaka halindedir.

Cavum epidurale: M. spinalis etraf.nda dura periostalis ile dura encephali aras.nda bulunan bo.luktur. Sinus

venosusflar.n kar..l...d.r.

Dura encephali: Kranial sinirler etraf.nda perineuri-um olarak uzan.r. N. opticus etraf.nda kafan.n d...nda da

devam eder.

Dura encephalifnin parcalar.:

Falx cerebri: .ki hemisferium cerebri aras.ndad.r.

Falx cerebelli: iki serebellum hemisferi aras.ndad.r.

Tentorium cerebelli: Serebrum ile serebellum aras.ndad.r

Cavum terminale (Meckeli): Ggll. trigeminale k.l.f.

Diaphraama sellae (hipofiz k.l.f.)

.Sinirleri:

. N. trigeminus (en fazla), nervus glossophary-ngeus ve nervus vagus

. Tum spinal sinirler kendi seviyelerinin menink-slerinin duyular.n. al.rlar.

Arterleri: Temel olarak maksillar arterin a. meningea mediafs.ndan ayr.ca a. pharyngea ascendens, a. occi-pitalis

ve a. vertebralisflerden gelen dallarla beslenir. Klinik onemi olan a. meningea mediafd.r. Parietal kemi.in peirostu ile

dura mater aras.nda uzan.r. Kanamas.nda kan, BOSfa kar..maz. Epidural hematom olur. En s.k epidural hematom

nedeni temporal ve/veya parietal kemiklerin lineer k.r.klar. nedeniyle a. meningea media kanamas.d.r. Dura mater

spinalis 2. sakral vertebra seviyesinde biter.

Spatium epidurale (peridurale) Dura mater spinalis ile periostun aras.ndad.r. Plexus venosus vertebralis

internus bulunur.

ARACHNO.DEA MATER: Vaskuler, ancak gecirgen olmayan zard.r.

Spatium subdurale: Dura mater ile arachnoidea aras.ndad.r.

Spatium subarachnoideum: Pia mater ile arachnoidea mater aras.ndad.r. BOS bulunur.

Cisterna subarachnoidea:

1. Cisterna cerebellomedullaris (maana): En buvu-.udur. BOS, IV. ventrikulden for. luschka ve magendiflerle

buraya ac.l.r.

2. Cisterna fossae lateralis cerebri: A. cerebri media gecer.

3. Cisterna chiasmatica: Chiasma opticum ve hipofiz bulunur.

4. Cisterna interpeduncularis (basalis): VVilIyfs poligonu var. .ki temporal lob aras.ndad.r.

5. Cisterna pontocerebellaris: A. basilaris var. 6. Cisterna ambiens: V. magna cerebri, corpus pi-neale ve a. cerebri posterior var. 7. Cisterna pericallosa

PI

A MATER

Oluk ve yar.klar iclerine girerek beyin ve medulla spi-nalisfin her taraf.n. do.er, icinde damarlar. bulundurur.

Bey spinalisten ayr.lamaz.

oidea mater

inden ve medulla

Leptomeninges: Pia mater + arachn

121

122

yap.lar.:

Pia mater spinalis

Tela choroidea: Plexus choroideusflar. saran 2 yaprak pia uzant.s.d.r. Linea solendes: D.., yo.un tabaka

Lig, denticulatum: Spinal sinir kokleri aras.ndaki yo.un

.d.r, arachnoidea mater ve dura mater aras.nda uzan.r, spinal sinirleri ve medulla spinalis

segmentlerini dura ve periosta asar.

pia mater tabakas

Filum terminale Piamater spinalis conus medullarisften sonra ici bo. kalarak ip halini al.r ve C1-S2 aras.nda filum

ter

minale ad.n. al.r!

Lig, cocvaeum Filum terminalefnin S2 - Co1 aras.nda ald... isimdir.

ve pia yapraklar. kayna..r suba-rachnoid aral.k kapan.r. BOS buradan distalde bulunmaz.

*** S2 de arachnoid

123

Prosencephalon: On bevin

Telencephalon: Lateral ventrikuller, bazal ganglionlar (claustrum, nucleus caudatus, putamen ve globus pal-lidus)

ve limbik sistem (amygdala ve hipocampus), he-misferler ve N.l (n. olfacto bulunur.

rius)

Diencephalon: Tum talamik yap.lar, 3. ventrikul ve N.ll (n.opticus) bulunur. Mesencephalon: Orta bevin

Aqueductus (mesencephali, cerebri) sylvii, N.lll ve IVmesencephalici nervi trigemini bulunur. cekirdekleri, nucleus ruber ve substantia nigra, nuc.

Rhombencephalon: Bevin sap.

Metencephalon: Pons, 4. ventrikulun ust yar.m. ve se-rebellum, N.V-VI-VII-VIII cekirdekleri bulunur. elencephalon: Mv Bulbus, 4. ventrikulun alt yar.m., N.IX-X-XI-XII cekirdekleri bulunur.

124

Ba.l.ca oluklar ve loblar:

1. Sulcus centralis: (Rolandi) Frontal lobla parietal lobu ay.r.r. 2. Sulcus lateralis (Svlvius yar...); Frontal ve parietal loblar. temporal lobdan ay.r.r. * Bu olu.un derininde lobus insularis (uncus) bulunur. 3. Sulcus parietooccipitalis: Sulcus calcarinusfla birle.ir. Parietal lobla occipital lobu ay.r.r. 4. Sulcus calcarinus: Hemisferlerin ic yuzunun arka k.sm.ndad.r. 5. Sulcus cinauli: Corpus callosum k.sm.ndad.r. 6. Sulcus collateralis: Beynin alt yuzunde bulunur. Substantia alba: Noronlardan uzanan ve iletimi sa.layan akson ve dendritlerin olu.turdu.u myelinli beyaz yap.d.r ve hemisferlerde koronal kesitte corona radia-ta. corpus callosumfun ustunde kalan transvers kesitlerde sentrum semiovale ad.n. al.r. Substantia albafv. olu.turan lifler:

Assosiasvon lifleri: Ayn. hemisferdeki farkl. gorevlerden sorumlu merkezleri birbirine ba.layan yollard.r.

Genellikle onden arkaya veya arkadan one seyididirler. En onemlisi fasciculus arcuatus ad.n. alan VVernickefyi Brocafya

ba.layan yollard.r. I

Komissural lifler: Farkl. hemisferlerdeki simetrik merkezleri (sa. 4. alan. ve sol 4. alana gibi) birbirine ba.layan

ve hemisferler aras.nda transvers uzanan yollard.r. En buyu.u corpus callosumfdur (comissura anteri-or ve posterior,

corpus mamillare, adhesio interthala-mica...)

Projeksiyon lifleri: Ust merkezleri alt merkezlere ba.layan (efferent: motor, inen) ve emir ileten liflerle; alt

merkezleri ust merkezlere ba.layan (afferent: duyusal, c.kan) liflerdir.

A- Efferent(cortigofugal) aksonlar:

. Genel Somatik Efferent: iskelet kas.nda sonlanan motor aksonlard.r

. Genel Visseral Efferent: Duz kaslarda sonlanan otonom motor aksonlard.r

. Ozel Visseral Efferent: Yutak kavsi kaslar.nda sonlanan sonlard.r (N.V-VII-IX-X ve k.smen Xlfin bulbar lifleri)

ak

125

B-

. G patikler a..r.

. O

Afferent(cortigopetal) aksonlar:

. Genel Somatik Afferent: Dokunma duyusu ta..yan aksonlard.r. enel Visseral Afferent: ic organlardan duyu ta..yan aksonlard.r. Parasempatikler gerilme, sem

buzulme ve a..r. gerilme, visseral a.r. duyular.n. ta..rlar. zel Somatik Afferent: Gorme ve i.itme duyusuyla ilgili aksonlard.r. Sadece N.ll ve Vlllfde bulunur.

. Ozel Visseral Afferent: Koku ve tat duyusu ta..yan aksonlard.r. Sadece N.l - VII - IX - Xfda bulunur. Substantia grisea: Noron govdelerinin bir araya gelmesiyle olu.ur. Korteks, bazal ganglionlar ve nukleus-lar hep gri cevher kutleleridir. De.i.ik fonksiyonlardan sorumlu merkezleri olu.tururlar. Serebral korteks bolumlerinin BRODMANN taraf.ndan fonksiyonlar. tan.mlanm..t.r.

126

PREFRONTAL LOB:

9-10-11. Alanlar: Gyrus frontalis superiorfdad.r. ileri entellektuel alanlar, sosyal ya.ama, etik de.erler, gelenek

or

yap

yerli y

uyum

verme

FRON

g

enek gibi o.renilmi. davran.. bicimleriyle ilgilidir. Neden sonuc ili.kisi kurma ve do.ru - yanl.. de.erlendirmesi ma gibi insana ozgu ileri kortikal merkezlerdir. Dominant hemisferde hasarlar.nda utanma duyusunun kaybolmas., ersiz cok anormal kufurler kullanma, do.ru du.unce zinciri ve neden sonuc ili.kisi kuramama, sosyal ya.ama gosterememe gibi tablolar gorulebilir. Predominant hemisferin lezyon-lar. veya c.kar.lmas. ise bariz klinik bulgu yebilir.

TAL LOB: Motor korteks

4. Alan: (motor homonculus) Primer motor korteks. rus precentralisftedir. Buradan kalkan impulslar trac-tus corticospsinalis yoluyla kontrlateral medulla spinalis on zuna; corticonucleer ve corticobulbar liflerle diensefalona, bazal ganglionlara ve beyin sap.nda bulunan kafa ne ait motor nukleuslara ula.arak istemli hareketlerin yap.lmas.n. sa.larlar. Bu bolgenin lezyonlar.nda istemli tler kar.. beden yar.

Gy

boynu

ciftleri

hareke m.nda yap.lamaz (spastik felc). Kafa ciftlerinden sadece 7 ve 12 etkilenir di.erleri her iki 4.

ala

sad

bolgenin d t

... ic yuzu besler iskemisinde de sadece kontrlateral alt ekstremitede paralizi veya

ple

orevleri ve kas.lma s.ralar. burada belirlenir ve

alan bu uyar.lar. do.ru s.rayla perifere iletir. Bu alan.n

nde ataxi gorulur.

.

. Alanlar (Broca merkezi): Gyrus frontalis infe-riorfdad.r. Motor konu.ma merkezidir. Konu.man.n sadece

.lar okuma yazma ve anlamayla direkt ilgili de.ildir. Dominant hemisferde bulunur (toplumun

nant hemisfer sol hemisferdir, solaklarda da). Lezyonunda her kelime ve her an icin devam

ede konusudur (MOTOR AFAZ.)***. Hasta kelimeleri ya hic soyleyemez yada cok zor soyler

ndan da uyar.ld.klar.ndan tek tarafl. hemisfer lezyonlar.ndan etkilenmez (spi-nal sinirlerin ust 1. motor noronlar. ece kontrlateral 4. alanda; kranyal sinirlerin 1. motor noronlar. ise bila-teral 4. alandad.r). A. cerebri media bu .. yuzunu besler ve iskemisinde ust beden yar.m. hep daha fazla etkilenir. A. cerebri anterior ise sadece al

ekstre-mitelerle ilgili alanlar.n yer ald

ji gorulur. 6. Alan: Premotor motor korteks. Hareket icin gerekli kaslar.n g

uyar.n.n s.ras. asosiasyon lifleriyle 4. alana iletilir. 4. lezyonlar.nda kontrlateral bede

8. Alan: Gyrus frontalis mediusftad.r. istemli goz hareketlerinden sorumludur. Bir cismi istemli olarak takip etmemizi sa.lar (scanning tarama hareketleri). Hasar.nda kontrlaterale takip yap.lamaz

44-45

sese donu.turulmesini sabuyuk bir k.sm.nda domi

n kekemelik soz

127

kel tur genl-likle yazarak ileti.im kurabilir. Okumas.nda

run yoktur ancak yuksek sesle bir metni okuyamaz. Bu nedenle ilk andan itibaren hastal...n.n

PA

imeler ekspulsif c.kar ve hasta ajite gibidir. Anlama sorunu yok

ve anlamas.nda sofar

k.ndad.r ve s.k.nt.y. ceken en fazla kendisidir!!!

RIETAL LOB: Sensorvel korteks

1-2-3. Alantaktil (dokunara

lar: (duyusal homonculus) Primer duyusal korteks. Gyrus postcentralisftedir. Periferden al.nan her tur

uya

kar.. b uurlu tum taktil duyular.nda kay.p gorulur (kontrlateral anestezi).

k alabildi.imiz duyular) duyu talamusta de.erlendirilir ve e.ik de.erin ustundeki veya rutin d... ranlar ve prefrontal korteks taraf.ndan istenen impulslar tractus thalamocorticalis ile bu alana iletilir. Lezyonunda eden yar.m.n.n .

BAZAL GANGLIONLAR (Nuclei basales)ve EKSTRA P.RAM.DAL S.STEM

5-7. Alanlar: Sekonder duyusal korteks. Parietal kor-tekse gelen duyular.n ileri assosiasyon merkezleridir. Al.nan

duyular ili.kilendirilir. Lezyonunda baz. kognitif (dokunarak bilme, tan.ma) bozukluklar gorulebilir.

OKS.P.TAL LOB: Visuel korteks 17. Alan: Primer gorme merkezi. Sadece ...k duyumunun olu.turdu.u

goruntuyu alg.lar. Sulcus calcari-nusftad.r. Lezyonunda kontrlateral homonim hemi-anopsi olur makular vizyon

genellikle korunmu.tur. 18-19. Alanlar: Sekonder gorme merkezi. 17. alanda olu.an goruntunun adland.r.lmas.n.

sa.layan alanlard.r. Gorulen cisim daha onceden tan.nan veya bilinen bir nesne ise isimlendirilmesi sa.lan.r. Yani

goruntuler icin bir sozluktur.

128

TEMPORAL LOB: Audituar kortex Bu alanlar temporal lobta bulunan gyrus transver-susflardad.r

(Heschl gyruslar.) 41-42. Alanlar: Primer i.itme merkezleridirler. Sadece sesin bilince ula.mas.yla ses

duyumundan sorumludurlar. Hasar.nda kar.. tarafta a. . tarafta hafif i.itme kayb. olur, sesin lokalizasyonu

.lamaz. 22. Alan: Sekonder i.itme alan.. Kendi sesimiz de dahil i.itti.imiz tum sesleri anlamland.r.r ve nereden

ldiklerini, hangi kayna.a ait olduklar.n. belirler, yani seslerin anlamlar. ve ozellikleriyle ilgili bir sozluktur. Bu alan.n

riel konu.ma merkezinde de (VVernicke) gorev al.r. Hasar.nda ki.i sesleri

bek gibi sadece sesin .iddetine tonuna gore tepki verir.

.r ayn

yapge

posterior k.sm. dominant hemisferde sensoduyar ama anlamland.ramaz bir be

39. Alan: Okuma ve okudu.unu anlama merkezi. 40. Alan: Yazma ve anlaml. yazabilme merkezi. 39 ve 40. alanlar ve 22 nin posterior k.sm. VVernicke merkezi ad.n. alan sensoriel konu.ma merkezidirler. Gyrus supramarginalis ve gyrus angularisftedirler. Yani konu.may. planlayan ve konu.ulanlar. anlamay. sa.layan erkezlerdir. Dominant hemisferde aktiftirler.

m Hasarlar.nda VVernicke afazisi gorulur. Ki.i kendi sesi de dahil

ittiklerinin anlam.n. alg.layamaz, anlams.z kelimeler zincirleri .eklinde konu.ur; kelimeler yerinde ve zaman.nda

llan.lm.. kelimeler de.il tamamen rastge-le kelimelerdir (kelime salatas.), okuyamaz yazamaz, okusa da okudu.unu

anlayamaz, yazsa da konu.tu.u gibi anlams.z s.ralar halinde kelimeler yazar ve anlaml. bir cumle yada metin de.ildir,

i.im kuramad...m.z icin zeka ozurlu gibi gorunur. Ve hastal...n.n uzun zaman fark.nda de.ildir cevresindekiler ac.

eker. Cunku Broca sa.lamd.r. Ve kelime salatas. .eklinde hep konu.ur!

azal ganglionlar:

. Claustrum

. Nucleus caudatus

. Nucleus lentiformis (Putamen + Globus pallidus)

.

.

S entiformis + nucleu lak bu cekirdekleri inhibe eder)

B tantia nigra ve eks aras.nda yer alan

substantia alb .r.lmas.nda rol

oyna ramidal sistem n arak da adland.r.l.rlar. Devaml. yap.lan ve hep ayn. s.rayla

yap. an ice ra gecer. Araba kullanmak, yaz.

yazm gibi. T hareketler dizgesidir ve

s.ra r. Bu h ibi 6. alanda olu.turulur

ve p an 4. alana gonderil aris vas.tas.yla periferik

sinir nirlere) em hareketin ortaya c.kmas.n. sa.lar. E.er hareket kal.b. yeterli

s.kl.kta tekrarlan .n gorevini ustlenirler ve boylece

h eylerle de ilgilenirken otomatik hareketler yap.labilir. E.er hareketlerimiz

subk l ise bize o ristik ozellik ta..r ve h.zl.d.r e.er kortikal ise bir oykunme veya

bir amac guder .ildir.

i.

ku

ile

t

c

B

Substantia nigra

Nuc. subthalamicus

triatum: nucleus l

s caudatus (nigrostriatal yo

azal ganglionlar (sub

nucleus subthalamicus haric) diensefalon ile korttomatik hareketlerin yapt

a icine gomulu cekirdek gruplard.klar.ndan ekstrapi

.d.r. Ozellikle yinelenen ouk-leuslar. ol

lan hareketlerin ust merkezi zam

risinde frontal 6. alandan bazal ganglionla

ak, bisiklete binmek, yurumekbozuk olursa hareket de bozulu

um bu i.levler hep ayn. s.rayla yap.lmas. gerekenareket kal.plar. da t.pk. di.er istemli hareketlerimiz g

lanlan.r ve burad

ir. 4. alanda tractus corticospinalis ve corticonucle

lere (spinal veya kranyal si.rsa bazal ganglionlar bu s

ri gondererek.ray. o.renirler ve zaman icerisinde 6. alan

areketler h.zlan.r ve korteks ba.ka

.

ortikal veya ekstrapiramidade

zgu karakte

ve bize ozgu

129

Bazal ganglionlar taraf.ndan o.renilen hareketler unutulmaz (araba kullanmak, bisiklete binmek...).

Hasarlar.nda yinelenen otomatik hareketler gorulur (frekanslar.na ve geni.liklerine gore tremor. kore, hemiballismus.

atetoz. gibi yinelenen hareketler ve rigidi-te) ve bu hareketlerin tumu istirahat halinde ortaya c.kar

korteks devreye girdi.inde ortadan kalkar (parkin-sonlularda oldu.u gibi).

DIENCEPHALON

Hemisferlerin icinde, lateral ventrikullerin ve corpus callosumfun alt.nda yer alan cekirdek gruplar.d.r. Tumu 3.

ventrikulden geli.ir. Ad.nda talamus olan tum yap.lar ve 3. ventrikul olu.turur! Talamus: III. ventrikulun d.. yan

duvar.ndad.r. Duyusal beyindir. Koku duyusu haric tum duyular oncelikle ta-lamusa gelirler ve talamus taraf.ndan

elenerek ancak e.ik de.erin usundeki duyular veya prefrontal korteks taraf.ndan istenen duyular ilgili loblara iletilirler.

Hasar.nda kar.. beden yar.m.nda anestezi vard.r. Daha hafif lezyonlar.nda ise hiperaljezi olabilir. Hipotalamus: III.

ntrikulun alt on bolumundedir. Otonom sinir sisteminin ve dolay.s.yla endokrin sistemin beynidir. Limbik sistemin de

t merkezidir. Korteksten ba..ms.z olarak otonom sinir sistemini ozellikle de sempatik k.sm.n. yoneterek

etabolizmay. duzenler. Beslenme, acl.k tokluk, s.v. elektrolit dengesi, seksuel ritm ve fonksiyonlar, vucut .s.s.n.n

regulasy eostaz n devam.ndan sorumludur. Ancak n ...na c.k.ld...nda

veus

m

onu gibi metabo-lik faaliyetlerde hom

isi

ormalin d

130

korte . Chiasma opticum aittir. n on bolumu ve preoptik saha

parasempatik, arka ve d.. k.s.mlar sempatik sistemle ilgilidir. Bu saye inir sistemini, norohipofiz ve

aden

ksi uyar.r

ve norohipofiz d

e buraya

Hipotalamusfude otonom s

ohipofizle olan ba.lant.lar.yla da endokri

n sistemi regule eder. Metabolik alt beyindir.

1. Otonomik kontrol:

2. Endokrin kontrol

3. Is. regulasyonu:

Nucleus hipotalamicus lateralis:

4. Yeme . icme regulasyon***

u: Acl.k merkezi (hasar.nd fl.k) *** Nucleus

a anoreksia ve a..r. zay.

ventromedialis: Tokluk (hasar.nda a..r. yeme ve obesite)

em + frontal k

6. Vucut s.v. elektrolitlerinin, adrenokortikal ak-tivite, renal sekresyonun kontrolu

5. His ve davran...n kontrolu:

Hipotalamus + lim-bik sist

orteksin on bolumu

131

Epitalamus: Epifiz bezinin bulundu.u k.s.md.r diense-falonun arka s.n.r.n. olu.turur, III. ventrikulun ust arka

duva ezen o . Epifiz

veya eder n v tonin a.

yapar. I..k az ise yani karanl tono nin yap.m.n

veya karanl.kta gormeyi basiller sa.lar ve melatonin basillerin ....a duyarl.l...n. art.rarak karanl.. ma

serotonin sekresyonu duraca..ndan hafif bir mutsuzluk ve melankoli durumu ya.ar.z oysa

yap.lmaz ve epifiz serotonin a.amas.na kadar sentez yapar ve ayd.nl.kta genellikle mutluyuzdur.

Melatonin ayr.ca gonodotropinleri inhibe eder! Yani hep karanl.k ve so.uk iklimlerde ya.ayanla

tersine s.cak iklimde ve ayd.nl.kta ya.ayanlarda puberte erkendir.

S ira r ve kor-teksten ba..m

s rigidite ve hemiballismus

Metatalamus: I..k ve sese verilen primer refleks yan.tlarla ilgilidir.

. Corpus geniculatum laterale: Gorme yollar.ndand.r.

. Corpus geniculatum mediale: i.itme yollar.ndand.r.

r.ndan geli.ir ve m melatonin sekrete

sefalonun colliculus supe-riorflar.n.n uzerine . E.er ...k fazla ise veya sempatik aktivasyo.kta veya parasempatik aktivasyonla sero

turmu. gibidirarl...nda sero

(gl. pineale) serotonin amas.na kadar sentez da kullan.r. Lo. ...kta a uyumu sa.lar a

nini melato

ayd.nl.kta melatonin rda puber-te gecikir,

ubtalamus: Ekstrapa.layan nucleus subthalamicus vard

midal sistemle ilgilidi.r. Hasar.nda

s.z olarak kas tonus gorulur.

unun duzenlenmesini

132

C iculatum late

orpus aen

rale: Tractus n co.un a ye uyum ...

merkez ve yapm

m riorf

opticus liflerini

un sonlanm olarak brachium collicul

ridir. Yani ...k d

unun ilk ula.t

ya noron govdesi CGLfdir.ezensefalonun colliculus

CGLfde sinaps

adan direkt

i su-periorisfler ile

supe lar .k duyu e ...k refleksi, akoma-dasyon refleksi, ...a

y i refleksler g I..k duyumu CGLfde sinaps yap olu.turd tica

v lobda sulcus calcarinusfda bulunan 17. alana ula.t.r.l.r ve gorme duyumu olu.ur.

ulatum m :

.-na gecen ..ercekle.ir. mu sayesind.u.u radiatio oponelme veya kacma gibas.tas.yla da oksipital

an liflerin

Corpus aenic

ediale Da an a az da ipsila n gel umu

lemniscus lateralis ad.n. alan yolla me colliculu li lerin co e

boylece ses duyumuna yonelme veya kacma gibi refleksler gercekle.ir. Colliculus inferi-orfdan brachium colliculi

inferiorisfle uyar. corpus ge- iculatum medialefye ula..r, burada tum lifler sinaps yapar ve burada adiatio

acustica arac.l...yla da temporal lobun 41-42. alanlar.na ula..r ve duyma gercekle.ir.

ha cok kar.. taraft

dah

teral taraftar burada lif

en i.itme duy

zensefalonun

s inferiorisflerine ge

.u sinaps yapar v

n

n ba.layan r

L.MB.K S.STEM: Emosyonel beyin, alt ben, bilincalt.....

1. Limbik lob: Diensefalonu bir halka .eklinde cevreler.

. Gyrus cinguli

. Gyrus hippocampi (parahippocampalis)

. Gyrus supracallosi ve gyrus dentatus

. Formatio hippocampi

2. Corpus amygdaloideum

3. Area septales

4. Hipotalamus

5. Epitalamus

6. Talamus

7. Tegmentum mesencephalifnin medial bolumu

133

Limbik sistemin fonksiyonu

. Yeme . icme iste.i

. Huzursuzluk,

. Seksuel istek veya isteksizlik

. Giyim al..kanl...

. Korunma har

. Otonom siste i: k e ulseri),

Corpus amygdaloideum nceresidir. Ve koku duyus u tlaka (direkt veya

indirekt) oncelikle buraya gelir ve organizma ar. tehdit olu.turuyorsa amigd l.nan

uyar.ya fight or flight (sava. yada kac) mekanizmas. ba.lat.r; uyar. tehdit olu.turmuyorsa amigdala uyar.ya yan.t

olu.turmaz (alarm vermez) ve uyar. hippocampusfa gecer.

Formatio hip g e, yem be.en .n.

.erlendirir. Ve sonucta al.nan karar (ciftle-. ir amusa bildiril erekirse

sempatik aktivasyon ba.lat.r ve son karar kortekse b.rak.l.r! Ancak al.nan uyar. anormal sevdi.imiz bir yiyecekten

liyorsa hipotala i t z ama yine rir.

enellikle)

heyecan

eketleri m etkiler

Kardiovaskuler abeynin pe

tivite gastrointestin icin al.nan uy

al aktivite (midu da dahil butun duy

emosyonel de.i.iklikler. lar muala devreye girer a

ocampi al

.nan uyar.n.n ic

udulere (uremilir, yenir veya icil

e - icme gibi) ve gibi) hipotal

ilere uygun olup olmad..ir ve hipotalamus g

de

ge

mus cok .

ddetli uyar.l.r ve

ok bile olsak yeme

iste.i duyar.

de son karar. korteks ve

(G

134

Bitemporal hasarlarda veya lobektomilerde corpus amygdaloideum hasar.na ba.l. korku ve endi.e duyusunun

kaybolmas. ve sald.rganl...n ortadan kalkmas. gorulur (bu bolgenin epileptik de.arj. veya uyar.lmas. ise anormal

sald.rganl.kla sonuclanabilir).

Amigdala hasar.nda canl.n.n seksuel davran..lar. bozulur ve hareket eden her canl.yla cins ve cinsiyet ay.rmadan

ciftle.mek ister (hiperseksualite) e.er hipokam-pus ta etkilenmi.se canl.n.n yeme al..kanl.klar. de.i.ir ve her .eyi

yemeye cal..abilir bu iki tabloya beraber rastlan.rsa CLUIVERT BUCY sendromu denir.

FO

alisfin ust k.sm., bulbus, pons, mezensefalon, subtalamus, talamus, hipotalamus aras.nda uzanan lifler ve

huc

vb.) inhibe edilir ve ancak gerekenlerin kortekse ula.mas.na izin verilir. Uykuda dahi cal...r ve uykumuzda

ano r.lar.n bast.r.lmas. rutin d...na c.kan

uya r mekanizmad.r, ders dinlerken di.er

etk

RMATIO RETICULARIS M. spin

relerden olu.an a.d.r. Cevremizden her an binlerce uyar. al.r.z ancak bunlar.n buyuk bir bolumu alt merkezlerde (talamus

rmal bir ses veya ...k uyanmam.za neden olabilir. Genel olarak rutin uyar.lar.n kortekse ula.t.r.lmas.n. sa.lar diyebiliriz; alg.da secicilik te benzer bi

enleri duymamak gibi.

Afferentleri: MSSfnin buyuk bolumunden lifler al.r. Ayr.ca n. vestibularis, n. cochlearis ve n. opticusftan, 4. alan

(gy

Eff

rus precentralis), 3., 1., 2. alanlardan (gyrus postcentralis), nuclei basalesften, medulla spinalisften, limbik sistemden lifler gelir. Tractus spinoreticularis, tractus spinothalamicusflar ve tractus bulbothalami-cusftan da lifler al.r.

erentleri:

Tr. reticulonuclearis -â kranial sinirlerin motor noronlar. Tr. reticulospinalis -â spinal sinirlerin motor noronlar. Di.er baz. MSS yap.lar.na etkileri: 1. iskelet kaslar.n.n kontrolu: Uyum, denge

2. Somatik ve visseral duyular.n kontrolu: Ozellikle a.r.

3. Otonom sistemin kontrolu

4. Endokrin sistemin kontrolu

5. Biyolojik ritmin kontrolu

6. Aktivasyon ozelli.i

MESENCEPHALON

Beynin en kucuk parcas.d.r. (2 cm). Pons ile diensefa-lon aras.nda bulunur. Ortas.ndan aqueductus mesen-cephali

(cerebri) gecer. Aaueductus mesencephali 3. ventrikulu 4. ventrikule ba.lar.

Sulcus pontocruralis: Mezensefalon ile pons aras. s.n.rd.r (onde).

N. trochlearis: Mezensefalon - pons aras. s.n.rd.r (arkada).

Mezensefalon - diensefalon s.n.r.: Comissura post. -corpus mamillare aras. cizgi

135

Lamina tectalis: Corpora quadrigeminafy. orten beyaz cevher tabakas.d.r.

Corpora auadriaemina: Mezensefalonun arka yuzun-dedir 2 colliculus superior ve 2 colliculus inferiorfdan olu.ur.

Mezensefalonda bulunan cekirdekler:

1. Nuc. tractus mesencephalici n. trigeminalis: Yuzden gelen proprioseptif duyuyu al.r.

2. Nucleus nervi trochlearis

3. Nucleus nervi oculomotorii Nucleus accessorius nervi occulomotori 4. fautono-micus veya Edinger VVestphal).

tia niara:

5. Substan ekstrapiramidal sistem cekirde.idir.

risea centralis (periagueductal gri cevher): 6. Substantia a Agueductus cevresindedir. Endorfin uretir.

7. Formatio reticularis cekirdekleri

8. Nuc. ruber: Tegmentum icindedir. Ekstrapiramidal sistemin onemli bir cekirdektir.

9. Nuc. interpeduncularis

10. Colliculus superior: Gorme refleksleri merkezidir. Gorme sonucu olu.an goz, ba. ve boyunun refleks hareketleri

11.

ile ilgilidir. Colliculus inferior: i.itme refleksleri merkezidir. Sese ba.l. olarak ba. ve boynun refleks hareketleri ile ilgilidir. Nuc. pretectalis: 12. Pupilla refleksi ile ilgilidir.

13. Nuc. .nterstisialis . Basis mezensefali lezyonlar.nda ipsilateral N.lll felci, kontrlateral bedende motor kay.p, kontrlateral alt yuz

romu denir. Bu tabloya a. cerebri posterior

hemiasyonlar yol acar.

. Tegmentum mezensefali lezyonlar al bedende ekstrapiramidal bulaular

yar.m.nda istemli mimiklerin kayb. gorulur tablova VVeber sendkanamalar., posterior communican arter anevrizmalar., tek tarafl. unkal

.nda ipsilateral N.lll felci kontrlater

aorulebilir bun

a Benedict sendromu denir. Ponsfun on yuz olu.umlar.:

ralis:

PONS (metencephalon): Apnostik ve pnomotak sik merkezler buradad.r!

Sulcus pontocru Ponsfu crus cerebrifden ay.ran oluk.***

Sulcus pontobulbaris: Pons ile bulbus aras.ndaki oluk.

icten d..a:

. n. abducens (VI)

. n. facialis (VII)

. n. vestibulocochlearis (VIII) c.kar.

*** Serebellopontin ko.e tumorleri once VIII. kafacif-tine bas. yaparlar!!!!

Sulcus basilaris: Ponsun on yuzunde bulunan oluk, uzerinde a. basilaris bulunur. Pedunculus cerebellaris medius: Ponsfu cerebellumfa ba.lar. D.. s.n.r.nda, n. trigeminus bulunur. Ponsfun arka yuz

olu

pat.r. Fossa rhomboideafn.n ust yar.s.n. olu.turur.

.umlar.: Cerebellum ka

Colliculus facialis: N. abducensfin cekirde.i etraf.nda dolanan n. facialisfin lifleri olu.turur. Ponsfun icvap.s.: Pars

ant

erior (basis pontis), pars pos-terior (tegmentum pontis)

Corpus trapezoideum: i.itme yollar. ile ilgilidir. Pars ant. ile pars post.u ay.ran s.n.rd.r.

Nucleus olivaris superior: i.itme yollar. ile ilgilidir.

Nuclei pontis formatio reticularis: Pars posteriorfda bulunur.

otor)

patik)

uyusal)

BULBUS (medulla oblangata): Kardiovaskuler ve solunum ritmisite merkezleri buradad.r.

M. spinalisfin devam.d.r. Truncus cerebrifnin en alt bolumudur. 1. spinal sinirin c.kt... yer medulla spinalis ile

me .n.rd.r (foramen magnum hizas.).

On

aecum, Pyramis, decussatio pyramidum, icinde nucleus olivaris inferior

V, VI, VII, VIII. kranial sinirlerin cekirdekleri bulunur:

. Nuc. principalis n. trigemini (sensitif)

. Nuc. nervi trigemini (m

. Nuc. nervi abducentis (motor)

. Nuc. nervi facialis (motor)

. Nuc. lacrimalis (Vllfnin, parasempatik) . Nuc. salivatorius superior (Vllfnin parasem

. Nuc. cochlearis ve nuc. vestibularis (d

dulla oblongata aras. s

yuz olu.umlar.:

Fissura mediana anterior, foramen c

Sulcus anterolateralisfte: n. hypoglossus lifleri bulunur.

Pedunculus cerebellaris inferior: Bulbusu serebelluma ba.lar.

Sulcus retroolivaris: Yukar.dan a.a.. s.ras.yla n. vagus, n. glossopharyngeus, n. accessorius lifleri c.kar.

Ark homboideafn.n alt yar.s.n. olu.turur.

lateralis

lus posteriorfu ikiye ay.r.r:

(Burdach)

rganlar., solunum ve dola..mla ili.kilidir.

i

eri

iguus (IX-X-XIfin ortak motor nuk-leusu)

tus spinalis (V-VII-IX-X ortak nukleusu).

a yuz olu.umlar.: Fossa r

Sulcus medianus posterior

Sulcus postero

Sulcus intermedius posterior: Funicu

a- Fasciculus gracilis (Goll)

b- Fasciculus cuneatus

.c yap.s.: Denge, i.itme o

1. Nucleus olivaris inferior: Denge ile ilgilaris accessorius: Denge ile ilgili

2. Nucleus oliv

3. Nuclei arcuati

4. Formatio reticularis

5. Respiratuvar ve sirkulatuvar merkezler

6. Nuc. gracilis, nuc. cuneatus, nuc. cuneatus accessorius liflerinin capraz.d.r.

7. Decussatio lemniscorum: .uurlu derin duyu8. IX, X, XI, XII. kranial sinirlerin cekirdekl

. Nuc. amb

. Nuc. salivatorius inferior (IXfun parasempati.i)

. Nuc. dorsalis nervi vagi (Xfun parasempati.i)

. Nuc. trac

136

137

. Nuc. soltarius (VII-.X-X ortak, tat cekirde.i OV A)

. Nuc. nervi hypoglossi

CEREBELLUM

Hareketlerin koordinasyonu, ve denge ile direkt ili.kilidir. Filogenetik olarak serebellumun en eski parcas. lo-bus

flocculonodularisftir ve denge ile ilgilidir. Daha sonra vermi., en son hemisferium cerebelli geli.ir. Vermi. olu.umlar.

ve hemisfer kar..l.klar.:

. Lingula (I): Kar..l... hemisifer yoktur.

. Lobulus centralis: Ala lobuli centralis (ll-lll)

. Culmen: Lobulus quadriangularis (IV-V)

. Declive: Lobulus simplex (VI)

. Folium vermi.: Lobulus semilunaris sup. (Vll-A)

. Tuber vermi.: Lobulus semilunaris inferior ve lobulus paramedianus (Vll-B)

. Pvramis vermi.: Lobulus biventer (VIII)

. Uvula vermi.: Tonsilla cerebelli (IX)

. Nodulus vermi.: Flocculus (X)

Folia cerebelli: Fissuraflarla birbirinden ayr.lan olu.umlara denir. Fissura horizontalis cerebelli: En derin oluktur.

Cerebellum cekirdekleri (icten d..a)

1. Nucleus fastigii . en eski

2. Nucleus globossus . daha yeni

3. Nucleus emboliformis . daha yeni

4. Nucleus dentatus . en yeni

Arbor vitae cerebelli: Kesitte gorulen a.aca benzer gri cevher yap.s.d.r. Pedunculi cerebelli:

1. Pedunculus cerebellaris inferior: Medulla oblon-gata ile serebellum aras.ndad.r.

2. Pedunculus cerebellaris medius: Pons ile serebellum aras.ndad.r.

3. Pedunculus cerebellaris superior: Mezensefa-lon ile serebellum aras.ndad.r.

138

ramen magnumfdan a.a.. do.ru s.k..mas.na

ton eri etkilenir ve solunum felci nedeniyle

olu P yap.lmas. bu tabloya neden olabilir.

VV ):

rulur. Vertebral arterin dal.d.r.

TONS.LLAR HERN.ASYON: K.BAS nedeniyle tonsilla cerebellifnin fo

sillar herniasyon denir. Beyin sap. bas.s. nedeniyle solunum, dola..m merkezl

m gorulebilir. K.BASfl. hastaya L

allenberg sendromu (lateral meduller sendrom

PICA (a. cerebelli posterior inferior) iskemisi nedeniyle go

. Tractus spinothalamicus etkilenmesine ba.l. kont-rlateral beden yar.m.nda a.r.-.s. duyusu kayb., . Nuc. tractus spinalis hasar.na ba.l. ipsilateral yuz yar.m.nda a.r.-.s. duyusu kayb., . Nuc. ambiguus hasar.na ba.l. larinks ve farinks kaslar.nda paralizi, . Nuc. vestibulares hasar.na ba.l. ba. donmesi, denge bozuklu.u, bulant. kusma gorulur. Ayr.ca bulbustan medulla spinalise inen sempatik liflerin etkilenmesi nedeniyle Horner sendromu da tabloya eklenebilir.

139

PER.FER.K S.N.R S.STEM.

a- Kranial sinirler

b- Spinal sinirler

. Tum periferik sinirlerin 1. motor noronu (ust motor noron) frontal kortekste gyrus precentralisfte 4. alandad.r.

Ancak kranyal sinirlerin (kafa cifti) ust motor noronu bilateral 4. alanda; spinal sinirlerin ust motor noronu ise

sadece kontrlateral 4. alandad.r. Bu nedenle kranyal sinirlerin ust motor noron tipi felci gorulmez (sadece

k.smen VII ve XII haric)

. Tum duyusal sinirlerin 1. noron govdesi bir gangliondur.

AFFERENT S.N.RLER:

- SOMAT.K AFFERENTLER:

1

a- Genel Somatik afferent: (GSA) Dokunma, bas.nc, a.r., s.cak, so.uk vb.(V, VII, IX, X).

b- Ozel Somatik afferent: (OSA) Gorme, i.itme ve denge duyular. (II, VIII)

- V.SSERAL AFFERENTLER:

2

a- Genel Visseral afferent: (GVA) ic organlar.n gerilme gev.eme ve a.r. gibi duyular. (otonomlar).

b- Ozel Visseral afferent: (OVA) Koku ve tat duyular. (koku: I, tat: VII, IX, X).

FFERENT S.N.RLER:

- SOMAT.K EFFERENTLER:

E

1

Genel Somatik efferent: (GSE) Cizgili kaslara giden motor emirleri ta..rlar. (III, IV, VI, XI, XII)

- V.SSERAL EFFERENTLER:

2

- Genel Visseral Efferent: (GVE) Kalp, duz kaslar ve d.. salg. bezlerine giden otonomlar (III, VII, IX, X)

- Ozel Visseral Efferen .neme, mimik

kaslar. ve orta k

N. opticus ve n. olfactorius beynin uzant.s.d.rlar. Dura, ara ve pia ile ortuludurler ve etraflar.nda BOS vard.r.

Spa ktor sinirle fo-ramina cribrosafya, optik sinirle skleran.n arka yar.m.na kadar

uza

KR

atik afferent

III. N. oculomotorius (mezensefalon): Genel visseral efferent ve genel somatik efferent

IV. N. trochlearis (mezensefalon): Genel somatik efferent

V

fferent

l

a

V

I l efferent, genel

visse

(bulbus): Ozel visseral efferent, ozel visseral afferent, genel visseral efferent, genel visseral

a

b

t: (OVE) Yutak arkusundan geli.en (bronkiomerik kese) larinks, farinks, ciulak kaslar.na emir ta..rlar (V, VII, IX, X ve cok az da olsa XI).

tium subarachnoideum ve BOS olfa

n.r. Ba.tan sona meningslerle ortulu tek kafa cifti nervus opticusfdur* III ve IV: Mezensefalon

V-VI-VII-VIII: Pons

IX-X-XI-XII: Bulbusftan c.karlar.

AN.AL S.N.RLER (Nervi craniales)

I. N. olfactorius (telensefalon): Ozel visseral afferent II. N. opticus (diensefalon): Ozel som

. N. trigeminus (pons): Ozel visseral efferent ve genel somatik afferent VI. N. abducens (pons): Genel somatik e

VII. N. facialis (pons): Ozel visseral efferent, ozel visseral afferent, genel visseral efferent, genel visserafferent, genel somatik afferent.

III. N. vestibulocochlearis (pons): Ozel somatik afferent

X. N. glossopharyngeus (bulbus): Ozel visseral efferent, ozel visseral afferent, genel vissera

ral afferent, genel somatik afferent. X. N. vagus

140

141

ferent, genel somatik afferent.

): ozel visseral efferent ve genel somatik efferent.

af

XI. N. accessorius (bulbar ve spinal

XII. N. hypoglossus (bulbus): Genel somatik efferent.

I, II ve VIII. : sinirlerin motor lifi yoktur; III, IV, VI. XI ve XIII. sinirlerin duyusal lifi yoktur.

142

N. OLFACTORIUS (I)

Regio olfactoriafda bulunan ciliar cisimciklerden ba.layan aksonlar., foramina cribrosafdan gecerek ganglion

olfactorifde sinaps yaparlar (Mitral hucreler de denir)ba.lang.cta bulbus olfactorius sonras.nda da tractus olfactorius

ad.yla lobus insularisfde stria olfactorifde sonlan.n

Bulbus veya tractus olfactorius kesilerine ba.l. koku duyusu kayb. anosmi ad.n. al.r. Genclerde daha cok kafa

travmalar.na ya.l.larda genellikle viral enfeksiyonlara ba.l. olarak ortaya c.kar. Koku duyusu ile ilgili olan gyrus

parahippocampalis ve uncusfu etkileyen lezyonlar koku hallusinasyonlar.na yol acabilir. Normal kokular.

dayan.lmayacak kadar kotu olarak alg.larlar.

N. OPTICUS (II)

Retinafdaki ganglion tabakas.ndan ba.layan nn. opti-cifler discus nervi opticifde (papilla) birle.erek nervus opticus

ad.n. al.rlar. N. opticusfun icinde a.v. cen-tralis retina bulunur. Sfenoid kemi.in ala minorfunde canalis opticus

icinde a. ophthalmica ile ilerler. Fossa crani mediafda sfenoidin cisminin uzerinde chiasma opticumfda her iki

taraf.n nervus opticusflar.n.n nazal retina yar.m.ndan gelen aksonlar. capraz yaparak kar..ya yonelirken temporal

retina yar.m.ndan gelenler capraz yapmadan ayn. yonde devam ederler. Chiasma opticum ile corpus genicula-tum

laterale aras.nda liflere tractus opticus ad. verilir. I..k duyumunu ilk alan merkez metatalamusun corpus

aen.culatum laterale sidir. Corpus gen.culatum lateralefye gelen liflerin kucuk bir bolumu burada sinaps yapmadan

lliculi superioris ad.yla colliculus superiorflarda pretektal cekirdeklerde sonlan.r. Corpus geniculatum

teralefde sinaps yapan liflerin ust retina yar.m.n.n duyusunu ta..yanlar radiatio opticafn.n parietal

brachium cola bolumuyle, alt

tina yar.m.n.n duyusunu ta..yanlar ise radiatio opticafn.n temporal bolumuyle ta..n.r. Tum lifler oksipital lobun sulcus

lcari-nusfunda 17. alanda sonlan.r.

re

ca

143

N. OCULOMOTORIUS (III): GVE+GSE

Mezensefalondan kaynaklan.r. Colliculus superiorflar duzeyinde iki nukleusu vard.r: Parasempatik (GVE: nuc nervi oculomotori accessori = Edinger VVesthpal) ve motor (GSE: nuc n. oculomotorii). A. cerebelli superior ile a. cerebri posterior aras.ndan gecer. Sinus cavernosusfun d..yan duvar.ndan, fissura orbitalis superiro

rfdan ve anulus tendinous commu- nisften (Zinn halkas.) gecer. N. oculomotoriusfun parasempatik lifleri goz kuresinin ust d...nda lateral rek-tus kas. ile superior rektus kaslar.n.n aras.nda ggl. ci-liarefde sinaps yaparlar, nn. ciliares breves ad.yla mm. ciliares (akomodasyon) ve m. sphincter pupillafya (myozis) giderler. Motor lifleri ise m. rectus lateralis (N.VI), m. obliquus superior (N. IV) d...nda butun goz kaslar.n. ve m. levator palpebraefy. uyar.r.

. N. occulomotorius felcinde ayn. taraf GSEflerin harabiyetine ba.l.: m. rectus inferior, superior ve medius felci ve m. obliquus inferior felci gorulur Felcli goz m. obliquus superior (N.IV) ve m. rectus lateralis (N.VI) kaslar.n.n tonusuyla d..a ve a.a.. bakar (D..a bakan .a..l.k). Hasta, lezyonun kar..s.na bak..ta horizontal diplopiden .ikayetcidir

ve felcli tarafta m. levator palpebrae superiorda cal..maz ve pitozis gorulur. GVEflerin zedelenmesine ba.l. olarak ayn.

taraftaki gozd ...k refleksi ile akomodasyon refleksi kaybolur, pupilla di-late durumda kal.r

(M

e direkt ve indirekt idriazis).

144

Ancak ozellikle diabetes mellitusfta gorulen iskemiye ba.l. n. oculomotorius lezyonlar.nda parasempatik GVE lifler genellikle erken donemde etkilenmez ve pupilla ile ilgili fonksiyonlar sa.lam kal.r (pupil sparina oculomo-tor palsv).

No a sadece ba.lang.cta parasempatikler etkilenir ve Argyll Robertsonpu-piilas. gorulur (...k

ref

rosifilizde ise ba.lang.ct

leksleri negatif, motor kay.p yok).

W cerebri

cans posterior anevrizmalar., veya tek tarafl. unkal hernias

eber sendromu (superior alternating hemiplegia): Basis mesencephalifde tek tarafl. hasarlar (a.

posterior veya daha hafif olarak a. communiyon nedeniyle

gorulebilir, ipsilateral n. oculomotorius felci (midriazis. d..a bakan .a..l.k, pitozis, ...k reflekslerinde egatiflik), tractus corticospinalisfin zedelenmesine ba.l. olarak kontrlateral hemipleii n gorulur. Fibrae onuclea cortic res zedelenmesine ba.l. kar.. tarafta yuzun alt yar.m.nda istemli mimik kayb. (santral fasyal paralizi),

ko

Bene stantia nigra ve

occulomotoriusfa ait lifleri etkiler, ipsilateral n. oculomotorius felci ve kontrlateral vucut yar.m.nda duvu kavb..

ntrlateral m. genioglossusfun istemli olarak cal..t.r.lamamas. (santral hipoglosssus felci) gorulur. dict sendromu: Mezensefalonda tegmentumfu etkileyen tek tarafl. lezyonlar nuc. ruber, sub

n.hemianestezi ve ataksi. tremor gibi extrapira midal bulgular ortaya c.kar.r.

Parinaud sendromu: Corpora quadrigeminia lezyonlar. ve ozellikle colliculus superiorfun epifiz tm.leriyle bas.s.

sonucu olu.ur. Vertikal goz hareketlerinde bozukluk olur. Goz yukar. bakamaz. III. ventrikul arkas.na yerle.en

pinealoman.n en tipik belirtisidir, hidrosefalide de gorulebilir.

G rme refleksleri:

o

1. Direkt ve indirekt ...k refleksi

Afferent: Nervus opticus

145

Eff

Merkez: corpus geniculatum laterale (bilateral), col-liculus superior (bilateral), Edinger VVesthpal (Bilateral) erent: N. oculomotorius (bilateral)

Yan.t: Miyozis (bilateral)

I.... alan gozun verdi.i mvozis yan.t.: Direkt

I..k almad... halde mvozis van.t. veren pupilla: .ndirekt ...k refleksi ekt ...k refleksi ipsilateral N.ll ve ipsilateral N.lllfu test eder. Dir

2.

trig

uya

.ndirekt ...k refleksi Kontrlateral N.ll ve ipsilateral gozun N.lllfunu test eder.

Kornea refleksi

Korneaya temas ve/veya konjunktivaya temas n. trige-minusfun n. ophthalmicusfu ile al.n.r ve nuc. pontinus n. eminalisfe ula..r. Fasciculus longitudinalis media-lis ile nuc. n. facialis uyar.l.r ve n. facialis m. orbicula-ris oculifyi

rarak goz kaynaklar.n. (bilateral) kapat.r.

N. TROCHLEARIS (\V): Mezensefalonun colliculus inferiorflar. seviyesinde nuc. n. trochlearisften c.kan GSE liflerdir. Saf motordur. En ince kafa ciftidir. Sinus cavernosusfun d..yan duvar.nda gecer. Beynin arka yuzunden c.kan ve capraz yaparak kar.. tarafa giden tek sinirdir. M. obliquus superiorfu innerve eder. M. obliquus superior adduksiyondaki gozu a.a.. ice bakt.r.rken abduksiyondaki gozu a.a.. ve d..a ceker. Nervus trochlearis felcinde ipsilateral goz, nucle-us trochlearis felcinde kontraletaral goz a.a.. d..a ve a.a.. ice bakamaz. A.a.. ice bak..ta diplopi belirgindir ve merdiven inerken gucluk cekerler.

146

N. TR.GEM.NUS (V): GSA+OVE (En kal.n kafa ciftidir). N. ophthalmicus: Sadece sensitiftir (GSA). Goz kuresi, conjunctiva, gl. lacrimalis, paranasal sinusler, burun as.n.n bir bolumu, ust goz kapaklar., burun derisi ve al.n, kafa derisinden duyu al.r. Anulus tendinous unis, Fissura orbitalis superior, Sinuscavernosusfun d..yan duvar.ndan gecerek ggl. semilunarefde sonlan.r. a dallar.: . frontalis . lacrimalis I.

mukoz

comm

Ba.l.c

. N

. N

alt goz kapaklar., burnun yan taraflar., ust dudak

der ri, di. etindenduyu al.r. Foramen

rot

Ba.l.c

. N. infraorbitalis

. N. palatinus majus

. Nn. palatini minores

. Nn. alveolares superiores

. N. zygomaticus

. N. nasopalatinus

. N. nasociliaris

. N. ethmoidalis anterior et posterior

. N. infratrochlearis

II. N. maxillaris: Sadece sensitiftir (GSA). Yuzun orta bolumu,

isi, nasofarinks, sinus maxillaris, bademcik, yumu.ak ve sert damak, ust cene di.le

undumfdan ve sinus caver nosusfun d..yan duvar.ndan gecer, ggl. semilunarefde sonlan.r. a dallar.:

. N. pharyngeus

III. N. mandibularis: N. trigeminusfun en kal.n dal.d.r. Motor (OVE) ve sensitif lifler GSA) icerir. Foramen

ovalefden gecer. Duyusal aksonlar. mandin-bular bolgeden, alt cene di.lerinden ve dilin on 2/3 on k.sm.ndan ba.lar

ganglion semilunarefde sonlan.r. Ba.l.ca dallar.:

. N. alveolaris inferior

. N. auriculotemporalis

. N. lingualis

. N. mentalis

. Ggl. trigeminale (semilunare - Gasser gang.) Pars petrosafn.n tepesine yak.n impressio trigemi-nifde

bulunur. Burada dura mater uzant.s. olan Cavum Meckeli icindedir. Saf sensitif (GSA) bir gan-gliondur.

. N. trigeminus: Ganglion semilunare ile pons aras.ndad.r. Ggl. semilunarefden ba.layan trigeminus lifleri

ponsta nucleus principalis nervi triaemi-nilye gelir. E.er duyu yuzeyel dokunma duyusu ise burada sonlan.r,

proprioseptif duyu ise mezense-falonda bulunan nuc. mesencephalici nervi triaem-inifve. a.r.-.s. duyusu ise

bulbusftaki nucleus trac-tus spinalisfe gonderilir. Bu nedenle mezensefalon hasarlar.nda ipsilateral yuzde sadece

proprioseptif duvu: pons hasarlar.nda ipsilateral vuzde anestezi: bulbus hasarlar.nda ise ipsilateral vuzde a.r..s.

kavb. duvusu beklenir.

. Nuc. nervi trigemini: Ponstad.r ve motordur. Buradan ba.layan OVE aksonlar n. mandibularis ile giderek tum

ci.neme kaslar.n., m. tensor tympani, m. tensor veli palatini, m. mylohyoideus ve m. digastricusfun venter

anteriorfunun motor inner-vasyonunu yapar.

Felcinde: Hipoakuzi ve ci.neme bas.nc.nda du.me, cene sa.lam tarafa kayar (felcli taraf ci.nemeye aktif olarak

kat.lmaz), cok hafif yutma guclu.u olur.

Kornea refleksi (Glabella refleksi de ayn.): Korneaya yuzeyel dokunulur.

afferent: Nervus ophthalmicus

merkez: Pons (nucleus principalis nervi trigemini), MLF ve nuc. nervi facialis

efferent: Nervus facialis

Yan.t: M. orbicularis oculi kas.l.r (bilateral)

uzerine a.r. duyulacak kadar bast.r.l.r veya yuze a..r. so.uk uygulan.r.

Okulokardiak refleks: Goz kuresi afferent: N. ophthalmicus

merkez: Bulbus (nuc. tractus spinalis) ve nucleus dorsalis nervi vagi (parasempatik) efferent: Nervus vagus Yan.t: Vagal de.arj

147

N.

ABDUCENS (VI):

Saf motordur (GSE). Ponsta bulunan nucleus nervi abducentisften ba.layan lifleri sinus cavernosusfun ic yan duvar.ndan, fissura orbitalis superiorfdan ve anu-lus tendinous communisfden gecer. M. rectus rectus lateralisfi innerve ederek goz kuresine abduksiyon yapt.r.r.

Subaraknoid aral.kta seyri en uzun kafa ciftidir. N. abducens zedelenirse m. rectus lateralis felc olur m. rectus medialisfin etkisiyle goz mediale kayar (ice bakan .a..l.k) ve horizontal diplopi gorulur. Nuc. n. abducentis lezyonlar.nda ise farkl. olarak ipsi-lateral rectus lateralis felclidir ve ice .a..l.k olur, ayr.ca kontrlateral gozde de m. rectus medialis cal..maz ve lezyon taraf.na bilateral bak.. bozuklu.u (konjuge goz hareketleri felci) vard.r. Lezyon taraf.na konjuge bak.. bozuklu.una laterale bak.. felci (lateral gaze paraly-sis) ad. verilmektedir.

Middle alternating hemiplegia: Pons alt.nda n. ab-ducensfe ait lifler ile tractus corticospinalis birbirine yak.n seyreder ve bu olu.umlar. birlikte etkileyen lezyon-lar ipsilateral gozde m. rectus lateralis felci ve horizon-tal diplopiye

ve

kontrlateral bedende hemiplejiye neden olur. Hasta lezyon taraf.na bakt...nda horizontal diplopi ortaya c.kar. N. FAC.ALIS (VII): GVE - OVE - OVA - GSA . Nuc. lacrimalisften (GVE = parasempatik)ba.la-yan preganglioner parasempatik lifler facial sinir icinde canalis facialisfe kadar gelir, kanalda birinci dirse.i yaparak ayr.l.r. N. petrosus maior superfi-cialis ad.yla

ganglion pterygopalatinumfda sinaps yapan lifler buradan trigeminus dallar.na kar..arak al. nasales. al.

lacrimalis ve al. palatinaflara sekres-yon emri verirler (salya sumuk a.lat.r).

. Nuc. salivatorius superiorfdan (GVE = parasempatik) ba.layan preganglioner parasempatikler canalis facialisfde ucuncu dirse.i yaparak chorda tvmpani (membrana tympanifnin ic yuzune yap...k ilerler) ad.yla ayr.l.rlar, ggl. submandibularefde sinaps yapt.ktan sonra postganglioner parasempatik olarak trigeminus dallar.na kat.larak gl. sublinaualis ve al.submandibularisfe sekresyon emri verirler.

. Nuc. nervi facialisften ba.layan ozel visseral effe-rent aksonlar. facial sinir icersinde canalis facialisfe girerler burada ikinci dirsekte m. stapesfe giden n. stapedius dal.n. verir (felcinde hiperakuzi olur), devam eden aksonlar ise canalis facialisfden gecip foramen stvlomastoideumfdan c.karak m. stvlohvo-ideus ve m.

diaastricusfun venter posteriorfunu in-nerve eden dallar.n. verir ve parotis bezinin de icinden gecip tum mimik kaslar.n.n innervasyonunu sa.larlar (felcinde o yuz yar.m.nda emosyonel ve istemli hic bir mimik yap.lamaz).

. Nuc. solitarius Dilin on 2/3funden baslavan ozel visseral afferent lifler chorda tympani icinde canalis facialisfin giri.indeki ggl. geniculifye kadar gelirler. Buradan sonra facial sinir icerinde beyin sap.na gelip, bulbusftaki nucleus solitariusfa kadar uzan.rlar. Hasar.nda o dil yar.m.n.n on 2/3fu tat alamaz. . Nuc. tractus spinalis (GSA): Nervus facialisfin da-maktan, d.. kulak yolu ve kulak kepcesinden genel

somatik duyu alan lifleri (vagal liflerle birlikte .eyir-lidirler). ggl. geniculifde sinaps yaparlar ve facial sinirle beyin sap.na girip bulbusfta nuc. tractus spi-nalisfde sonlan.rlar. . Facial sinir en fazla kemik kom.ulu.u yapan (tem-poral kemikle) kafa ciftidir.

148

149

N. facialis felcleri a- Santral yuz felci: Korteksten fibrae corticonuclea-resfle nuc. nervi facialisfe gelen lifler tek tarafl. zedelenirse lezyonun kar.. taraf.nda yuzun alt yar.m.nda ust motor noron tipi paralizi gorulur (santral fasyal parali-zi) sadece alt yuz yar.m.nda felc gorulur cunku yuzun alt k.sm.na istemli motor emirler sadece kontrlateral korteksten gelirken, ust yar.m.n.n istemli hareketleri icin emri getiren lifler her iki taraf korteksinden de gelir. Santral veya supranukleer paralizide lezyonun kar.. taraf.nda alt yuz yar.m.nda ozellikle perioral kaslar pa-raliziye u.rar. A..z lezyonlu korteks

tar

tor noron tipi

z, gozunu kapatamaz dudaklar.n. buzemez .sl.k ca-lamaz, angulus oris lezyon

af.na kayar. Hastan.n sadece istemli motor hareketleri bozuktur, emosyonel mimikleri sa.lamd.r. b- Periferik yuz felci: Nucleus n. facialisfin veya ner-vus facialisin zedelendi.i durumlard.r. Bu durum s.kl.kla n. facialisfin canalis facialis icinde veya hemen c.k...nda zedelenmesiyle olu.ur. Beyin sap.yla canalis facialis aras.nda hasarlan.rsa o tarafta facial sinirin butun fonksiyonlar. durur. Lezyon taraf.nda mimik kaslar.nda alt mo

paralizi olu.ur. Hasta aln.n. k.r..t.ra-ma

150

tar

.nda damak mukozas.n.n ve dilin

2/3 fler

etkilenir, o yuz yar az

dud

yan z.

af.nda a.a.. sarkar ve sulcus nasolabialis silinir. A..z sa.lam yana kayar. Lezyon taraf.ndaki gozde kornea refleksi al.namaz. Gl. submandibularis ve gl.sublingualis salivasyon yapamaz, gl.lacrimalisfin fonksiyonu bozulur. Hasta hem gozunu katapamaz hemde gozu kurudur o nedenle keratokon-junktivit ve korluk geli.ir. Orta kulakta m.stapedius pa-ralizisine ba.l. hiperakuzi gorulur. Tat liflerinin harabi-yetine ba.l. olarak lezyon taraf

on k.sm.n.n tat duyusu bozulur. E.er lezyon foramen mastoideumfdan sonra ise o zaman sadece motor li

.m.n.n istemli ve emosyonel hic bir mimi.i yap.lamaz, hasta aln.n. k.r..-t.ramaz, gozunu kapatamaklar.n. buzemez .sl.k calamaz, angulus oris lezyon taraf.nda a.a.. sarkar ve sulcus nasolabialis silinir. A..z sa.lam

a kayar. Lezyon taraf.ndaki gozde kornea refleksi al.nama

N. VEST.BULOCOCHLEAR.S (VIII): Saf sensitiftir. Norokranyumu terk etmeyen tek sinirdir.

leri

dan ba.layan aksonlar ggl. spiralefde (ggl. cochlea) sinaps yaparak n. coclearisfi olu.turur.

denir.

ves k.sm. da fasciculus

longitudinalis medialis ile N.

lem

. N. vestibularis: ic kulakta bulunan semisirkuler kanallardaki denge ve posture duyarl. reseptorler ve utriculus ve sacculusflardan ba.layan aksonlar ggl. vestibulifde sinaps yaparak n. vestibularisfi olu.tururlar. . N. cochlearis: ic kulakta bulunan cochleafn.n duc-tus cochlearisfinde (scala media) yer alan i.itme reseptor

olan corti organlar.n

Meatus acusticus internusfdan birlikte ayn. k.l.f icersinde ilerlediklerinden ikisine birden n. vestibulococh-learis Sinir sulcus bulbopontinusfda en lateral-de yer al.r. Buradan itibaren vestibuler cekirdeklerin efferentleri tractus

tibulocerebellaris ile serebellu-ma, tractus vestibulospinalis ile medulla spinalise, bir .lant. sa.lar.

III, N.IV, N. VI cekirdekleriyle ba

N. cochlearis lifleri ise ponsta yer alan nuc. cochlea-risfte sonlan.r. Buradan ba.layan aksonlar capraz yaparak iniscus lateralis ad.yla uyar.n.n %70-80fini kontrlateral, %20-30funu ipsilateral colliculus inferi-orflara kadarta..r, buyuk k.sm. burada sinaps yaparak bir k.sm. da direkt olarak brachium colliculi in-ferioris ad.yla corpus liflerin

geniculatum medialefve ula..r ve tum lifler burada sinaps yaparak radiatio acustica ad.yla temporal lobda primer i.itme 1-42. alanlara uyar. ileterek sonlan.rlar alan

. 4

.

lezyo

edem

Sinirden ponsa kadar lezyonlarda tek tarafl. ipsilateral i.itme kayb. gorulurken, pons ile temporal lob aras.ndaki nlarda kontrlateralde a..r ipsilateralde daha hafif bilateral i.itme kayb. gorulur ve bu hastalar sesi lokalize ezler.

151

. N. vestibularis veva ductus semicircularesfi etkileyen vestibular neurit, akut labyrinth gibi enfeksiyonlarda (ba. donmesi) ve nistagmus ortaya c.kar. Ozellikle kafa travmalar.ndan sonra u vertigo triculus ve sacculusfun

akulalar.ndaki otolith ad. verilen partikullerin yerinden oynamas.na ba.l. olarak da vertigo geli.ebilir.

m

N. GLOSSOPHARYNGEUS (IX): Somatomotor, parasempatik, sensitiftir.

ek

Nu

Nu

.

. mpatikler n. petrosus minor su-perficialis ad.yla

ggl. oticumfda sinap yaparak gl. parotisfi. innerve ederler.

. Dilin 1/3 arka yar.m.ndan, orta kulaktan (n. tympa-nicus) ve carotis bifurkasyonundan duyu alan lifler ggl.

jugulare ve nodosumfdan gecerek tat duyusu ta..yanlar nuc. solitariusfda, di.er duyular. alanlar nuc. tractus

spinalisfde sonlan.r.

. Gal. superius (Gal. iuaulare):

C

irdekleri: Nuc. ambiguus: IX - X - Xlfin ortak motor cekirde.i. c. salivatorius inferior: Parasempatik

Nuc. tractus spinalis: V - VII - IX - Xfun ortak duysal cekirde.idir (GVA - GSA) c. solitarius: VII - IX - Xfun ortak duysal cekirde.i (OVA = tat) Nucleus ambiguusftan ba.layan motor lifler plexus pahryngeusfa kat.larak m. stylopharyngeusfu in-nerve eder. Nucleus salivatorius inferiorfdan ba.layan pre-ganglioner parase

Foramen jugulare hizas.nda bulunur. Buradan ayr.lan dal yoktur.

. Gal. inferius (Gal. nodosum): Pars petrosafn.n alt k.sm.nda yer al.r. Periferik uzant.lar. -â Dilin 1/3 arkas.n.n tad

duyusu ve g.rtlak, dilin arka k.s.m mukozas.n.n dokunma duyular.n. al.r.

Dallar.:

1. N. tympanicus

2. R. sinus carotici (Hering siniri)

3. Rr. pharyngeales

4. R. musculi stylopharyngei

5. Rr. tonsillares

6. Rr. linguales

. N. glossopharyngeusfun izole lezyonlar. cok az gorulur. Dil 1/3 arka k.sm.nda tat duyusu ve dokunma

duyusu kayb., a.r. .s. duyusu kayb., ipsilateral taraftaki gl. parotideafda sekresyon azalmas., o.urme refleksi

kayb. gorulur. R. sinus carotici lezyonuna ba.l. olarak hipertansiyon da gorulmektedir.

N. VAGUS ( X): Somatomotor, parasempatik, sen-sitif. En uzun kafa ciftidir.

Cekirdekleri: Bulbustad.r.

Nuc. ambiguus: IX - X - Xlfin ortak motor cekirde.i.

Nuc. dorsalis nervi vagi: Parasempatik

Nuc. tractus spinalis: V - VII - IX - Xfun ortak duysal cekirde.idir (GVA - GSA)

Nuc. solitarius: VII - IX - Xfun ortak duysal cekirde.i (OVA = tat)

. Gal. superius (Gal. iuaulare): Foramen jugularefde bulunur.

. Gal. inferius (Gal. nodosum): Gal. superiusfun 1cm distalindedir.

. Nuc. ambiguusfdan ba.layan lifleri plexus pharyngeus icinde tum pharynx ve damak kaslar.n. innerve eder

(stylopharyngeus - IX, tensor veli palatini - V). Devam.nda boyunda n. laryngeus superiorfun r. externus dal.n.

verir ve m. cricothyroideusfu innerve eder, sonra sa.da a. subclavia solda arcus aortafy. caprazlayan n.

laryngeus recurrensfi verir ve bu sinir cricothyroid d...nda kalan tum larinks kaslar.n. inenrve eder.

. Nucleus dorsalis nervi vagifden ba.layan pre-ganglioner parasempatik lifleri ozofagustan sple-nik

fleksuraya kadar tum G.S organlar.n.n, kalpte S-A ve A-V nodulun, bro lar.n, bobreklerin, ure-terlerin,

gonadlar.n parasempatik innervasyonlar.-n. yapar. Ganglionlar.na genel olarak intramural ganglionlar denir.

. Vagus gitti.i tum visserlerden, larinks mukozas.ndan (vokal kortlar.n ustunde n. laryngeus superior r.

internusfu, alt.nda ise n. laryngeus recurrens ile), sinus ve glomus aorticuslardan ve d.. kulak yolu ve kulak

kepcesinin on yuzunden (n. auricularis) duyu al.r. Duyusal gagnlionlar. ggl. jugulare ve nodo-sumfdan ayr.lan

lifleri GSA duyu icin nuc. tractus yusu al.r) ve GVA duyular duyu icin nuc.

solitariusfa yonelir.

alis hangi nedenle uyar.-l.rsa uyar.ls.n sonucta nucleus dorsalis nervi vagi

N. vag

as. -â trakea sa.. -â v. brachi-ocephalica

ark

n.

spinalisfe; OVA (dil kokunden tat du

. Nucleus tractus spin

uyar.l.r ve vagal de.erj olur (Okulokardi-yak reflek, karotis masaj., vazovagal inhibis-yon vb...) us dexterfin seyri:

V. jugularis int. arkas. -â sa. a. subclavia onu, radix pulmonis dextra ark

as. sa. plexus pulmonalis post. -â ple-xus oesophagealis posterior

152

N.

A.

vagus sinistersfin seyri:

A. subclavia sinister ile a. carotis comm. sinistra aras., radix pulmonis sin. arkas. -â arcus aortaefn.n solu I v.brachiocephalica arkas. sol plexus pulmonalis post. -â plexus oesophagealis anterior Dallar.:

Fossa iuaularisfte: . R. meningeus,

. R. auricularis (Arnold siniri) en yuzeyel dal., deri duyusu al.r.

B.

Boyunda: . Rr. pharyngealis, r. glomi carotici, rr. cardiaci cer-vicales superiores . N. laryngealis sup. (m. cricothyroideusfu innerve eder), . N. laryngealis recurrens: Sa.da subclavian arteri asar. Kalan larinks kaslar.n. innerve eder.

C. Toraksfta:

les, rr. oesophageales, rr. pharyngeales, rr. bronchiales rr.

. Rr. cardiaci cervicales inferiores, rr. trachea

oesophageales . N. laryngealis recurrens: Solda arcus aortaefy. asar, tum larinks kaslar.n. innerve eder.

. yroide inferiorflar ile

kom

N. laryngeus superiorflar a. thyroidea superiorflar ile; n. laryngeus recurrensfler a. th

.udur. Cerrahide dikkat edilmelidir. D. Abdomende: Rr. gastrici, rr. coeliaci, rr hepatici rr. renales... Sin

aps yerleri: . Plexus subserosus (seroza alt.nda)

. Plexus mventericus (kas tabakas.nda) (Auerbach pleksus. Plexus submucosus

u) tutulmas. durumunda paralitik ileus.

(mukoza alt.nda) (Meissner pleksusu)

araf.nda yumu.ak damak felci ve

Nu

refleks monisi ve asfiksiye neden olarak olume yol acabilirler.

ses k.s

N.

Bu

lifler vagus lifle .ca n. laryngeus recurrensfe de kat.l.rlar), nuc.

ve m. stemocleidomasto-ideus ile m. trapezius

ideus ve m. trapeziusfta alt motor noro tipi felc gorulur.

Yu iye-dir. Lezyon taraf.nda omuz da du.er.

. N. vagus flexura coli sinistra yak.n.na kadar ve gonadlar.n parasempatik innervasyon yapar. Sonras.n. sakral parasempatikler innerve eder (erkekte testisler di.ide ovaryumlar haric)

. N. Vagusfun unilateral felcinde larinks kaslar.n.n felcine ba.l. ses k.s.kl..., yumu.ak damak ve fa-rinks kaslar. felcine ba.l. (m. stylopharyngeus ve m.tensor veli palatini haric) disfaji (yutma guclu.u) ve g.dalar.n nasofarinksften larinksfe kacmas., m. levator veli palatini felcine ba.l. lezyon t

uvulan.n normal tarafa deviasyonu gorulur. c. ambiguusfun bilateral lezyonlar. n. vagusfun bila-teral lezyonlar.nda oldu.u gibi yutma kayb. ve o.urme i kayb.na neden olur. Bu lezyonlar aspiras-yon pno

Tiroidektomi s.ras.nda a. thyroidea inferiorla kom.ulu.u nedeniyle kesilebilen n.laryngeus recurrens felcinde kal.c. .kl... gorulurken ameliyat s.ras.nda dokunulmas.na ve postop odeme ba.l. gecici ses k.s.kl... (daha s.k) gorulur.

ACCESSORIUS (XI): lbusta nuc. ambiguusftan ba.layan lifleri foramenju-gularefden gecerek plexus pharyngeus yap.s.na kat.l.r (bu riyle giderek m. palatoglossusfu in-nerve ederler ve ayr

n. accessoriifden ba.layan spinal lifleri ise foramen magnumfdan gecerkaslar.n. innerve eder. Lezyonlar.nda m. sternocleido masto

z ve cene felcli taraf do.ru ve yukar. donuktur, boyun sa.lam tarafa dev

153

154

N. HYPOGLOSSUS (XII):

Bulbusta nuc. n. hypoglossifden ba.lar. Dilin tum in-trensek ve ekstrensek kaslar.n. innerve eder. Saf motordur.

zyonunda dilin ipsilateral yar.m.nda dil kaslar.nda paralizi ve atrofi gorulur. Hastan.n dili a..z icinde lezyon taraf.n.

z d...nda sa.lam taraf. gosterir. Sup-ranukleer lezyonlar.nda sadece kontrlateral genioglos-sus istemli olarak

l..t.r.lamaz ve hasta dilini d..ar. c.kard... zaman dil sa.lam korteks taraf.na kayar. Cunku nucleus nervi

poglossifnin m. genioglossusfu innerve eden k.sm.na sadece kontrlateral motor korteksten lifler gelir.

Le

a.

ca

hy

DUYSAL GANGL.ONLAR

N. 1 (n. olfactorius): Ggl. olfactori (Mitral hucreler)

N. II (n. opticus): Retinal ganglion tabakas.

N. V (n. trigeminus): Ggl semilunare (Gasser veya Trigeminalefde denir)

N. VII (n. facialis): Ggl geniculi

N. VIII (n. vestibulocochlearis): Ggl cochlea (i.itme) Ggl vestibuli (denge)

N. IX (n. glossopharyngeus): Ggl. jugulare (superior) ve ggl nodosum (inferior)

N. X (n. vagus): Ggl. jugulare (superior) ve ggl. nodosum (inferior)

Spinal sinirler (C1 - Co1): Ggl. spinale

PARASEMPAT.K GANGL.ONLAR

N. III (n. oculomotorius): Ggl. ciliare

N. VII (n. facialis): Ggl. pterygopalatinum ve ggl. submandibulare

N. IX (n. glossopharyngeus): Ggl. oticum

N. X (n. vagus): intramural ganglionlar

S2 - S4 (nn. erigentes) intramural ganlionlar

SEMPAT.K GANL.ONLAR

A- PARAVERTEBRAL (truncus symphatcius)

q-c4 Ggl. cervicale superius

c5-c7 Ggl. cervicale medium

c8-T. Ggl. cervicale inferioris + Ggl T1 = Ggl. Stellatum

T2-S5 Adlar. yoktur.

B Ggl. impar (Truncus symphaticusflar. birbirine ba.lar ve tektir, di.erleri

cifttir.)

B- PREVERTEBRAL:

T5 - T9: Ggl. coeliacum

T10 | T11: Ggl. mesentericum superius ve ggl. aorticorenalia

T12-L1 Ggl. mesentericum inferiusflar

155

156

Motor fonksiyonlu kafa ciftleri

Nucleus Lokalizasyon Kranial

sinir

Fonksiyon

m. levator palpebrae superior

m. rectus medialis bulbi

m. rectus superior bulbi

m. rectus inferior bulbi

Nucleus nervi

oculomotori (GSE)

Mezensefalon

III

m. obliquus inferior bulbi

Nucleus nervi trochlearis

(GSE)

Mezensefalon IV m. obliquus superior bulbi

m. tensor tympani

m. tensor veli palatini

m. temporalis

m. pterygoideus lateralis

m. pterygoideus medialis

m. digastricus venter anterior

Nucleus nervi trigemini

(OVE)

Pons

V

m. mylohyoideus

m. stapes

m. stylohyoideus

m. digastricus venter posterior

Nucleus nervi facialis

(OVE)

Pons

VII

Tum mimik kaslar.

IX- m. stylopharyngeus

X- Tum damak, farinks kaslar. ve larinks kaslar.ndan sadece m. cricothyroideus

Nucleus ambiguus (OVE)

Bulbus IX - X -

XI

rens icersinde m.

XI- n. laryngeus recur

crithyroideus d...nda kalan larinks kaslar. m. trapezius Nucleus nervi accessori Medulla spinalis XI ( m. sternocleidomastoideus

GSE) N(

II intrensek ve ekstrensek tum dil kaslar.

ucleus nervi hypoglossi Bulbus X

GSE)

157

Duyusal fonksiyonlu kafa ciftleri

Kranial sinir Fonksiyon Ganglion Nucleus

1 (n. olfactorius) Koku (OVA) duyusu Mitral hucreler

(Ggl. olfactori)

YOK

II (n. opticus) Gorme (OSA) duyusu Retinal ganglion

tabakas.

YOK

.Nuc.

mesencephalici

nervi trigemini

(GSA:

proprioseptif)

.Nuc. prontinus

(principalis) nervi

trigemini (GSA:

yuzeyel temas)

V (n. trigeminus)

Yuzun ve dilin 2/3 on k.sm.n.n dokunma

(GSA) duyusu

Ggl. semilunare

(trigeminale veya

Gasser)

.Nuc. tractus

spinalis nervi

trigemini

(bulbusta) (GSA:

A.r. - .s.)

.Nuc. tractus

spinalis nervi

trigemini

(dokunma:GSA)

VII (n. facialis)

Dil 2/3 on k.sm.n.n tat duysu (OVA), kulak

kepcesinden dokunma (GSA) duyusu

Ggl. geniculi

.Nucleus tractus

solitarius

(bulbusta, tat:

OVA)

i.itme (OSA) duyusu Ggl. cochlea .Nuc. cochlearis (spirale) (bulbus)

VIII (n.vestibulo-cochlearis)

Denge duyusu Ggl. vestibuli .Nuc. vestibularis (bulbus) Ggl. jugulare .Nuc.

(superius) spinalis nervi trigemini (GSA) tractus IX (n. Dil 1/3 arka k.sm.n.n tum duyular. (OVA glossopharyngeus) ve GSA), sinus ve glomus caroticusfdan GVA duyular ve orta kulaktan, ostaki borusu ve orofarinksten GSA duyular Ggl. nodosum (inferius) .Nuc. tractus solitarius (OVA, GVA) Ggl. jugulare .Ggl. nodosum

(superius) (inferius)

X (n. vagus) D.. kulak yolu ve kulak kepcesinden, larinks, trake, farinks ve ozofagustan dokunma (GSA) duyusu, dil kokunden tat

duyusu, sinus ve glomus aorticusflar ve

visserlerden GVA duyular

Ggl. nodosum

(inferius)

.Nuc. tractus

solitarius (OVA ve

GVA)

Nucleus tractus spinalis nervi trigemini: Bulbusta V - VII - IX ve Xfun ortak cekirde.idir. V sadece a.r., .s.

duyusu VII - IX ve X ise ald.klar. tum genel somatik duyular. getirirler.

Nucleus tractus solitarius: BuIbusta VII - IX ve Xfun ortak cekirde.idir. VII sadece tat duyusu getirirken, IX ve

X hem tat hem de genel visseral duyu getirir.

158

Otonom Sinir sistemi: Parasempatikler

Nucleus Nervus Presinaptik Ganglion Postsinaptik Fonksiyon

Nuc. accessorius

nervi oculo-motori

(Edinger VVesthpal)

III Okulomotor

icersinde

Ggl. ciliare Nn. ciliares

breves

Myozis

Akomodasyon

Lakrimasyon

Nazal sekresyon

Nuc. lacrimalis

VII

n. petrosus major

superficialis

Ggl.

pterygopalatinum

Trigeminus

dallar.yla

Palatin

sekresyon

Nuc. salivatorius

superior

VII n. chorda tympani Ggl.

submandibulare

Trigeminus

dallar.yla

Sublingual ve

submandibular

bezlere

sekresyon

Nuc. salivatorius

inferior

IX n. petrosus minor

superficialis

Ggl. oticum Trigeminus

dallar.yla

Parotise

sekresyon

.GIS: Ozofagus - flexura coli sinistra aras. .SA ve AV nodul . Bron.lar

N

uc. dorsalis nervi vagi X Ggl. intramurale Plexus...

.Bobrek, ufreter ve gonadlar

.Colon

descendens .Colon Nuc. intermedio

medialis ve

S2-S4 Nn. Ggl. intramurale Plexus...

sigmoideum

intermedio lateralis splanchnici pelvinus (nn. erigentes)

.Rektum, pelvis ve perine

159

Otonom sinir

sistemi:

Sempati

kler

Nucleus Spinal

segment

Presinaptik

sempatik

(kolinerjik)

Ganglion Postsinaptik

sempatik

(adrenerjik)

Fonksiyon

Nuc.

intermedio

medialis et

intermedio

lateralis (T-, -

L spinal

T1-T4 Rr. comm. albi Truncus

symphaticus'da

- Ggl. cervicale

superius

- Ggl. cervicale

medium

Rr. comm. grisei

- Cj - C4 spinal

sinirleriyle

- Cg- C7 spinal

sinirleriyle

- C8 - T1 spinal

-|

tliGltlltiilil

- Ba. boyun ve kalp

- Ust ekstremite ve

kalp

- Ust ekstremite ve

kalp

- Toraks

T5~T9Rr. comm. albi Truncus symphaticus Rr. comm. grisei - T - T spinal - Kar.n on yan duvar. ve s.rt 5 9

sinirleriyle T5-T9 Nn. spl Ggl. coeliacum - plexus... - Kc, safrakesesi, anchnici

majus mide, pankreas, dalak, duodenum T10 " T11 Rr. comm. albi Truncus symphaticus Rr. comm. grisei - T -- Kar.n on yan duvar. ve

10n T spinal

sinirleriyle s.rt

T-.o - TnNn. splanchnici minus Ggl. mesenterica superior Ggl. - plexus... - plexus... - Tum ince barsaklar, c.kan

aorticorenale kolon ve transvers kolon

-Bobrekler, ureterler

T12 - \-. Rr. comm. albi Truncus - T12 - L-j spinal - Kar.n on yan duvar.

symphaticus sinirleriyle ve s.rt ve kas.klar

T12 - L-\ Nn. splanchnici imus Ggl. mesenterica inferior - plexus... - inen kolon, sigmoid kolon, rektum, pelvis

perine

T10" L1 Rr. comm. albi Truncus symphaticus Rr. comm. grisei - Lj - COT spinal

sinirleriyle

- Alt esktremite

160

161

MEDULLA SP.NAL.S

Atlasf.n ust kenar. hizas.nda ba.lar ve L-| . L2 aras. dis-cus seviyesinde Conus medullaris ad.n. alarak sonlan.r.

Filum terminale: Conus medullaris ucundan uzanan ici bo. piamater yapraklar.n.n birle.mesiyle olu.an iplik-si

uza

d... uzant.s.d.r.

us lumbosacralis nedeniyle)

L2 . S2 aras. LP ile BOS almak ve spinal anestezi uygulamak icin uygun bolgedir.

* S2fnin distalinde BOS yoktur. S2fde subaraknoid aral.k kapan.r. Bu seviyenin distalinden yap.lan kaudel anestezi

bir epidural blok uygulanmas.d.r.

nt..

Ligamentum coccygeum: Filum terminalefnin dura mater

Intumescentia cervicalis: C3 - T2 aras. .i.kinlik (plexus brachialis nedeniyle) Intumescentia lumbalis: T9 . conus medullaris aras. .i.kinlik (plex

Cauda equina: Filum terminale etraf.nda spinal sinirlerin koklerinin olu.turdu.u at kuyru.u goruntusundeki yap.d.r.

162

. Kesit goruntusunde fissura mediana anterior, sulcus medianus posterior, sulcus anterolateralis, sulcus

posterolateralis, sulcus intermedius posterior gorulur.

.C

. Columna posterior: Afferent lifler alan duysal noronlar. icerir (C-| - Co1 ^ onemli nukleuslar.:

. Nuc. posteromarainalis:

YAPISI A. Substantia grisea: Canalis centralis cevresinde yer al.r.

Cok ac. veren a.r.lar.

. Substantia aelatinosa (Rolando): Lamina II olarak da bilinir. Afferent impulslar. duzenler. Radix poste-riorfdan

gelen bas.nc, a.r. - .s., temas duyular. arka boynuza girer ve tractus dorsolateralis (Lissauer) lifleriyle buraya

gelirler ayr.ca tractus reticulospina-lis lifleri de burada sonlan.rlar.

. Nuc. proprius: Derin bilincli duyular. al.r. Lamina III ve IVfun kar..l...d.r.

. Nuc. thoracicus fnuc. dorsalis. Stillina Clark cekirde.i): T1 - L2 aras.nda derin bilincsiz duyular. al.r. Tractus

spinocerebellaris posterior (Flechsig demeti) buradan ba.lar.

. Columna anterior: Motor noronlar. icerir (Q -Co-|) ba.l.ca cekirdekleri:

. Medial grup:

. Nuc. dorsomedialis: Derin s.rt kaslar.n. innerve eden liflere aittir.

. Nuc. ventromedialis: Yuzeyel govde kaslar.n. innerve eden liflere aittir.

. Lateral grup:

. Nuc. ventrolateralis: Omuz kemeri, kol, kalca ve uyluk kaslar.n. innerve eden liflere aittir.

. Nuc. dorsolateralis: Onkol, el, bacak ve ayak kaslar.n. innerve eden liflere aittir.

. Nuc. retrodorsolateralis: El ve ayak parmak kaslar.n. innerve eden liflere aittir.

. Santral grup:

. Nuc. phrenicus: n. phrenicusfun motor cekirde.idir.

. Nuc. centralis: On boynuzun orta bolumunde boyun ve bel spinal segmentlerinde yer al.r.

. Nuc. nervi accessorii: N. accessoriusfun spinal liflerinin cekirde.idir.

. Columna lateralis: Bu hucre gruplar. otonom sistemle ilgilidir. Visseral duyular. alg.lar ve bunlar. vis-seromotor

merkezlere aktar.rlar.

T-| . L2 Nucleus intermedio lateralis: Genel visseral efferent, preganglioner sempatik lifleri verir.

parasempatik lifleri

dialis: Genel visseral afferent lifleri al.r.

nucleus thoracicus

dialis

lis

n boynuz motor noronlar.

ntralis cevresi

Th. . L2 Nucleus intermedio medialis (substantia visceralis secundaria): Genel visseral afferent lifleri al.r. S2 . S4 Nucleus intermedio medialis (nuclei pa-rasymphatici sacrales): Preganglioner

verir. S2 .S4 Nucleus intermedio me

Laminar organizasyon: Rexed gri cevheri fonksiyonel olarak a.a..daki gibi s.n.flam..t.r. Lamina I E Columna post. ucu

Lamina II,III I Substantia gelatinosa Lamina IV I Nucleus proprius

Lamina V, VI M D..ta formatio reticularis, icte

Lamina VII I Nuc. intermediome

Nuc. intermediolatera

Nuc. thoracicusfun bir bolumu

Lamina VIII -â Motor yollarla ili.kili ara noronlar

Lamina IX -â O

Lamina X -â Canalis ce

163

164

B. Substantia Alba

Funiculus anterior: iki on boynuz aras.d.r. Afferentler

. Tractus spinothalamicus anterior

. Tractus spinovestibularis Efferentler:

. Tractus corticospinalis anterior

. Tractus tectospinalis

. Tractus reticulospinalis = pontoreticulospinalis

. Tractus vestibulospinalis

. Tractus olivospinalis adl. lifler yer al.r. Funiculus lateralis: Ayn. taraf.n on ve arka boynuzlar. aras.d.r.

Afferentler:

. Tractus spinothalamicus lateralis

. Tractus spinocerebellaris anterior (Govers) ve posterior (Flechsig)

. Tractus spinotectalis

. Tractus spinoreticularis

. Tractus spinoolivaris

. Tractus dorsolateralis (Lissauer yolu)

Efferentler:

. Tractus corticospinalis lateralis

. Tractus reticulospinalis lateralis (bulboreticu-lospinalis)

. Tractus olivospinalis (Helvveg yolu)

. Tractus rubrospinalis (Monakovv yolu) isimli lifler ve ayr.ca otonom lifler yer al.r.

Funiculus posterior: iki arka boynuz aras.d.r.

Afferentler:

. Fasciculus gracilis: Sulcus medianus post ile sul-cus intermedius post aras. (icyan)

. Fasciculus cuneatus: Sulcus intermedius post ile sulcus posteroleteralis aras. (d..yan)

Efferentler:

. Fasciculus interfascicularis (tractus semilunaris, Schultzefun virgul demeti ve

. Fasciculus septomarginalis isimli lifler yer al.r.

165

166

AFFERENT YOLLAR

Medulla spinalisfte uzanan butun afferent yollar.n 1. noronu, aanalion spinalefdedir. Bu hucreler, pseodo-unipolar

huc

FFERENT YOLLAR - CIKAN YOLLAR)

relerdir.

MEDULLA SP.NAL.S

(A

T4 aras.nda lif al.r) ve fasci-culus cuneatus (T4-C-| aras.nda lif al.r) funiculus

Fasciculus gracilis (S5-post. dad.rlar.

. Proprioseption, ay

.rt edici dokunma - bas.nc duyusu.

. I. Noron: Ganglion spinale,

. II. Noron: Bulbulta Nuc. gracilis, nuc. cuneatus,

. Decussatio: Bulbusta fibrae arcutae internae adl. lifler Lemniscus medialis

. III. Noron: NVPL (thalamus) . Cortex: Brodmann 3, ,1, 2 (gyrus postcentralis). Medulla spinalisin funiculus posterior lezyonlar.:

Genellikle sifilizde gorulen tabes dorsalis ve pernisyoz anemide gorulen subakut kombine sklerozis gibi

has

tal.klarda ortaya c.kar. Pozisyon, vibrasyon, iki nokta diskriminasyonu duyular. lezyon seviyesi alt.nda ve ayn. tarafta (bulbusta decussatio lemnisci medialis ustunde ise kontrlateralde) kaybolur. Ozellikle ekstremite distalinde bu kay.p belirgindir. Ki.i gozleri kapal. ayaklar. birbirine biti.ik ayakta duramaz sallan.r veya du.er (ROMBERG), yururken gozleri ayaklar.ndad.r, bacaklar.n. fazla kald.r.rlar ve yere cok sert basarlar, ad.mlar. e.it de.ildir. Aarafestezi ve

astreoanozi vard.r.

Tractus spinothalamicus lateralis:

. A.RI - ISI

. I. Noronu: Ganglion. spinale,

. II. Noronu: Lamina I, IV, V

. Decussatio: Spinal seviyede comissura albi ant.

. III. Noronu: NVPL (thalamus) . Cortex: Brodmann 3, 1, 2 (gyrus postcentralis) Tr. spino thalamicus lateralis herhangi bir spinal seviyede tek tarafl. kesi.i lezyon seviyesinde bilateral, ayr.ca

lez

.)

yonun bir segment alt.nda ve kar.. tarafta a.r.-.s. duyusunun kayb.yla sonuclan.r.

Tractus spinothalamicus anterior:

. Yuzeyel dokunma duyusuyla ilgilidir. (K.ls.z deriye tuy veya pamuk temas

. I. Noron: Ganglion spinale.

. II. Noron: Lamina I, IV, V . Decussatio: Spinal seviyede comissura. albi ant. . III. Noronu: NVPL (thalamus)

. Cortex: 3,1,2 (gyrus postcentralis) Bu yolun tek tarafl. lezyonlar.nda DUYU KAYBI GORULMEZ (funiculus posteriorfda da dokunma duyusu

ta.

llaris posterior:

rin duyu (proprioseption)

.nd...ndan). Tam kesilerinde (iki tarafl. lezyonlar.nda) ise ka..nma, g.d.klanma ve libido ile ilgili alg.lamalar (affectivite) kaybolabilir. Tractus spinocerebe

. Bilincsiz de

. I. Noron: Ganglion spinale

. II. Noron: Nuc. thoracicus posterior (CLARKE Nuk-leusu): C8 - L2 segmentleri aras.nda bulunur

. Decussatio: YOK

. III. Noron: Vermi. cerebelli (lobuli l-IV), pyramis vermi., lobulus paramedianus

icin ge

duyu (proprioseption)

n spinale

amina V, VI ve VII

Fonksiyonu govde ve alt ekstremiteyle ilgilidir. Postur ve ekstremite hareketleri s.ras.nda kaslar.n koordinasyonu reken impulslar. iletir. Lezyonu ozel bir klinik durum yaratmaz.

Tractus spinocerebellaris anterior:

. Bilincsiz derinnglio

. I. Noron: Ga. II. Noron: L

167

. Decussatio: Spinal seviyede comissura albi anterior

li l-IV)

ite pozisyonu ve posturle ilgili duyular. ta..r. Lezyonunda belirgin

klin

ris:

oprioception)

. III. Noron: Vermi. cerebelli (Lobu

Koordine hareketin yap.lmas. s.ras.nda ekstrem

ik durum yok.

Tractus cuneocerebella

. Bilincsiz derin duyu (pr

. I. Noron: Ganglion spinale . II. Noron: Nucleus cuneatus accessorius

. Decussatio: YOK . III. Noron: Cerebellar cortex (lobulus V)

168

MEDULLA SP.NAL.S (EFEFERENT YOLLAR . .NEN YOLLAR

Tractus corticospinalis lateralis

Bilincli hareket ozellikle elin ince hareketleri, serebral korteksten ba.lar. Decussatio pyramidarumfda capraz yapar.

On boynuzun gri maddesinde sonlan.rlar.

Tractus corticospinalis anterior:

Serebral korteksten ba.lar. A.a.. indikce say.ca azal.r ve torakal segmentlerden sonra gorulmez. Commissu-ra alba

anteriorfda capraz yaparlar. Aksial iskeletin istemli hareketlerinden sorumludur.

Tractus corticospinalis anterolateralis:

Tractus corticospinalis lateralisfin on k.sm.ndan gelen baz. liflerin capraz yapmadan a.a.. inmesiyle olu.mu.tur.

Ayn. taraftaki substantia griseafda sonlan.r.

Ust motor noron tipi felc Kortikospinal vollar.n hasarlar.nda veya kortikal hasarlarda gorulur. Kaslarda

kontrolsuz hiperinnervasyon soz konusudur.

Korteksten ba..ms.z cal..an medulla spinalis cekirdekleri nedeniyle kaslarda tonus art... olur ve spastik

paralizi c.orulur. Kas atrofisi vavas ve aec aelisir.

DTR art..., kar.n cildi refleksi ve kremaster refleksi kayb. ve babinski pozitifli.i aorulur.

tipi felc: Medulla spinalis on boynuz hasarlar.nda gorulur. Kaslar denervedir.

Alt motor noron

Kaslarda tonus kayb. gorulur. Flaksid paralizi (gevsek) denir, atrofi erken aeli.ir. DTRfler al.namaz, patolojik refleks yoktur. Tractus vestibulospinalis lateralis:

Ekstensor kaslarda aktivasyon, fleksor kaslarda inhibisyona neden olurlar. Nukleus vestibularis lateralis ten ba.lay.p capraz yapmadan lamina VII ve VIII de sonlan.rlar.

Tractus vestibulospinalis medialis: Nukleus vestibularis medialisften ba.larlar ve sadece medulla spinalisfin ust servikal ve ust torakal k.s.mlar.nda bulunur. Ayn. taraf boyun kaslar.nda aktivasyon kar.. taraf boyun kaslar.nda inhibisyona neden olur. :

Tractus tectospinalis

Ba. boyunun gorme ve i.itmeyle ilgili reflekslerinden sorumludur. Colliculus superiorfdan ba.larlar decussatio mentalis posteriorfda capraz yaparlar (Meynert capraz.). Colliculus inferiorfdan da i.itmeyle ilgili lifler kat teg .l.r. Sadece

st servikal segmentlerde bulunur. Kont-rlateral boyun kaslar.nda kontraksiyona ayn. taraf kaslarda ise inhibisyona

ned yapar).

innerve eden noronlarda aktivasyon veya inhibisyon; govde kaslar.n. innerve eden motor

na neden olur. Nuclei reticularisflere ust seviyelerdeki otonom merkezlerden gelen afferent lifler

pon

duzenlenmesinde rol oynarlar, a.r. blokaj.nda da onemlidirler.

mesidir

ctus corticospinalis kesi.ine ba.l. lezyon seviyesi alt.nda ve ayn. tarafta ust motor noron tipi felc.

tor

. Kar.. taraftan gelen liflerin yapt... trac. spinothala-micus lateralis zedelenmesine ba.l. kar.. tarafta ve lezyonun

u

en olur (ekstansor kaslarda kontraksiyon, fleksor kaslarda inhibisyon

Tractus rubrospinalis (Monakovv yolu):

Colliculus superiorflar seviyesinde ba.lar. Capraz yapar (Forel capraz.), kontrlateral fleksor kaslarda kontraksiyona, ekstensor kaslarda ise inhibisyona neden olur. Tractus reticulospinalis:

Boyun kaslar.n. noronlarda aktivasyo

s ve bulbustaki formatio reticularis hucrelerinde duzenlenir ve bu yoldan medulla spinalisfe iletilirler. Bu impulslar solunum ve dola..m.n

BROWN-SEQUARD SENDROMU: Medulla spinalisin bir veya birkac segmentinde sa. yada sol yar.m.n tamamen zedelen

. Tra

. Lezyon seviyesindeki gri cevher zedelenmesine ba.l. o segmentin innervasyon alan.nda ayn. tarafta alt mo

noron tipi felc . Lezyon seviyesinde radix posterior ile medulla spi-nalise giren liflerin zedelenmesine ba.l. ayn. tarafta tum duyularda kay.p.

169

genellikle bir alt dermatomundan itibaren a.r. ve .s. duyusu kayb..

. Lezyon seviyesi ve alt.nda ayn. tarafta funiculus posteriorda seyreden yollar.n kesi.ine ba.l. bilincli

ir veya ard...k iki segmentte dejenerasyonudur.

. Commissura alba anteriorfdan kar..ya gecen aksonlar. zedeler. Tractus spinothalamicus anterior ve lateralis

etkilenmesine ba.l. bilateral ku.ak tarz. a.r.-.s. duyusu kayb. ve yufzeyel dokunma duyusunda azalma olur,

lezyon seviyesinin alt. ve ustu tamamen sa.lamd.r. Lezyon zamanla one, laterale, yukar.ya ve a.a..ya geni.ler.

Etkilenen segmentte a.r. .s. duyusu kaybolur (bilateral) ancak bir ust veya bir alt seviyede duyular normaldir.

Motor fonksiyon kayb. tek tarafl. ve cok kucuk bir alandad.r genellikle alt ve ust segment sa.lamd.r.

FASCICULUS LONGITUDINALIS MEDIAUS (MLF)

Ba.lang.c yeri: Nuc. interstitialis, Colliculus superior, Formatio reticularis pontis, nuc. vestibularis medialis

Medulla spinalisfte: Fasciculus sulcomarginalis Gozu hareket ettiren sinirler (III, IV, VI) ve VII, XII. sinirler aras.nda

ba.lant. kurarak konu.ma s.ras.nda dudak ve dilin koordineli hareketini sa.larlar, ust servikal seg-mentlere kadar

uzan.r. Medulla spinalisin distal seg-mentlerine kadar uzanan fonksiyonel olarak FLMfnin devam. fasciculus

sulcomarginalisftir ve ba.-boyun, goz ve ekstremitelerin koordineli hareketini sa.lar.

proprioseption kayb..

. SYRINGOMYEL.:

Canalis sentralis cevresinde ependim ve glia hucrelerinin b

170

171

NEVR. SP.NALES (SP.NAL S.N.RLER)

PER.FER.K S.N.R S.STEM.

bulunan noronlar.n aksonlar. (fila

dicularia) foramen intervertebrale hizas.nda birle.erek spinal sinirleri olu.tururlar.

On yar.mdan c.kan ve direkt nterior; arka yar.mdan c.karak

o ganglion spin cip sonra spinal sinir yap.s.na kat.lan aksonlara ise radix posterior denir.

Her iki radiks te duramater, arachnoidea mater ve pi-amater ile ortuludur. Radix an aksonlar

sensitif, anteriorfu o .

motor + sensitiftir.

Radikslerin birle.mesiyle duramater ve arachnoidea mater omurlar.n periostuna k sonlan.rken, pi-amater

ise spinal siniri de sarar ve ligamentum den-ticulatumfu olu.turur ve kalan k.sm. .s.na kar..arak

sonlan.r.

ilk spinal sinir foramen magnum ile atlas (C1) aras.ndan c.kar (C1. spinal sinir) bu nedenle servikal bolgeden

topla sinir irlerin say.lar. vertebra say.s.ndan bir fazla l

sinir n son spinal sinirler kendileriyle ayn. numaray. ta..yan vertebr lar (T1 in

alt.n sinir, L1 in alt.ndan L1. spinal sinir L5fin alt.ndan L5. spinal sinir gibi).

Torakal bolgeden toplam 12 cift, lumbal bolgeden toplam 5 cift, sakral bolgeden toplam 5 cift, koksige-al bolgeden

ise sadece 1 cift olmak uzere tum colum-na vertebralisften toplam 31 cift spinal sinir c.kmaktad.r ve her spinal

sinirin arka kok aksonlar.n.n geldi.i 31 cift ganglion spinale bulunur.

Her spinal sinir foramen intervertebralefden c.kmadan kendi c.kt... seviyenin meningslerinin duyusal innervasyonunu

yapan ramus meningealis dal.n. verir, sonra ramus anterior (on dal) ve ramus posterior (arka dal)

dallar.na ayr.l.r. Ayr.ca her seviyede trunkus sym-phaticusfda bulunan sempatik ganglionlardan gelen rami

communicantes grisei ad. verilen postganglio-ner sempatik lifler de spinal sinire kat.l.r. Genellikle her ramus icin

ayr. ayr. sempatik lif kat.l.m. olurken bazen de once ramus anteriora kat.lan sempatik liflerden bir k.sm. geriye donerek

ramus posteriora kar..maktad.r. Bu sayede her spinal sinirin ramus anteriorfunda da ramus posteriorfunda da afferent

ve efferent (motor + sensitif + sempatik) lifler bulunmaktad.r.

Ramus posteriorflar otokton s.rt kaslar.n.n ve c.kt.klar. segmente ait derinin kucuk bir k.sm.n.n innervasyo-nundan

sorumludurlar ve gittikleri bolgenin arterlerin sempatik innervasyonunu da yaparlar.

Rami dorsales nervi spinales: C1 ve C2 daha c tor daha az sensitif nitelik ta..r ve C1 ve C2 on dallar.ndan

daha kal

na ayr.l.rlar. Bu dallar dermatomal innervasyondan ve otokton s.rt kaslar.n.n motor innervasyonundan

sor

Servikal, lumbal ve sakral bolgelerde birle.erek once pleksuslar. olu.tururlar ve

bu . Bu yuzden bir veya birkac seviyede spinal sinirlerin bas.s. tam bir periferik

sinir telciyle sonuclanmaz. Torakal spinal sinirlerin on dallar. ise pleksus olu.turmazlar ve her biri tek ba..na bir

periferik sinir olarak gorev yapar ve bunlara nervi intercostales ad. verilir. T1. spinal sinirin on dal. nervus

intercostalis-l, T2. spinal sinirin on dal. nervus intercostalis-ll.... T11. spinal sinirin ondal. nervus intercostalis Xlfdir.

PL

Periferik sinir sistemi -â Kranial sinirler

S Spinal sinirler -> Otonom sinir sistemi

Medulla spinalisfin on yar.m.nda bulunan noronlar.n aksonlar. ve arka yar.m.nda

ra

olarak spinal sinir yap.s.na kat.lan aksonlara radix a

nce

alefden ge

posteriorfu olu.tur

radix

lu.turan aksonlar ise motor niteliklidir. Her iki radiksin birle

mesiyle olu.an spinal sinir ise

at.larak

perineurium yap

m 8 cift spinal

c.kar ve spinal sin

d.r (C7fnin alt.ndan C8. spina

c.kar), bundadan T1.spinal

raki

alar.n alt.ndan c.kar

ok mo

.nd.rlar, di.er tum arka dallar ise daha cok sensitif daha az motor lif ta..rlar ve on dallardan daha incedirler. C1. spinal sinirin arka dal.na n. su-boccipitalis ad. verilir. Musculus rectus capitis posterior major, m. rectus capitis posterior minor, m. obliqu-us capitis superior, m. obliquus capitis inferior ve m. se-mispinalis capitisfin motor innervasyonunu yapar.

C2fnin arka dal. ise m. obliquus capitis inferiorfun motor innervasyonunu yapar. C1fin arka dal.ndan da lif alarak n. occipitalis majorfu olu.turur. C1 ve S4-5. spinal sinirlerin arka dallar. haric tum arka dallar ramus medialis ve ramus lateralis dallar.

umludurlar.

Rami anterior nervi spinales:

pleksuslardan periferik sinirler olu.ur

T12. spinal sinirin on dal. ise nervus subcostalis ad.n. almaktad.r.

EXUX CERVICAUS

(C1-C4V

ilk 4 servikal spinal sinirin on dallar.n.n yapt... basit halkalardanve sternocleidomastoid

olu.ur. Boyunda prevertebral fasyan.n alt.nda

mu eus kas.n.n ust k.sm.n.n arkas.nda yer al.r. APu

. n.

sculus scalenius medius kas. uzerindedir nctum nervorumfdan c.kanlar (saf sensit

iftirler): . n. occipitalis minor auricularis magnus

172

173

a.da T9 seviyesinde for. vena cavafdan, solda direkt olarak di-afram. gecip sa.da karaci.er ve safra

kes

. n. transversus colli . nn. supraclaviculares B- Ansa cervicalis . Pars superior: (C1 - C. N. XII) m. genihyoideus ve m. thyrohyoideusfu innerve eder. . Pars inferior: (C2 - C3) m. omohyoideus, m. sternohyoideus ve m. sternothyroideusfu innerve eder.

C- N. phrenicus: m. scalenus anteriusfun on yuzunde fasyas.n.n icersinde toraksa girer, once ust sonra alt mediastenin orta bolumunde perikard ve plevra aras.ndan gecerek diaframa kadar gelir. Di-afram.n santral parcas.n.n siniridir. S

esinin solda ise midenin fundusu ve dala..n duyusal in-nervasyonuna kat.l.r. Gecti.i tum bolgelerden de duyu al.r. Karaci.er ve safra patolojilerinde sa., mide ve dalak patolojilerinde sol boyun bolgesine vuran a.r.n.n sebebidir. PLEXUS BRACHIALIS: C5 - T1 on dallar. taraf.ndan olu.turulur. Once interskalen aral.kta m. scalenus ile medius aras.nda:

C5 - C6fn.n on dal. birle.erek truncus superiorfu C7fnin on dal. truncus mediusfu C8 - T1 on dallar. birle.erek truncus inferiorfu olu.tururlar. Daha sonra aksillada:

Tum trunkuslardan ayr.lan bir grup axon aksular arterin arkas.nda birle.erek fasciculus posteriorfu; truncus superior ve mediusfun one devam eden dallar. aksular arterin lateralinde fasciculus lateralisfi

truncus inferiorfun one devam eden lifleri ise aksular arterin medyalinde fasciculus medialisfi olu.tururlar. Ramus xentralisflerden avr.lan dallar:

. N. dorsalis scapulae (C5): M. rhomboideus major, m. rhomboideus minor ve m. levator scapulaefyi innerve eder. . N. thoracicus longus (C5-C7): M. serratus anteri-orfu innerve eder. Bu sinire gBellh siniri de denir. Felcinde

gScapula alata: Kanat skapulah belirtisi gorulur (Her iki sinir de m.scalenus mediusfu deler).

174

Truncus superiorfdan avr.lan dallar:

. N. subclavius (C5-C6): M. subclaviusfu innerve eder.

der. Felcinde abduk-siyona

Fas

. N. suprascapularis (C4-C5-C6): M. supraspinatus ve m. infraspinatusfu innerve eba.lamak gucle.ir ve omuz eklem stabilizas-yonu zay.flar.

ciculus lateralisfden ayr.lanlar: . N. pectoralis lateralis (C5-C7): M. pectoralis ma-jorfun klavikular ba..n. innerve eder.

. N. musculocutaneus (C4-C6): M. coracobrachia-lisfi delerek m. biceps brachii ile m. brachialis aras.nda

seyreder ve her ucunu de innerve eder. Fossa cubitifde yuzeyelle.ir n. cutaneus antebrachii latera-Ji. ad.n. al.r ve on kolun lateral k.sm.n.n deri duyusunu al.r. . Radix medialis nervi mediani (C6-C8): Radix medialis nervi mediani ile birle.erek nervus me-dianusfu

olu.turur.* . Fasciculus medialisften ayr.lanlar:

175

lis (C8-T1): M. pectoralis minor ve m. pectoralis majorfun sternal ba..n. inner-ve eder.

i minimi, m.

opponens digiti minimi, m. adductor pollicis ve m. fleksor pollicis bre-visfin derin ba..n. innerve eder. Ayr.ca elin

hipote-nar bolgesinin ve son iki bucuk parma..n hem pal-mar hem dorsal yuzlerinin deri duyusunu da al.r.

* N. medianus: (C5-T1)

Fasciculus lateralis ve fasciculus medialisften ayr.lan ra-dix medialis ve radix lateralisfler arteria axillarisfin uzerinde

birle.erek n. medianusfu olu.tururlar. Kolda dal vermez. Musculus biceps brachii ile musculus brachialis aras.nda ilerler

ve dirsek ekleminin proksimalinde apo-neurozis bicipitalisfi delerek yuzeyelle.ir. Fossa cubitifte arteria brachialisfin

medialinde yer al.r. Bu bolgeden yap.lan arteriel giri.imlerde yaralanabilir. Fossa cubitifden sonra musculus pronator

teres kas.n.n iki ba.. aras.nda gecer ve bu kas. innerve eder (s.k...rsa Pronator sendro-mu). Daha sonra on kol on loj

kaslar.ndan m. flexor carpi radialis, m. flexor digitorum superficialis, m. palma-ris longus, m. flexor digitorum

profundusfun 2/3 lateral k.sm., m. pronator quadratus ve m. flexor pollicis lon-gusfu innerve eder. Bu kaslara motor

dallar.n. verdikten sonra el bile.inde bulunan retinaculum flexorumfun arkas.ndan (carpal tunel) gecer ve el ayas.nda

bulunan m. opponens pollicis, m. abductor pollicis brevis (tenar kaslar), m. flexor pollicis brevis ve mm. lumbricales I

ve IIfyi innerve eder. Ayr.ca avuc icinde ilk iki bucuk parma..n (tenar kabar.kl.k haric), el s.rt.nda ise ilk iki bucuk

parma..n distal falankslar.n.n duyusal innervasyonunu yapar.

. Radix lateralis nervi mediani (C6-C8): Radix me-dialis nervi mediani ile birle.erek nervus media-nusfu olu.turur.*

. Nervus cutaneus brachi medialis (T1): Kolun me-dial k.sm.n.n deri duyusunu al.r. . Nervus cutaneus antebrachi medialis (C8-T1): On kolun ve elin medialinin deri duyusunu al.r. . N. pectoralis media

. N. ulnaris (C8-T1): Dirsekte once humerusfun epi-condylus medialisfinin arkas.nda sulcus nervi ulna-risften gecer daha sonra cubital tunelfden gectikten sonra on kolda m. fleksor digitorum profun-dusfun medialini ve m. fleksor carpi ulnarisfi inner-ve eder. El bile.inde Guyon kanal.ndan gecerek (os capitatum ile hamatum aras.ndan) mm. interossei palmares ve dorsalesfleri, mm. lumbricales 3 ve 4fu, m. fleksor digit

176

Fasciculus posteriorfdan ayr.lanlar: . N. axillaris (C5-C6): M.deltoideus ve m. teres minorfu innerve eder. Ozellikle humerusun cerrahi boyun k.r.klar.nda ve koltuk alt. de.ne.i kullananlarda hasarlan.r. Felcinde du.uk omuz gorulebilir. . N. radialis jjggfllS Kol ve onkolun arka loj kaslar.n. (ekstensorleri) innerve eder. M. triceps brachiifnin uc ba..na da motor dallar verdikten sonra humerus cisminin arka yuzunde yer alan sulcus nervi radia-lisfe girer. Burada arteria profunda brachii ile birlikte yer al.r. Dirsek ekleminin proksimalinde oluktan c.karak m. anconeus, m.

uk el + supinasyon kayb. vard.r (Bah.i. bekleyen garson eli)

ferior (Cg-T-,) etkilenir. Ulnor prezisi gorulur, intrensek el kaslar.nda atrofi ve yakalama -

supinator (deler), m. ex-tensor carpi radialis, m. extensor digitorum, m. ex-tensor carpi ulnaris, m. extensor pollicis longus ve brevis, m. abductor pollicis longus ve m. brachiora-dialis kaslar.n.n motor innervasyonunu yapar. El bile.inden sonra ramus dorsalisfi elin dorsal yuzune gecerek ilk uc parma..n son falankslar.na kadar duyusal innervasyonunu yapar. Avuc icerisinde ise sadece tenar kabar.kl...n duyusal innervasyonunu gercekle.tirir. . N. thoracodorsalis (C6-C8): M. latissimus dorsifyi innerve eder.

. N. subscapularis superior (C5-C6: M. subscapu-larisfin ust k.sm.n. innerve eder. . N. subscapularis inferior (C5-C6): M. subscapu-larisfin alt k.sm.n. ve m. teres majorfu innerve eder. . Erb Duchenne: Trancus superior (C5-C6 bazen C7) etkilenir. du.uk omuz + du.

. Klumpke:Truncus in

kavrama reflexinde zay.flama tipiktir.

177

178

NERVI THORACICI

Go.us sinirlerinin on dallar. pleksus yapmazlar. 12 cift olan go.us spinal sinirlerinin on dallar. n. intercostalis ad.n. al.r. Bu sinirler kaburgalar aras.nda seyrederler. 12. kaburgan.n alt.nda yer alan 12. go.us spinal sinirin on dal.na n. subcostalis denir. Butun interkostal sinirler truncus symphaticusfa r. albus ve r. griseus arac.l... ile ba.lanm..t.r. R.

co naptik lifleri truncus symphaticusfa ta..rken, r. commi-nicantes griseus ise, postsinaptik

lifleri spinal sinirlere ta..r.

hialis: N. intercostalis IIfye ait r. cutaneus lateralisfe verilen add.r. On ve arka dallar.na

ayr

n seg-mental duyu kayb. gorulur. Herpes zoster (zona) hastal... spinal

gan u hastall.kta derideki lezyonlar.n seyri de

seg

kaj kollateral dallar.na ayr.lmadan yap.lmal.d.r. Bu bolgede tam

k icin kollateral dallar aras.ndaki ba.lant.lar. da gozonunde bulundurup ustteki ve alttaki torakal

kaj uygulamak gerekir.

mmunicantes albus presi-

1. interkostal sinirfin on dal. iki dala ayr.l.r. Kal.n olan 1. dal plexus brachialisfe kar...rken, 2. dal n. intercostalis I olarak devam eder. Bu sinirin verdi.i r. cuta-neus lateralis koltuk alt. derisinde da..l.r. N. intercostobrac

.lmaz. N. cutaneus brachii medialis ile birle.ip kolun yukar. bolumunde ic arka k.s.mlar.n.n sensitif inner-vasyonunu sa.lar. Torakal spinal sinirlerde pleksus olmad...nda

glionlar.n viral hastal...d.r. Genelde torakal spinal sinirlerde gorulur. B

mental da..l.ma uyar. Baz. durumlarda go.us bo.lu.una girilmesi gerekebilir. Bu durumlarda kaburgalar.n ust kenarlar. tercih edilmelidir. Hem bu ce.it giri.imler icin, hem de baz. rahats.zl.klardan dolay. olu.an a.r.y. ortadan kald.rmak icin interkostal sinir blokaj. gerekebilir. Blo

sinir blokaj. sa.lamaspinal sinirlere de blo

PLEXUS LUMBALIS (L144):

Plexus lumbalis, kar.n arka duvar.nda, processus trans-versusflar.n onunde, m. psoas majorfun arkas.nda veya

icin spinal sinirin

kuc

obre.in arkas.ndan m. qu-adratus lumborumfu caprazlayarak crista iliacafya do.ru uzan.r. M. transversus

.nda iki dala ayr.l.r.

: Gluteal bolgenin arka d..-yan bolumunun sensitif innervasyonunu sa.lar.

bliquus internus abdominis ve m. obliquus transversus abdominis aras.nda yer al.r.

Bu nunu yapar, anulus inguinalis superficialisfin yakla..k 3 cm uzerinde m. obliquus externus

abd u delip deri alt.na c.kar. Pubis ustunde deriye da..l.r.

iliohypogastricusftan daha kucuk, onun hemen alt.nda seyreden bir sinirdir.M.

tra liquus internus abdominisfin motor innervasyonlar.n. sa.lar. M. transversus abdominisfi

del ra funiculus spermaticus ile birlikte ilerleyip anulus inguinalis su- perficialisften gecerek, erkeklerde penis

koku ve skrotumfun on taraf.n.n (nn. scrotales anteriores), kad.nlarda ise pubis ve labium majusfun (nn. labiales

ant ensitif innervasyonunu sa.lar.

de, ilk uc lumbal spinal sinirin tumunun, 4. lum-bal spinal sinirin buyuk bir parcas.n.n ve 12. torakal

uk bir bolumunun on dallar.n.n olu.turdu.u bir pleksustur. Plexus lumbalisfin dallar.:

1- Rami musculares: Plexus lumbalisfin k.sa olan dallar.d.r. M. quadratus lumborumfun (T^.L^), m. psoas minorfun (L-,), m. psoas majorfun (L2 34) ve m. iliacusfun (L2.3) innervasyonunu sa.lar.

2- N. iliohypogastricus (L-,): M. psoas majorfun d.. kenar.n.n ust bolumunde kar.n arka duvar.nda gorunur duruma gecer. B

abdominis ile, m. ob-liquus internus aras

a- R. cutaneus lateralis

b- R. cutaneus anterior: M. o

kaslar.n innervasyo

ominisfin aponorozun

3- N. ilioinguinalis (L-j): N.

nsversus abdominis ve m. ob

dikten son

eriores) s

179

4- N. genitofemoralar.nda peritoneum ile ortulu olarak a.a..ya do.ru uzan.r. Ureterfi arkas.ndan caprazlar. Genelde m. psoas majorfu

is (L1,2): M.psoas major icinde seyreden sinir bu kas. on taraf.ndan delerek kar.n arka

duv n

onu

s genitalis: A. v. iliacafy. caprazlay.p, anu-lus inguinalis profundusftan canalis inguinalisfe girer. Erkekte

m.

. femoralis: A. iliaca externafn.n d.. taraf.nda lacuna vasorumfdan gecer. Lig. inguinalefnin biraz a.a..s.nda

fascia latafy. delerek yuzeyelle.ip trigonum femoralefnin ust k.sm.n.n derisinin sensitif innervasyonunu sa.lar.

5- N. cutaneus femoris lateralis (L2,3): M. psoasmajorfun d.. kenar.ndan c.k.p, m. iliacusfu caprazlar. Fossa

iliacafda parietal peritonfa dallar verdikten sonra, spina iliaca anterior superiorfun ic taraf.nda lig. inguinalefnin alt.ndan

gecip uylu.un onyuzunde deri alt.nda iki dala ayr.l.r. On dal., uylu.un on ve d.. k.sm.n.n dize kadar olan

bolumunun,arka dal. ise uylu.un ortalar.na kadar d.. ve arkak.sm.n.n derisinin sensitif innervasyonunu sa.lar.

6- N. obturatorius (L2,3,4): Pelvis giri.inde articulatiosacroiliaca hizas.nda olmak uzere, m. psoas majorfun ic

taraf.ndan c.kar. Pelvis minorfun d.. duvar. boyunca one ve a.a..ya do.ru ilerleyip foramen obtu-ratoriumfdan gecer.

Foramen obturatoriumfdangectikten hemen sonra on ve arka dallar.na ayr.l.r.a- R. anterior: M. obturatorius

externus ile m. adductor

brevisfin onunde, m. pectineus ile m. ad-ductor longusfun arkas.nda olmak uzere bu kaslar.n aras.ndan

gecerek a.a..ya do.ru uzan.r. M. gracilis, m. adductor brevis, m. adductor longus ve bazen de m. pectineusfa motor

dallar verir. Artculatio coxaefnin sensitif innervasyonu-na kat.lan sinir, n. femoralisfin n. cutaneus femoris anteriorfu ile

birle.erek plexus subsarto-rialisfi olu.turup uylu.un ic yuzunun sensitif innervasyonunu sa.lar. b- R. posterior: M.

obturator externusfu delip m.adductor brevisfin arkas.nda, m. adductor longusfun onunde olmak uzere bu kaslar.n

aras.nda ilerler. Canalis adductoriusfa girip articulatio genusfun sensitif innervasyonunu sa.lar. M. obturatorius

externusfa, m. adductor mag-nusfun d.. bolumune ve bazen de m. adductor brevisfe somatomotor dallar verir.

7- N. obturatorius accesorius (L3-4): Bazen gorulenbir sinirdir. M. pectineusfa somatomotor dallar verir.

Articulatio coxaefya duysal lifler veren sinir, n.obturatoriusfun r. anteriorfu ile birle.ir.

nde, bazen de icinde olmak uzere r. genitalis ve r. femoralis ad. verilendallar.na ayr.l.r. a- Ramu

cremasterfin motor innervasyo-nu ve skrotumfun bir bolumunun sensitif inner-vasyonunu, kad.nlarda ise lig. ters uteri ile birlikte canalis inguinalisfi gecip, mons pubis ve labi-um majus pudendifnin innervasyonunu sa.lar. b- R

180

Klinik bilgi: Sadece n. obturatoriusfun zedelenmesi oldukca nadirdir. Direkt travma sonucu olabilir. Ret-roperitoneal

zedelenmesi n. femoralis ile birlikte olur. Uylu.un adduksiyonu zorla..r, bacaklar.n birbirinin ustune at.lmas. imkans.z

hale gelir. Uylu.un ic yuzunde duyu kayb. olur. Pelvis yan duvarlar.nda yer almas.ndan dolay. bu bolgeye sarkan

appendix ver-miformisfin ve yumurtal.k iltihaplar.n.n olu.turdu.u periton uyar.lmas. uylu.un ic taraf.nda yans.yan

a.r.lara sebep olur. Pelvis icindeki bir kitle de (tumor, hamilelik) benzer a.r.lara sebep olabilir.

8- N. femoralis (L2,3,4): Plexus lumbalisfin en kal.n dal.d.r. M. psoas ile m. iliacus aras.ndaki olukta a.a.. d..yana

do.ru ilerler. Bu bolumde fascia ilia-cafn.n alt.nda bulunan sinir kar.n bo.lu.unda iken m. iliacusfa m. pectineusfa

motor dal verir. Liga-mentum inguinalefnin arkas.ndan (lacuna muscu-lorumfdan) gecen sinir, ligamentum inguinalefyi

gectikten hemen sonra dallar.na ayr.l.r. Dallar.:

On bolumu: Rami cutanei anteriores dallar. uylu.un on ve ic k.sm.n.n derisinin duysal innervasyonunu sa.larken,

motor dal. m. sartoriusfa gider. Arka bolumu: Buyuk bir k.sm. quadriceps femorisfin somatomotor dallar. taraf.ndan

olu.turulan bu bolumun tek deri dal. n. saphenusftur. M. rectus femorisfe giden kas dallar.n. verir. Ayn. zamanda art.

coxaefn.n da sensitif innervasyonuna kat.l.r. N. sapheneus: N. femoralisfin en kal.n ve en uzun dal.d.r. Canalis

adductoriusfa giren sinir burada a. femo-ralisfi onden d..yandan icyana do.ru caprazlay.p arterin ic taraf.na gecer.

Lamina vastoadductorafy. delerek canalis adductoriusfu terk eden sinir dizin ic taraf.nda m. sartorius ve m. gracilisfin

tendonlar. aras.nda fascia latafy. delip deri alt.na c.kar. Daha sonra baca..n ic taraf.nda v. saphena magna ile birlikte

uzan.r, dizin mediali, baca..n mediali, medial malleol ve aya ic kenar.n.n duyusal innervasyonunu yapar.

Klinik: N. femoralisfin direkt yaralanmas. cok s.k de.ildir. Lig. inguinalefnin alt.nda b.cak ve kur.un ile yaralanmas.

mumkundur. Tam kesilmesi durumunda, m. quadriceps femoris felc oldu.undan baca.a ekstensiyon yapt.r.lamaz. M.

rectus femorisfte cal..mad...ndan uylu.un fleksiyonu gucle.ir. Uylu.un on ve ic yuzunde, baca..n ic yuzunun alt

bolumu ile birlikte aya..n ba.parma..n kokune kadar olan bolumunun ic yan kenar.nda duyu kayb. olur.

PLEXUS SACRAL.S (L5-S3):

Pelvis arka duvar.nda, m. priformisfin onunde, a. v.ili-aca interna, ureter, sa.da ileumfun son bolumu, solda colon

sigmoideumfun arkas.nda yer al.r. Be.inci lum-bal spinal sinirin on dal. ile dorduncu lumbal spinal sinirin on dal.ndan

ayr.lan sinirin olu.turdu.u truncus lumbosacralis ve birinci, ikinci, ucuncu sakral spinal sinirlerin tumunun, dorduncu

sakral spinal sinirin on dal.n.n bir bolumunun olu.turdu.u bir pleksusftur.

Plexus sacralisfin dallar.: N. gluteus superior fora-men suprapiriforme di.erleri for. infrapiriformefden c.kar.

1- N. musculi obturatorii interni (L5,S1,2): M. ob-turatorius internus ve m. gemellus superiorfa dallar verir.

2- N. musculi priformis (S1, 2): M. priformisfi uyar.r.

3- N. musculi quadrati femoris (L4, 5, S1): M. qu-adratus femoris ve m. gemellus inferiorfa dallar verir.

4- N. gluteus superior (L4, 5, S1): A. v. glutea su-periorfun dallar.na e.lik ederek iki dala ayr.l.r. M. gluteus

medius, m. gluteus minimus ve m. tensor fascia latafya dallar verir.

5- N. gluteus inferior: (L5, S1, 2): M. gluteus maxi-musfu inenrve eder.

6- N. cutaneus femoris posterior (S1, 2, 3): Glute-al bolge ile, perineumfun, uylu.un ve baca..n ortalar.na

kadar olan bolumunun arka yuzlerinin sensi-tif innervasyonunu sa.lar. Nn. clunium inferiores. gluteal bolgenin

ic alt k.s.mlar.n.n innervasyonunu sa.layan dallar.d.r. Rr. perineales uylu.un ust ic taraf.n.n ve perineumfun

innervasyonunu sa.layan dalland.r.

7- N. pudendus (S2, 3, 4): Foramen infrapriformefden pelvisfi terk edip, a. v. pudenda interna ile birlikte spina

ichiadicafy. dolanarak foramen ischi-adicum minusftan fossa ischioanalisfe girer. Buran.n d..yan duvar.nda yer

alan canalis pudendalis (alcock kanal.) icinde perineal bolgeye do.ru uzan.r. Dallar.:

a- Nn. rectales inferiores: Uc dallar.n. vermeden once canalis pudendalisfin ic duvar.n. delerek ayr.l.r. M. sphincter

i externusfa somatomo-tor dallar verdi.i gibi, anus cevresinin derisinin sensitif innervasyonuna kat.l.r, b- Nn.

an

perineales: N. pudendusfun uc dallar.ndan kal.n ve yuzeyel olan.d.r, iki grup dallar. vard.r: Nn. scrotales Clabialesf)

posteriores: Yuzevel grup dallard.r. Erkekte perineum ve skrotum derisinin, di.ide labium majusfun sensitif innervasyonunu

sa.lar.

Rami musculares: Derin grup dallard.r. M. trans-versus perinei superficialis ve profundus, m. bul-bospongiosus,

. ischiocavernosus, ve m. sphincter urethrafy. innerve eder. c- N. dorsalis penis (clitoridis):

m N. pudendusfun uc

llar.ndan derinde olan.d.r. Once diaphragma urogenitalefnin derin ve yuzeyel yapraklar. aras.nda ilerlerken

zeyel yapra.. delip, lig. suspensorium penis icinde penis s.rt.na ula..r. Burada a. dorsalis penis (clitoridis) ile beraber

ans penisfe kadar uzan.r. N. dorsalis clitoridis daha kucuktur. &- N. ischiadicus (L4, 5, S1, 2, 3): vucudun en kal.n

niridir. Genellikle uylu.un alt 1/3funde veya daha yukar.larda n. tibialis

da

yu

gl

si ve n. peroneus (fibularis) com-munis adl. uc

.na ayr.l.r. N. ischiadicus uc dallar.na ayr.lmadan once, sinirin n. tibialis bolumunden m. semitendinosus, m.

semimembranosus, m. biceps femo xaefya sensitif dallar c.kar. N.

peroneus communis bolumunden llar c.kar. Uc dallar.:

A- N. tibialis (L4.5.S1.2.3):

dallar

risfin uzun ba..na somatomotor, articu-latio coise m. biceps femorisfin k.sa ba..na somatomotor da

N. ischidicusfun daha kal.n olan uc dal.d.r. M. biceps femorisfi uzun ba..n.n

ark

ce ic yan.nda, sonra bu damarlar. arkas.ndan caprazlayarak d.. yan.nda olmak

uzere malleolus medialisfin arkas.na kadar a.a..ya do.ru iner. Bu hizada, malleolus medi-alis ile tendo calcaneus

aras.ndad.r. Retinaculum flexo-rumfun alt.nda n. plantaris lateralis ve n. plantaris medialis adl. uc dallar.na ayr.l.r.

as.ndan caprazlayarak fossa popliteafya ula..r. Fossa popliteafda, a. popliteafn.n once d.. taraf.ndan sonra arkas.ndan caprazlay.p ic taraf.nda ilerler. Fossa popliteafn.n alt k.sm.nda m. gastrocnemiusfun iki ba..n.n onunde m. popliteusfun arkas.nda yer al.r. M. gastrocnemiusfun iki ba.. aras.ndan ve arcus tendineus mus-culi soleifnin onunden gecip bacakta fleksor kaslar aras.nda a. v. tibialis posteriorfun on

N. tibialisfin dallar.: . Rr. musculares: Tum fleksor kaslara (m. triceps su-rae, m. plantaris, m. popliteus, m. tibialis posterior, m.

flexor digitorum longus, m. hallucis longus) somatomotor dallar verir.

. N. interosseus cruris: Membrana interossea uzerinde a. tibialis anterior ile birlikte uzan.r.

. Eklem dallar.: Diz eklemine da..lan dallar verir. . N. cutaneus surae medialis: Fossa popliteafn.n yukar.s.nda n. tibialisften ayr.l.r. M. gastrocnemiusfun iki ba..

aras.ndan gecip fascia alt.nda v. saphena parva ile birlikte a.a..ya do.ru iner. Baca..n ortas.nda veya daha

181

once fasya crurisfi delerek yuzeyel-le.ir. Burada n. peroneus communisfin bir dal. olan n. cutaneus surae

lateralis ile birle.erek n. suralisfi olu.turur.

. Rr. calcanei mediales: Retinaculum flexorumfu delerek yuzeyelle.ir. Ayak taban.n.n ic taraf.n.n ve topuk

derisinin innervasyonunu sa.lar.

. N. plantaris medialis: iki uc dal.ndan daha kal.n ola-n.d.r. Ayak taban.n ic yar.m.nda topuk haric ba. parmaktan

ba.layarak 3 1/2 parma..n plantar ve birbirine bakan yuzlerinin sensitif innervasyonunu sa.lar. M. adductor

hallucis, m. flexor digitorum brevis, m. flexor hallucis brevis ve m. lumbricalis-lfe somatomotor dallar verir.

. N. plantaris lateralis: Retinaculum flexorumfun alt.ndan gectikten m. quadratus plantae ve m. ab-ductor digiti

minimifye somatomotor ve ayak taban.n d.. k.sm.na sensitif dallar verir ve ikiye ayr.l.r:

1- Ramus superficialis: Nn. digitales communesfle-ri (2adet) verir. Bunlar da iki.er adet nn. digitales plantares propriifye ayr.l.r. Ayak taba n.n.n d.. yar.m.n.n topuk haric 1 1/2 parma..n plantar ve birbirine bakan yuzlerinin sensitif innervasyonunu sa.lar. M. flexor digiti minimi ve dorduncu metatarsal aral.kta bulunan

her iki m. interosseusfa somatomotor dallar verir. 2- Ramus profundus: Sadece kaslarda da..l.r. M. adductor hallucis, 2.- 4. mm. lumbricales ve dorduncu

metatarsaldakiler haric tum mm. in-terosseiflere somatomotor dallar verir. 182

183

B- N. peroneus (peroneus) communis (L4, 5, S1,

2): Fossa popliteafn.n d.. taraf.nda, m. biceps femoris ile m. gastrocnemiusfun caput lateralefsi aras.nda ca-put fibulaefye kadar gelir. Collum fibulaefy. arkadan one do.ru dolanarak m. peroneus longusfun icine girer. Burada n. peroneus superficialis ve n. peroneus profundus adl. uc dallar.na ayr.l.r. Uc dallar.na ayr.lmadan once diz eklemine duysal dallar ve n. cutaneus su-rae lateralisfi verir.

. Ayak parmaklar.n.n dorsal yuzunun sensitif in-nervasyonunun buyuk bir bolumunu n. peroneus superficialis

e 1. ve 2. parmaklar.n kom.u yuzlerinin innervasyonunu n. peroneus profundus, kucuk parma..n

d.. yuzunun sensitif innervasyonunu ise, n. suralis sa.lamaktad.r.

. N. suralis: N. tibialisfin n. cutaneus surae media-lis dal. ile n. peroneus communisfin n. cutaneus surae

lateralisfinin baca..n arka yuzunun ortalar.nda birle.mesiyle olu.ur. V. saphena parva ile birlikte tendo

calcaneusfun d.. kenar. boyunca uzan.r. Malleolus lateralisfin arkas.ndan gectikten sonra aya..n d.. kenar.

hizas.nda n. cutaneus dorsalis lateralis ad.n. al.r. Baca..n 1/3 alt.n.n d.. ve arka bolumu ile aya..n ve kucuk

parma..n d.. taraf.n.n derisinin sensitif innervasyonunu sa.lar.

sa.lar. Sadec

184

N. peroneus communisfin dallar.:

. N. peroneus superficialis: M. peroneus longus icinde n.peroneus commu-nisften ayr.l.r. M. peroneus longus ve

motor dallar veren sinir, yufzeyelle.tikten sonra ayak s.rt.n.n medialinin deri duyusunu al.r.

. undus:

brevisfe somato

N. peroneus prof M. tibialis anterior, m. extensor hallucis longus, m. extensor digitorum longus ve m.

peroneus tertiusfa somatomotor dallar verir. A. dorsalis pedis d uzan.p birinci

.e-rek deri duyusu al.r.

. PLEXUS COCCYGEUS (S4, 5, I. koksigeal):

kral spinal sinirlerden gelen liflerin olu.turdu.u pleksu

N. ano : Lig. sacrotuberalefyi delerek koksigeal bolgenin sensitif innervasyonunu sa.lar.

...nda olmak uzere a.a..ya do.ru

parmak aral...nda yuzeyelle

N. cocygeusfun, 4. ve 5.sa

sftur.

coccygeus

185

OTONOM S.N.R S.STEM. PA

medio mediales (GVA) -nucleus intermedio laterales (GVE): T1 - L1 spinal

segmentlerinde, lateral gri cevher.

. Preganlioner sempatikler (rami comminicantes albi = myelinli) T-,- L-,

. Ganglionlar: Truncus sympatheticus C^-Co^ ve pre-vertebral gg.lar. Tum semaptik ganglionlar cift sadece Co.fde

ganglion impar tektir ve iki taraf.n truncus symphaticusfunu birbirine ba.lar.

. Postganglioner sempatikler (rr. comminicantes gri-sei = myelinsiz) C-j-Co!

Preganglioner lifler trunkusa sadece T-]-L1 aras.nda girerler ancak yukar. ve a.a.. kesintisiz uzanan sempatik

ganglionlar.n olu.turdu.u trunkusftan C^-Co. aras.nda her seviyede sinaps yaparak c.karlar, bu nedenle T1-L1

aras.nda hem presinaptik hem postsinaptik lif vard.r. Di.er seviyelerde ise sadece postsinaptik lif vard.r. Bu sayede

CyCo^ tum spinal sinirlere postganlio-ner sempatikler kat.lm.. olur.

Truncus Sympatheticus: Columna vertebralisin iki yan.nda bulunur (CrCo.). 22-23 (tek tarafl.) ganglion vard.r.

En buyu.u, ggl. cervicale superiusftur.

. Ggl. impar: Koksiksfte iki taraf.n ggl. trunci sympatheticileri birbirlerine yakla..p bu ganglionda birle.irler.

Preganglionik liflerin co.u bu ganglionlarda sinaps yaparlar. Bir k.sm. sinaps yapmadan kar.n bo.lu.undaki

ganglionlara gider ve burada sinaps yaparlar. Bu sinirlere, n. splanchnicus denir ve bu sinirler presinaptik,

myelinlidirler. Bunlar T5 - L-| aras.nda vard.rlar truncus symphaticusfdan direkt gecerek prevertebral ganglionlarda

(Gg senterica inferior, ggl. aorticorenale) sinaps yaparak ayn. isimli

arter dallar.yla abdominal ve pelvik organlara giderler.

SEMPAT.K S.STEM.N BOYUN BOLUMU

1. Ggl. cervicale superius (C1-C4):

RS SYMPATHETICA

. Cekirdekler: Nucleus inter

l. coeliacum, ggl. mesenterica superior, ggl. me

A. carotis communis ve servikal pleksus arac.l...yla ba. boyuna sempatik verir,

(goze gidenler: nn. ciliares longi; burun ve damak: n. petrosus profundus, pineal beze giden n.conarius.)

Hasar.nda ipsilateral yuz yar.m.nda miyoz, pitoz, anhidroz ve enoftalmi (HORNER SENDROMU) gorulur.

2. Gal. cervicale medium (C5-C7): Toraks giri.i, boyun ve ust ekstremiteye sempatik verir.

3. Gal. cervicothoracicum (stellatuml (C8-T1): Inters-kalen aral.ktad.r, ggl. cervicale medius ve stellatum ust

ekstremiteye brakial pleksus arac.l...yla sempatik verir. Bu ganglionun hasar. en s.k pancoast tm. leri nedeniyle

gor

paca..ndan ipsilaterel yuzde de sempatik felc (Hor-ner) gorulur.

. N. splanchnicus major (T5-T9): Ggl. coelia-cumfda sinaps yaparlar, vagustan gelen parasempatiklerle

birle.erek karaci.er, safra kesesi, mide, pankreas, duodenum ve dala.a giderler

. N. splanchnicus minor (T10-T11): Ggl. mesen-tericum superiusfda ve ggl. aorticorenaliafda sinaps

yaparlar, vagustan gelen parasempatiklerle beraber tum ince barsaklara, colon ascendens ve colon

transversumfa ayr.ca bobrek, ureter ve go-nadlara giden pleksuslar. yaparlar.

. N. splanchnicus imus (T12 - L1) Ggl. mesenteri-cum inferiusfda sinaps yaparlar, nn. erigentesfler-den

gelen parasempatiklerle colon descendens, colon sigmoideum, rektum ve tum pelvis perine organlar.n.n

(sfinkterler dahil) otonom pleksuslar.n. yaparlar.

. Surrenal medulla Tg - T-|0 seviyesinden gelen presinaptik sempatiklerle innerve edilir, kana adrenalin vererek

yayg.n sempatik etkiye sebep olur. Bir sempatik ganglion gibi davran.r en buyuk sempatik ganglion kabul edilir,

di.er gang-lionlar gibi noral krestten geli.ir.

. Visseral a.r. sempatiklerle, parietal a.r. ise somatik sinirlerle ta..n.r. Bu nedenle visseral a.r.

yayg.n (dermatomal), parietal a.r. ise lokalizedir. Ayn. kokten sempatik alan tum organlar.n

a.r.s. da ayn. dermatoma yans.r!

PARASEMPAT.K S.STEM (Kranyosakral sistem)

A. Kranyal Bolum: N.lll, VII, IX ve X ile ilgili bolumlerde anlat.lm..t.r.

B. Pelvik Bolum

ulur, ipsilateral ust ekstremite de semaptik felc: odem, kuruluk, so.ukluk ve indirekt olarak da ggl. cervicale superior ba.lant.s. da ko

Dikkat hastada sadece Horner sendromu varsa lez-yon ggl. cervicale superiorfda; e.er Hornerfle beraber ust ekstremitede de sempatik felc varsa lezyon ganglion stellatumfdad.r buna PANCOAST SENDROMU denir. SEMPAT.K S.STEM.N BEL (KARIN) BOLUMU 186

S2.3_4 segmentlerdeki lateral gri boynuzu yapan nuc. intermedio medialis ve lateralisfler parasempatik

cekirdeklerdir. Buradan ba.layan preganglioner parasempatikler Nn. splanchnici pelvici (Nn. errigentes) ad.yla M

Plexus hypogastricus inferior (plexus pelvicus)fa kat.l.rlar ve organ duvarlar.nda yer alan ggl. intramura-leflerde sinaps

yaparak flexura coli sinistra sonras.nda kalan visserlere giderler.

187

Sistemler

188

SOLUNUM S.STEM.

ve .ekli .rka gore de.i.kenlik gosterir. Bolumleri:

NASUS (Burun): Bir piramide benzer, buyuklu.u

. Dorsum nasi: Facies lateralisflerin birle.mesiyle olu.ur. Burun s.rt.d.r.

. Radix nasi: Burun s.rt.n.n al.nla birle.ti.i bolumdur.

. Apex nasi: Burun s.rt.n.n alttaki serbest ucudur.

. Alae nasi: Burun kanad., yan yuzlerin c.k.nt.l. ve daha kabar.k alt k.s.mlar.d.r. . Nares: Piramidin a.a.. bakan yuzunde bulunan iki deliktir.

. Apertura priformis: Kemik iskeleti olu.turan os na-sale, os frontale, os maxillaefnin birle.mesiyle alt k.s.mda olu.an kemik ac.kl.kt.r. Cavitas nasifvi olu.turan kemik ve k.k.rdak yap.lar:

Kemik .skelet

K.k.rdak .skelet

nasale Cartilago septi nasi

maxillae Cartilago alaris major

frontale Cartilago nasales accessoriae

ethmoidale

palatinum

sphenoidale

mer

t duvar: Sfenoid kemi.in cismi, ethmoid kemi.in la-mina cribrosafs., frontal ve nasal kemikler taraf.ndan

ya

Altta vomer, ustte ethmoid kemi.in perpendikular parcas. taraf.ndan olu.turulur.

.yan duvar: Ethmoid kemi.in concha nasalis supe-rior ve mediafs., maksilla, concha nasalis inferior, lakri-mal,

palatin kemi.in lamina perpendicularisfi, sfenoi-din processus pterygoideusfunun lamina medialisfi taraf.ndan yap.l.r.

t duvar (Taban): Maksillan.n processus palatinusfu ile palatin kemi.in pars horizontalisfi taraf.ndan olu.turulur.

run bo.luklar.n.n bolumleri:

Vestibulum nasi:

A-B-

OsOs

OsOsOs

OsVo

Usp.l.r. .c yan duvar (Septum nasi):

D.

AlBu

a- Burun deliklerinin ic k.sm.ndaki geni. k.s.md.r. K.ll. deriyle ortuludur. Burun k.llar.na vibris-sae

ad rilir. Vestibulum nasifyi arkadan ve yukardan s.n.rlayan olu.um limen nasifdir. Bu bolgeden itibaren k.ll. deri

ya mukozaya donu.mu.tur.

. vep.s.

b- Rec.io respiratoria: Reaio olfactoria ile vestibulum nasi aras.d.r. Tum concha nasalesfler ve meatus nasifler bbolgede bulunur. Sar. renkli mukoza yap.s.yla kapl.d.r ve ayr.ca destek, bazal ve koku hucreleri de vard.r. Bu bolgedbulunan gll. nasalesfler mukoza bazal membran. alt.ndad.rlar ve burnu surekli .slak tutan burun salg.s.n. yaparlar.

u

e

189

190

c- Reaio olfactoria: Concha nasalis superiorfun ust k.sm. septum nasi ve burun koku aras.nda kalan koku duyusu

ile

r ve vertikal seyirli kanallarla epitel yuzeyine sal.n.r.

Burnun Dola..m.:

ilgili bolumdur. Sar. renkli ozel bir epitel dokuyla ortuludur ve bu epitel yap.n.n alt.nda gll. olfactoria (Bovvmann bezleri) vard.r. Bu tubuler bezlerin salg.s. da

Burun damarlar. ala nasi hizas.nda septum naside L.TTLE ve L.TTRE anostomozlar.n. yapar.

B n iyi kanlanan dolay.s.yla en cok kanayan bolgesidir K.ESELBACH bolgesi denir.

A. maxillaris

urnun e

fin a. sphenopalatina (kavitenin ana

arteridir), a. infraorbitalis, a. alveolaris superior

dallar.,

A. facialisfin r. septi nasi, a. labialis superior ve r.

lateralis nasi dallar.

A. ophtalmicafn.n a. dorsalis nasi, a. ethmoidalis

ant. ve post. dallar..

Venleri ise v. sphenopalatina, v. facialis ve v. ophthalmicafya

ac.l.rlar nadiren de (for. caecum ac.ksa) sinus

sagittalis superiorfa ac.labilir.

Burnun Sinirleri: Burun kaslar.n. n. facialis, duyusunu n. ophthalmicus ve n. maxillaris dallar. al.r.

Otonomlar. n. facialisfin n. petrosus major superfi-cialisfinden gelen parasempatikler ve n. petrosus

profundusfla gelen sempatiklerin olu.turd.u n. canalis pterygoidei (Vidius siniri) yapar.

191

192

Burun bo.lu.u cevresinde yer alan maksilla, frontal, ethmoid ve sfenoid kemiklerdeki hava bo.luklar.d.r. Sesin

rezonans.nda rol oynarlar ve kranyum iskeletini hafifletirler.

Sinus frontalis: Do.umda cok kucuk veya yoktur, ar-cus superciliarisfin arkas.ndad.r. 7 ya.tan sonra geli.imi

ba.lar ve pubertede tamamlan.r. Apertura sinus frontalis ile infundibulum ethmoidalefden gecerek meatus nasi

mediusfa ac.l.r. A.ophthalmicafn.n dallar. olan a.supraorbitalis ve a.ethmoidalis anterior taraf.ndan beslenir, venleri de

ayn.d.r. Lenfas. nodi submandibula-risflere dokulur. Siniri de n. ophthalmicusfun n. supra-orbitalis dal.d.r.

Sinus ethmoidales: Cavitas nasifnin ust parcas. ile or-bita aras.ndad.r. Orbita icyan duvar.yla ethmoid sinusleri

ay.ran ethmoid kemi.in lamina orbitalisfi cok ince oldu.undan orbita icyan duvar.n.n travmatik k.r.klar.nda ethmoid

sinusler etkilenir. Sinus ethmoidalis anterior ve mediusflar meatus nasi mediusfa; sinus ethmoidalis posteriorflar ise

meatus nasi superiorfa (varsa meatus nasi suprema) ac.l.r. Maksillar arterin a.sphenopalatina dal.ndan ve oftalmik

arterin a.ethmoidalis anterior ve posterior dallar.ndan beslenir. Venleri de ayn.d.r. Onde-kilerin lenfas. nodi

submandibularisflere, arkdakilerin lenfas. ise nodi retropharyngealisflere drene olur. Nervi ethmoidales anteriores ve

posteriores ile ggl.pterygopa-latinumfun dallar. taraf.ndan innerve edilirler.

Sinus maxillaris (Cavum higmori): En buyuk sinustur, bo.lu.un tavan.n. orbita cukurunun taban. yapar,

inden nervus infraorbitalis gecer. Bo.lu.un taban.n. ise processus alveolaris ossis maxillae yapar. Bo.lu.un taban.n.

vitas nasifnin d.. yan duvar. yapar. Bo.lu.un apeksi processus zygomaticus ossis maxillae icindedir. Meatus nasi

mediusfta hiatus semilunarisfe ac.l.r, intra-uterin 4. ayda geli.meye ba.lar ve 14 ya..nda geli.imi tamamlan.r.

ic

ca

193

A.facialis, a.infraorbitalis -mandibularisflere drene

ur. N.infraorbitalis ve n

Sinus sphenoidalis: Corpus ossis sphenoidalefnin icindedirler. Apertura sinus sphenoidalisfler arac.l... ile meatus

a recessus sphenoethmoidalisfe ac.l.rlar. A.v.ethmoidalis posteriorfun dallar.ndan beslenir. Lenfas. nodi

tropharyngealisflere dokulur. Nervi ethmoidales posteriores ve ggl.pterygopalatinumfun rami orbitalisfinden innerve

edilirler.

Do.umda sinus ethmoidalis ve maxillaris gorulur, ancak sinus maxillaris cok kucuktur ve fonksiyonel de.ildir. En

erken geli.meye ba.layan (i. u. 4. ay), geli.imini en gec tamamlayan (14 ya.) anatomik pozisyonda

drenaj. en zor (yan yatarken drene olur) ve en buyuk sinus, sinus maxillarisftir.

. Yenido.an ve bebeklerde sadece sfenoid veya ethmoidal sinuzit gorulebilir e.er varsa agresif tedavi gerekir

cunku korluk ve menenjit riski yuksektir. Ozellikle posterior ethmoidal sinusitte optik sinir kom.ulu.u onem ta..r.

ve a.palatina ma-jorfden beslenir.Venleri de ayn.d.r. Lenfas. nodi sub.alveolaris superior dallar. taraf.ndan innerve edilir.

ol

nasi superiorfdre

minencia larvnaea adl. c.k.nt. pubertede erkekte daha fazla buyume oldu.undan belirginle.ir adem elmas. ad.n. al.r. Larvnxin k.k.rdaklar.: Tiroid, cricoid ve aritenoidle-rin bir k.sm. hyalin di.erleri fibroelastik k.k.rdakt.r. Cartilaao thvroidea: En buyuk larinks k.k.rda..d.r, iki la-minadan olu.ur. Laminalar.n birle.im ac.s. erkeklerde 90 kad.nlarda 120 derecedir. Membrana thyrohyo-idea (ust kenara), conus elasticus (alt kenara), tutunur. Cartilago cricoidea ile tiroid k.k.rda..n cornu infe-rius k.sm. eklemle.ir. Membrana thyrohyoideafy. a.v.laryngea superiorflar ve n.laryngeus superiorfun ra-mus internusfu deler. Cartilaao triticea: Lig. thyroideum icinde bulunan kucuk k.k.rdaklard.r.

Cartilaao cricoidea: En sa.lam ve en kal.n k.k.rdakt.r. Tam yuzuk .eklindedir. On k.sm. lamina ad.n. al.r ve geni.tir,

arka k.sm.na arcus denir ve dard.r. Lamina k.s.mlar. cartilago arytenoidea ile eklemle.ir. Cartilaao arvtenoidea:

Larinksin arka k.sm.nda cifttir. Krikoid k.k.rda..n ust-yan k.s.mlar.nda oturur.

Sadece cellulae ethmoidales posterioresfler ve sinus sphenoidalis meatus nasi superiorfa (recessus

sphenoethmoidalis) ac.l.r!

Di.er tum sinusler infundibulum ethmoidale yoluyla; maksiller sinus ise hiatus semilunaris yoluyla

meatus nasi mediusfa ac.l.rlar.

194

tutunan larinks, hyoid kemikle beraber

hareket eder. Larinks tavan.n. olu.turan epiglottis dil koku ile kom.uluk yapar ve dil kokune mukoza plikalar.n.n yapt...

ligamentlerle ba.lanm..t.r. Cartilago thyroideafn.n onunde bulunan pro-

LARYNX: Dil koku ile trake aras.nda k.k.rdak, zar, ba. ve kas dokudan yap.lm.. bir organd.r. Hava yolu olmas. d...nda ses olu.umunu sa.lar ve yabanc. cisimlerin solunum yoluna geci.ini engelleyen bir sfinkter olarak gorev yapar. C3 - C6 aras.nda bulunur. M. thyrohyoide-usfla ve ligamentlerle hyoid kemi.e Cartilaao epialottica: Tektir. Uc mukoza k.vr.m. vard.r (1 plica glosso epiglottica mediana, 2 tane de plica glos-so

epiglottica lateralis). Bu plikalar aras.ndaki cukurlara vallecula epiglottica denir. Aritenoid k.k.rdakla epiglot k.k.rdak

aras.nda bulunan k.vr.mlara da plica aryepiglot-tica denir. Tiroid k.k.rda.a tutunan dar sap .eklindeki k.sm.na petiolus

epiglottidis denir. Cartilaao corniculata: Santorini k.k.rda.., aritenoid k.k.rdaklar.n ustunde yer al.rlar. Plica

aryepiglotticafn.n uzerinde tuberculum corniculatum adl. kabart.y. yaparlar.

Cartilaao cuneiformis: VVrisberg k.k.rda.., plica arye-piglottica uzerinde tuberculum corniculatumfun hemen ust

k.sm.nda tuberculum cuneiforme adl. kabar.kl.klar. yapar.

Membrana fibroelastica laryngis: Larinks mukozas. alt.nda bulunan elastik ba. dokusudur.

. Membrana quadrangularis: Fibroelastik mem-bran.n ventriculus laryngis ustu bolumudur. Kal.n ve sa.lam

alt kenar.na lig. vestibulare denir.

. Membrana triangulare (membrana cricovoca-lis) (Conus elasticus): Fibroelastik membran.n alt

bolumudur. Ust kenar.na lig, vocale denir. Orta k.s.m sadece deri ile ortuludur. Cerrahi onemi vard.r. Acil

laringotomi gere.inde kesilebilir. A. thyroidea superiorfun r. cricoideusfu bu ba.. delerek larinks mukozas.na

girer.

. Plica vocalis ve plica vestibularisfler onde thyroid k.k.rda..n ic yuzune, arkada aryte-noidlere

tutunurlar.

Larinks Kaslar.:

Larinksin k.k.rdaklar. aras.nda uzan.rlar. Hareketleriyle k.k.rdaklar.n ve dolayl. inin pozisyonu

de.i.ir. M. cricothyroideus haric butun grubun in-nervasyonu n. laryngealis inferior yaparken; m. cricothyroideusfun

siniri ise n. laryngealis superiorfun r. externusfudur.

Fonksiyonlar.na gore kaslar:

a- Plica vocalis adductorlar. (Rima glottisi daraltanlar):

. M. cricoarytenoideus lateralis

. M. arytenoideus transversus ve obliquus

. M. cricothyroideus (M. anticus)

b- Plica vocalis abductoru: (Rima glottidis = Miz-mar aral...fn. geni.leten)

. M. cricoarytenoideus posterior (M. posticus) c- Plica vocalis tensoru:

. M. cricothyroideus en guclu tensordur. N. laryngeus superior r. externus taraf.ndan innerve edilir.

d- Plica vocalis relaksoru: -M. thyroarytenoideus (membrana quadrangularisfin icinde yer al.r)

Aditus laryngis: Onde epiglottis, yanlarda plica arye-piglottica, arkada incisura interarytenoidea aras.nda kalan

aral.kt.r, insipiryum havas.n.n oropharynxften ca-vitas laryngisfe geci.ini sa.layan ac.kl.kt.r.

Aditus laryngisfi kontrolden kaslar:

. M. aryepiglotticus aditus laryngisfi daralt.r. Yutma s.ras.nda tam kapanmay. sa.lar.

. M. thyroepiglotticus: aditus laryngisfi geni.letir

olarak ses teller

Cavitas laryngis uc bolumdur:

1- En ustte: Vestibulum [arvnais: Aditus laryngis ile plica ventricularis aras.d.r.

2- Ortada: Ventriculus larvnais (cavitas larvnais in-termedia): Plica ventricularisfler ile plica vocalisfler aras.d.r.

Glottis: Larinksin ses olu.umuyla ilgili bolumudur, plica vocalisfler ve aralar.ndaki aral.kt.r (rima glottidis).

Rima glottidis (mizmar aral...): Onde plica vocalisfler, arkada arytenoid k.k.rdaklar.n tabanlar. ile

proc.vocalisfler aras.nda kalan aral.kt.r. Plica vocalisfler aras.nda yer alan on 3/5fu pars intermembranacea, arytenoid

k.k.rdaklar aras.nda kalan arka k.sm. ise pars intercartilagineafd.r.

3- En altta: Cavitas infraalottica: Plica vocalisfler alt.nda kalan bo.luktur.

Larinks mukozas. titrek tuvlu silindirik epitelle ortuludur. Epiglottisin on yuzu ve arka yuzunun ust k.sm. ile lig.

vocalefyi orten mukoza k.s.mlar. ise cok katl. kerati-nize vass. epitelle ortuludur. Tum larinks mukozas. boyunca gll.

laryngeales denen bezler vard.r sadece plica vocalislerin serbest kenar.nda bu bezler bulunmaz.

Arterleri: A. larvnaea superior (a. carotis externafdan gelen a. thyroidea sup.fun dal.).

A. larvnaea inferior fa.subclaviafn.n dal. olan truncus thyrocervicalisfden gelen a. thyroidea inferiorfun dal.).

Venleri: temel olarak vena jugularis intemafya dokulurler.

Sinirleri: sadece m. cricothyroidefu n. vagusfun n.laryngeus superior dal.n.n r. externusfu innerve ederken di.er

m larinks kaslar.n. n. vagusfun n. larynge-us inferior dal. innerve eder.

Rima glottisin ustunde kalan bolumun duyular.n. n. laryngeus superiorfun r. internus dal. al.rken, altta kalan k.sm.n

rakean.n karinas.na kadar) duyular.n. ise n. laryngeus inferior al.r (Karinadan sonra oksuruk refleksi al.namaz).

tu

(t 195

196

TRACHEA: 10-11 cm uzunlu.unda, 2-2.5 cm cap.nda bir borudur. 16-20 adet U .eklinde hyalin k.k.rdak

halkalardan olu.mu.tur. C6 - T4 aras.nda uzan.r. Trakea pars cervicalis ve pars thoracica olmak uzere iki k...ma

ayr.l.r. Derin inspiryumda T6 seviyesine kadar iner. T4 yada angulus sterni hizas.nda ikiye ayr.l.r buraya bi-furcatio

trachea ad. verilir, bifurkasyonun ic yuzunde bulunan kabart.ya carina denir.

BRONCH. PR.NC.PALES

Hilum pulmonisfte a. pulmonalisfin arkas.ndad.rlar (ven-arter-bron.). Sa. ve sol olarak ikiye ayr.l.rlar.

Bronchus principalis dexter:

. Sol ana bron.a gore daha geni., daha k.sa ve daha dikdir.

197

. Yabanc. cisim aspirasyonu bu yuzden bu bron.a daha s.kt.r.

. Akci.er d...nda 3 lober bron.a ayr.l.r. Akci.er icinde 3+2+5=10 segmente ayr.l.r.

a- Bronchus lobaris superior dexter

b- Bronchus lobaris medius (yabanc. cisim aspiras-yonlar. en s.k buraya olur, s.v.lar haric!)

c- Bronchus lobaris inferior dexter (s.v. aspirasyon-lar. bu loba olur trakean.n devam. gibi ama cap. dar)

Bronchus principalis sinister:

. Sa.a gore daha dar, daha uzun ve daha horizan-taldir.

. Akci.er d...nda 2 lober bron.a ayr.l.r. Akci.er icinde 5+5=10 segmente ayr.l.r.

a- Bronchus lobaris superior

b- Bronchus lobaris inferior

Bronchus principalis -â Bronchus lobaris -â Bronchus segmentalis

Bronchiolus lobularis -â Bronchiolus terminalis -* Bronchiolus respiratorius (PLeaSe LaTeR)

Bronkuslar.n arterleri: T4-5 seviyesinde aorta thoraci-cafdan c.karlar. Akci.erlerin nonrespiratuar bolumlerini

beslerler. Sa.da bir solda iki adet bron.ial arter vard.r. Sa.daki genellikle a. intercostalis posterior lllfden, soldakiler ise

direkt olarak aorta thoracicafdan c.karlar.

Venleri: Vena bronchialisler v. azygos ve v. hemiazy-gosfa drene olurlar ancak pulmoner venlerle de ili.kilidirler.

Lenfatikleri: Plexus superficialis adl. yuzeyel a. pleu-ra pulmonalis alt.nda, plexus profundus adl. a. ise

bron.larla beraber seyirlidir. Yuzeyel ve derin lenf damarlar. nodi bronchopulmonalesflerde sonlan.r. Ayr.ca her iki

akci.erin de lobus superiorflar.n.n lenfas. nodi tracheobronhiales superioresflere, lobus inferi-orflar.n.n lenfas. ise nodi

tracheobronchiales inferio-resflere gecme e.ilimindedir.

.nnervasyonu:Plexus pulmonalis, truncus sympathi-cusftan gelen dallar ve n. vagusftan gelen parasempatik

liflerden olur. Efferent lifler bron. kaslar.na, afferent lifler bron. mukozas.na ve alveollere gider. Parasempatikler

bronkokonstriktor, vazodilatator; sempatik lifler ise bronkodilatator ve vazokonstriktor etki yapar.

AKC. .ERLER (PULMO NES):

Pulmo dexter ve sinister olmak uzere iki adettirler. Sa. akci.er sola oranla daha buyuktur oblik ve horizontal iki

198

fissurle uc loba (superior-medius-inferior) ayr.lm..t.r. Sol akci.erde ise sadece fissura obliqua bulunur iki lob-ludur.

Sa. akci.erde 3+5+2, sol akci.erde 5+5 toplam 10far segment vard.r. Arter, ven ve lenfatikleri bron.larla ayn.d.r.

Sa. akci.erin facies mediastinalisinde bulunan izler:

. V. azygos (Hilum arkas. olukta)

. V. cava superior (Hilum yukar. on bolumunde)

. Ozofagus (Hilumun arkas.nda)

. impressio cardiaca

Sol akci.erin facies mediastinalisinde bulunan izler:

. impressio cardiaca (incisura cardiaca da sol akci.erin on kenar.ndad.r).

. Arcus aortae

. A. subclavia sinistra

. V. brachiocephalica sinistra

. Pars thoracica aortae (Hilum arkas.)

. Ozofagus

PLEURA: Visseral ve parietal olarak iki yapraktan olu.ur, iki yaprak aras.na cavitas pleuralis denir. Parietal pleura:

1- Pars costalis

2- Pars diaphragmatica

3- Pars mediastinalis olarak uc bolumdur.

C.kmazlar.:

1- Recessus costomediastinalis anterior

2- Recessus costomediastinalis posterior

3- Recessus costodiaphragmaticus

4- Recessus phrenicomediastinalis

5- Cupula pleura: Uzerini Simbson fasyas. orter.

A. intercostales anteriores ve posterioresfler besler, venleri ayn. isimli venlere drene olur.

199

200

S.ND.R.M S.STEM.

CAVITAS ORIS (a..z bo.lu.u): Vestibulum oris ve cavitas oris propria olarak ikiye ayr.l.r.

a- Vestibulum oris: D..tan dudak ve yanaklar, icten di. ve di.etleri s.n.rlar. D.. ortamla vestibulum orisfi

ba.layan rima orisfdir. A..z kapal. iken vestibulum oris ile cavitas oris propriafy. ba.layan son molar di.lerin arkas.ndaki aral.klar ile ust ve alt cene di.leri aras.nda kalan ince aral.klard.r. Vestibulum orisfe gl paratidea (ductus

parotidei =Stenon kanala, ali, buccales. ali, labiales ve ali, molaresflerin kanallar. ac.l.r. Corpus adiposum buccae

yanaklar. destekler.

b- Cavitas oris propria: Cat.s.n. palatum (damak), do.emesini dil, duvarlar.n. da yanak ve mukoza k.vr.mlar.

yapar. On ve yanlardan di. ve di.etleri arkadan oropharynx s.n.rlar. Isthmus faucium cavitas orisfi oropharynxfe

ba.lar. Cavitas oris proriafya gl. sub-mandibularisfin kanal. ductus submandibularis (vVharton kanal.) ve gl. sublingualisflerin ductus sub-linaualis major (Bartholin veya Rivinus kanal.) ve ductus sublinaualis minorisfler (VValther kanallar.) ac.l.r.

LABIA OR.S (dudaklar): Vestibulum orisfin on tara-f.ndad.rlar. Ust duda.a labium superius, alt duda.a labium

inferius denir. Ust duda..n ortas.nda arkada philtrum adl. cukurluk ve tuberculum isimli c.k.nt. bulunur. Dudaklar.n

aras.ndaki ac.kl.k rima oris ad.n. al.r ve d.. ortamla vestibulum orisfi ba.lar. Dudaklar.n yanlarda birle.ti.i k.s.mlara

commisura labiorum, birle.me ac.s.na da angulus oris denir. Dudaklar.n d.. yuzu deriyle ic yuzleri ise mukoza ile ortuludur. Deriyle mukoza aras.nda m.orbicularis oris, damarlar, sinirler, ba. dokusu, ya. dokusu ve cok say.da da dudak bezi (gll.labiales) bulunur. Alt ve ust dudak mukozalar.n.n orta hattan di. etlerine atlamas.yla olu.an mukoza plikalar.na frenulum labii superioris ve frenulum labii inferioris denir. BUCCAE (yanaklar): Vestibulum orisfi yanlardan s.n.rlarlar. D.. yuzleri deri ic yuzleri mukoza ile ortuludur. Arada m. buccinator, corpus adiposum buccae, ba. dokusu, damarlar, sinirler ve gll.buccales bulunur. Emme ve ufleme s.ras.nda yanaklar. destekleyen bebeklerde corpus adiposum buccae, yeti.kinde ise m. buccinatorfdur.

PALATUM (DAMAK) . Palatum durum (sert damak) = Maxillafn.n proc. palatinusfu ile palatin kemi.in lamina horizontalisfi yapar. . Palatum molle yumu.ak damak, aponevroz, kas lifleri, sinir ve mukoz bezleri saran mukozad.r (cok katl.

201

keratinle.memi. yass. epitel). Alt kenar.n.n orta noktas.ndan uzanan konik uzant.ya uvula pala-tina denir.

Uvulafdan yanlara do.ru onde yumu.ak damakla dil aras.nda uzanan arcus palatoglos-sus, arkada ise yumu.ak

damakla phraynx aras.nda uzanan arcus palatopharyngeus isimli kemerler bulunur, bu kemerlerin icersinde

ayn. isimleri alan kaslar yer al.r, ayr.ca bu iki kemerin aras.nda da tonsilla palatinaflar yer al.r. Mukozan.n

alt.nda cok say.da gll. palatinae yer al.r. A..z bo.lu.una bakan k.sm.nda tat tomurcuklar. da vard.r.

Yumu.ak damak kaslar.:

1. M. tensor veli palatini N. mandibularis (N. pterygoideus med.) 2. M. stylopharyngeus: N. glossopharyngeus 3- M- uvulae Plexus pharyngeus

4. M. palatoglossus (n. vagusfla gelen

5. M. palatopharyngeus accessoriusfun kranyal lifleri) 6. M. levator veli palatini

Beslenmesi: Arteria facialisfin a.palatina ascendens dal., a.maxillarisfin a.palatina major dal., a.carotis ex-temafn.n

a.pharyngea ascendens dal. taraf.ndan beslenir, venleri plexus pterygoideus ile plexus tonsilla-risfe ac.l.r. Lenfatikleri

de nodi cervicales profundifye dokulur.

Duvsal innervasvonunu n.palatinus major ve minor, n.nasopalatinus ve n.glossopharyngeus yapar. Az da olsa tat duysunu ise n.palatinus minorfde yer alan nervus facialis lifleri al.r.

LINGUA (D.L)

A..z bo.lu.unun do.emesine yerle.mi., cizgili kaslardan yap.l. ozellikle tat alma ve konu.mada buyuk rol alan

organ.m.zd.r. Bolumleri:

1- Radix lingulae -â Sulcus terminalis arkas.nda hyoid ve mandibulaya yap...kt.r.

2- Corpus lingulae -â Sulcus terminalis onudur, a..z bo.lu.unda serbest olarak gorulur.

3- Apex lingulae -â Dilin uc k.sm.

Frenilum lingulae -* Dilin alt yuzunu a..z do.emesine ba.layan mukoza plikas.d.r.

Dil papillalar.:

1. Papillae vallatae (circumvallatae): Ac. tat

2. Papillae foliatae: ek.i tat

3. Papillae fungiformes ve lentiformesfler: Tatl. ve tuzlu tatlara duyarl.d.rlar

5. Papillae filliformes ve conicaefler: Genel duyu al.r.

Dilin arterleri: A. carotis externafn.n a. lingualis dal. ve a. pharyngea ascendens dallar. ve a. facialisfin a.palatina

202

ascendensfinden gelen dallar besler.

Venleri: V. jugularis internafya ac.l.r.

Lenfatikleri: Dil ucu -â nodi submentales

. 1/3 arka bolum S her iki taraf.n nodi cervicales profundiflerine drene olur. . 2/3 on bolum -â kendi taraf.n.n nodi sub-mandibularisflerine drene olur. . Sadece arka 1/3fte sa. ve sol dil yar.m.n.n lenfatikleri aras.nda yo.un ba.lant.lar vard.r, onde ise yoktur. Bu nedenle on 2/3fufn lenfa ak.m. sadece kendi taraflar.na ait nodufllere olur. Dil kaslar.:

A- .ntrensek dil kaslar.:

. M. longitudinalis superior

. M. longitudinalis inferior

. M. transversus linguae

. M. verticalis linguae

B- Ekstrensek dil kaslar.:

. M. genioglossus: Dili one ceken ve bo.ulmay. onleyen tek kast.r.

. M. hyoglossus

. M. chondroglossus

. M. styloglossus

. M. palatoglossus

M. palatoglossus plexus pharyngeus (n. vagusfla gelen n. accessoriusfun kranyal lifleri) taraf.ndan di.er tufm dil

kaslar. ise nervus hypoglossus (N. XII) taraf.ndan innerve edilir. Dil bezleri: Dil mukozas.nda seroz ve mufkoz bezler bulunur. Mu-koz bezler dudaklarda ve yanaklarda bulunan bezlere

benzerken, seroz bezler (Ebner bezleri) sadece papil-la vallatae yak.nlar.nda yer al.rlar ve salg.lar. tat veren

maddeleri eriterek tat tomurcuklar.na geci.lerini kolayla.t.r.r.

Dilin sinirleri: 2/3 on bolum temas M n. lingualis (nervus trigemi-nusfun n. mandibularis dal.ndan)

2/3 on bolum tad -â chorda tympani (n. facialis)

1/3 arka bolum hem tat hem temas -â n. glos-sopharyngeus

epiglottis cevresi -â n. laryngealis sup (n. vagus).

FAUCES: Dil koku ile yumu.ak damak aras.nda kalan ve a..z bo.lu.u ile farinksi birle.tiren bo.luktur. Onde arcus

palatoglossus arkada arcus palatopahryn-geus ustte uvula palatina, altta dil koku aras.nda kalan bolumune

isthmus faucium denir. Burada iki arcus aras.nda tonsilla palatinaflar bulunur.

PHARYNX (YUTAK): Kafa taban. ile 6. Servikal ver-tebra aras.ndad.r (15 cm).

. Pars nasalis pharyngis (nasopharynx): Duyusunu n. maxillaris al.r.

. Pars oralis pharyngis (oropharynx): Duyusunu n. glossopharyngeus al.r.

. Pars laryngeae pharyngis (laryngopharynx): Duyusunu n. vagus al.r.

Nasopharynx: Burun bo.lu.unun arkas.ndad.r. Choanff narium ile burun bo.lu.una ba.lan.r. Solu-num, i.itme

ile ilgili fonksiyonu vard.r. Arka duvar.nda tonsilla pharyngea (adenoidea) bulunur.Tuba au-ditivaflar d..yan

duvarlara ac.l.r. Burada tonsilla tu-baria (Gerlach bademci.i)flar vard.r.

Oropharynx: Hem solunum, hem de sindirimle ilgilidir. Yumu.ak damak ile os hyoideum aras.nda bulunur. .sthmus faucium arac.l... ile a..z bo.lu.una ac.l.r. Alt seviyesi C3ftur.

Laryngopharynx: Larinksin arkas.ndad.r. C3-C6 seviyeleri aras.ndad.r, (os hyoideum ile cartilago cricoidea aras.).

Auditus larvnais arac.l... ile larinks bo.lu.una ba.lan.r. Aditus laryngisfin yanlar.nda bulunan c.kmazlara j’cj...jj.j3rjforj..i. denir.

Duvar yap.s.:

1- Tunica mucosa

203

2- Tunica submucosa

3- Fascia pharyngobasilaris: Farinksle kafa taban. aras.nda uzan.r.

4- Tunica muscularis

5- Fascia buccopharyngealis: Farinks kaslar.n. ve m. buccinatorfu orten epimisyum ile devam eder. Farinksin

serbest hareket olana..n. sa.lar, icinde plexus pharyngeus bulunur. Mukoza: Yukar.da nazofarinkste yalanc. cok katl. silial.; A.a..da orofarinks ve laringofarinkste ise mukoz tip cok

katl. yass. epitelle do.elidir.

Farinks kaslar.:

A- .nternal:

. M. constrictor pharyngis superior

. M. constrictor pharyngis medius

. M. constrictor pharyngis inferior B- Ekstemal:

. M. stylopharyngeus

. M. salpingopharyngeus

. M. palatopharyngeus

Sadece m. stylopharyngeus plexus pharyngeusfla gelen nervus glossopharyngeus taraf.ndan di.erleri ise plexus

pharyngeus icersinde nervus vagusfla gelen nervus accessoriusfun kranyal lifleri taraf.ndan innerve edilir. Pasavan kabart.s.: M. constrictor pharyngis superi-orfun ust k.sm.nda m. sphincter palatopharyngeusfun

kas.larak yutma s.ras.nda mukozay. one kabartmas.y-la olu.ur. Yutma s.ras.nda yumu.ak damak da yukar. arkaya

do.ru kayarak Pasavan kabart.s.na temas eder ve nasofarinksle orofarinks aras.ndaki ba.lant. kesilmi. olur. M. constrictor phrayngis superiorfun ust k.sm. ile kafa taban. aras.nda aponeurosis pharyngea-lisfin bulundu.u bo.lu.a

Morgagni sinusu denir.

OESOPHAGUS (Ozofagus, yemek borusu)

25-30 cm muskuler borudur. Ba.lang.c seviyesi: C6, Hiatus oesophagus: T10, Sonlanma: T^

. Pars cervicalis: A.v. thyroidea inferiorflardan bes-lenir.Venleri v. jugularis internafdan v. cava sup.fa ac.l.r

. Pars thoracica: Torasik aortan.n tum dallar.ndan beslenir, venleri azygos ve hemiazygosfla v. cava sup.fa ac.l.r.

. Pars abdominalis: Truncus coeliacusfun a. gastri-ca sinistrafs.ndan beslenir. V. gastrica sinistra v. portafya

ac.l.r. En k.sa bolumudur.

Yap.s.: D..tan ice do.ru:

. Tunica adventitia

. Tunica muscularis (d..ta longitudinal icte ise sirkuler olmak uzere iki tabakal.d.r)

. Tela submucosa

. Tunica mucosa ve alt bolumlerde lamina muscularis mucosae adl. duz kas tabakas..

Anatomik darl.klar.:

1. Ba.lang.ctaki (faringo-ozofageal) darl.k: Fonksiyonel olarak sindirim sisteminin en dar yeridir (1.5 cm). Anatomik

olarak sindirim sisteminin en dar yeri ise appendix vermiformisftir.

2. T4 seviyesinde yer alan aortik darl.k (arcus aortafy. caprazlad... yer) fonksiyonel darl.kt.r.

3. Bronhus principalis sinisterfi caprazlad... yer

4. Diafragmatik darl.k (Hiatus oesophageusfdan gecti.i yer).

Ayr.ca Ozofagusun abdominal parcas.nda ozofagogas-trik bile.keye uyan fonksiyonel bir darl.k daha vard.r.

Ust kesicilerden itibaren 1.darl.k 15, 2.darl.k 25 ve 3. darl.k (ozofagogastrik bile.ke) 40. santimetrede yer al.r.

204

Aorta ile kom.ulu.u: Aortaefn.n arka-sa..ndan gecerek mediastinum posteriorfa girer. Burada once aorta solda

ozofagus sa.da sonra aorta arkada ozofagus ondedir. Yani ozofagus ba.lang.cta aortan.n sa..nda sonra onunde yer al.r. Ayr.ca servikal parcas. sol n. lary-ngeus recurrens ile kom.uluk yapar. Sol nervus vagus onunde sa. nervus vagus ise arkas.nda seyrederek ple-xus oesophagealis denilen a.. yaparlar.

Ductus thoracicus ozofagusun once sa..nda bulunur. Yukar. c.kt.kca arkas.na gecer. 4. torakal omur hizas.nda soluna gecer.

205

GASTER (M.DE) Sindirim kanal.n.n en geni. bolumudur. Regio epigas-trica ve regio hypogastrica sinistrafda yer al.r. Hacmi: 1-1.5

litredir ancak 2-3 .t. besin depolayabilir. Ostium cardiacum: 7. kosta veya Tn. omur hizas.nda, orta hattan 2-4 cm

solda, Kesici di.lerden 40 cm uzakl.ktad.r. Kar.n on duvar.n.n 10 cm. gerisindedir. .ncisura cardiaca: Ozofagusfun sol kenar. ile curvatu-ra ventriculi major aras.ndad.r. Ostium pyloricum: 1. lumbal omurun alt seviyesindedir. Curvatura ventriculus minor: K.sa kenar. Bu kenar.n ortas.nda bulunan incisura angularis mideyi sa. ve sola

ay.r.r. A. gastrica sinistra (truncus coeliacus) ve a.gastrica dextra (a. hepatica communisfin dal.) taraf.ndan beslenir. Curvatura ventriculi major: Ust seviyesi midklavi-kuler hatta 5. k.k.rdak kosta hizas.na kadar c.kar. Alt seviyesi

9. k.k.rdak kosta hizas.na kadar iner. 1. lumbal omurun alt kenar. hizas.nda sonlan.r. Curvatura ventriculi majorfa lig. gastrophrenicum, lig. gastroli-enale ve omentum majus tutunur. A.gastroduodena-lisfin a.gastroomentalis dextra dal.yla, a.lienalisfin a.gastroomentalis sinistra dal.ndan beslenir. Midenin Bolumleri

1. Pars cardiaca

2. Fundus ventriculare: incisura cardiacafdan gecirilen horizontal plan ustudur. Hava ile doludur.

3. Corpus ventriculare: Fundus ile incisura angularis aras.ndad.r.

4. Pars pylorica -* Antrum pyloricum (mide taraf.); canalis pyloris (pylor taraf.)

5. Pylorus: Duodenum yak.n. bolumdur. Etraf.nda m. sphincter pyloricus bulunur. Sirkuler liflerin kal.nla.mas.ndan olu.ur. D.. yuzde dairesel bir oluk yer al.r ve bu olu.un on yuzunde v. prepylorica bulunur, cerrahi s.ras.nda pylorun bulunmas. icin onemli landmarklardan biridir.

Midenin Yuzleri Facies anterior: Diaphragma arac.l... ile sol akci.er ve kalple, 7, 8, 9. kostalar ile, sa.da karaci.er ve kar.n on duvar. ile kom.udur.

Facies posterior: A. v. lienalis, diaphragma, sol bobrek, sol bobrek ustu bezi, pankreas, flexura coli sinistra ve mesocolon transversum ve en arkada abdominal arota ve v. cava inferior ile kom.udur.

.c yuzu:

Incisura cardiaca hizas.nda kapak gorevini goren c.k.nt. vard.r. Mide ici muhtevan.n ozofagusa gecmesini onler.

M. sphincter pylori de kapak gorevi gorur. Bo. mide mukozas.nda plicae gastricae bulunur. Curvatura ventriculi

minor hizas.ndaki olukta mukoza duzdur. Bu olu.a VValdeyer caddesi denir. Cardiafy. puorfa ba.layan en k.sa

yoldur. Mukozas. basit kolumnar epitelde do.elidir.

Gll. gastricae: HCI, digestif enzimler, mukus, intren-sik faktor uretirler. 4 tip hucre bulundururlar. 1. Temel hucreler -â pepsinojen

2. Parietal hucreler M HCI, intrensik faktor

3. Boyun hucreleri -â mukus

4. Endokrin hucreler E Serotonin, entero-glukogon, histamin

206

Beslenmesi: Truncus coeliacusfun a. gastrica sinistra dal. kucuk kurvaturu besler ve genel cerrahide midenin primer arteri a.gastrica sinistra kabul edilir, a. lienalisfin a. gastrica breves dallar., fundusu, aa. gastricae posteriores

dallar. korpusun arka yuzunu ve a. gastroepiploica sinistra dal. buyuk kurvatur ve on yuzu besler. Ayr.ca a.gastrica

dextra ve a.gastrodu-odenalis de (a.gastroepiploica dextrafy. verir) beslenmesine kat.l.r. Venleri ve lenfatikleri de arterlerine e.lik ederek, nodi gastrici dexteri et sinistri, nodi gastro-omentalis dextri et sinistri yollar.yla nodi

coeliacusfa ve oradan cisterna chylifye dokulur ancak bir grup da kucuk kurvatur bolgesinden direkt olarak cisterna

chylifye bo.ald...ndan nodi supraclaviculares sinis-trifye kadar c.kar ve mide ca. varl...nda sol supraklavi-kuler LAP geli.ir (VV.RCHOVV).

Labbe ucgeni: Midenin doluyken kar.n on duvar. ile direkt temas etti.i bolgedir. Labbe ucgeninin ust kenar.n.

karaci.erin on yuzunun iki arcus costarum aras.nda kalan alt kenar., sol kenar.n. sol arcus costa-rumfun medial kenar.,

alt kenar.n. ise her iki taraf.n 9 - 10. k.k.rdak kostalar.n.n birle.me noktalar.n. birle.tiren yatay hat olu.turur.

INTESTINUM TENUE (ince barsaklar) A- DUODENUM: Bulbus duodeni (ampulla) intraperitonealfdir. Di.er k.s.mlar. sekonder retroperitonealfdir. 25 cm uzunluktad.r.

Regio epigastricafda yerle.mi.tir. Duodenum pankreas. (caudafs. haric) sarar.

Bolumleri:

1- Pars superior (bulbus duodeni)

2- Pars descendens

3- Pars horizontalis (inferior): En uzun parcad.r

207

4- Pars ascendens: En k.sa parcad.r.

Duodenumfun ust s.n.r. L1 ein alt kenar.; alt s.n.r. L3fun alt kenar.; bitimi (flexura duodenojejunalis): L2 hizas.ndad.r.

1- Pars superior

. Hareketli bolumdur.

. ilk bolumu intraperitonealfdir. Buraya bulbus du-odeni (ampulla)denir.

. Sa. k.sm.na lig. hepatoduodenale tutunur.

. Karaci.erin lobus quadratusfu ve vesica fellae ile kom.udur. 2- Pars descendens

. On yuzunu mesocolon transversum caprazlar.

. Onde: Karaci.erin sa. lobu, colon transversum, mesocolon transversumfun sa. ucu ve jejunum ile kom.udur.

. Arkada: Sa. bobrek, bobrek damarlar., v. cava in-ferior, m. psoas major ile kom.udur.

. ic yanda: Caput pancreatis, ductus choledochus ile kom.udur.

. D.. yanda: Flexura coli dextra bulunur. . Bu bolume ductus choledochus ve ductus pancre-aticus major birle.erek ac.l.r. Ampulla hepatopan-creaticafy.

(Vater) olu.tururlar. Ac.ld.klar. yerdeki kabart.ya papilla duodeni major denir. Burada hepatopancreatik sfinkter (Oddi) bulunur. Bu k.s.m pilordan 8-10 cm uzaktad.r. Ductus pancreaticus minorfun ac.lma yerine

papilla duodeni minor denir. Di.erinden 2 cm yukar.dad.r.

3- Pars horizontalis (inferior)

Onunden a.v. mesenterica sup. gecer. Arkada, sa. ureter, sa. m. psoas major, sa. a.v. testi-cularis (ovarica), v. cava inferior ve aorta ile kom.udur.

4- Pars ascendens

Aortan.n onunde ve solundad.r. Arkada -â Truncus sympaticus sol m. psoas major sol bobrek a.v. testicu-laris

(ovarica) v. mesenterica inferior. Solunda M sol bobrek, ureter ile kom.udur.

Lig. suspensorium duodeni (Treitz ba..): Duodenumfun son bolumu ve flexura duodenojejunalisfi kar.n arka

duvar.na asan ba.d.r, icinde m. suspensorius duodeni vard.r. Truncus coeliacus ile yak.n kom.udur.

Duodenumun ic yuzu:

I. bolumun ici duzdur. II. bolumde plica longitudinalis duodeni, papilla duodeni major et minor bulunur. III. ve IV. bolumde plicae circulares (Kerckring plikalar.) ve villusler bulunur.

208

Duodenumfun submukoza tabakas.nda gll. duode-nales (Brunner bezleri) ve gll. intestinales (Lieberkuhn bezleri)

bulunur.

Beslenmesi ve innervasyonu:

. A. gastroduodenalisfin aa. retroduodenales, a. gastroepiploica dextra, a. pancreaticoduodenalis sup. dallar.;

. A. mesenterica superiorfun a. pancreaticoduodenalis inferiorfu

. A. hepatica propria ve a. gastrica dextrafdan gelen dallar besler.

Venleri ve lenfatikleri arterleri gibidir. Venleri v. por-tafya dokulur. Plexus coeliacusfdan gelen otonomlarla innerve

edilir.

B- JEJUNUM: Duodenumdan sonra ince barsaklar.n ilk 2/5flik bolumudur. Buyuk bolumu regio umbilicalisf tedir.

C- ILEUM: ince barsaklar.n son 3/5 lik k.sm.d.r.

. Her ikisi de intraperitonealdir ve a. mesenterica superior dallar.yla beslenirler.

Jejunum ile ileum aras.ndaki temel farklar:

Jejunum .leum

Cap daha buyuk (4 cm) daha kucuk (3.5)

Damar daha damarl., daha k.rm.z. tek arkus ve uzun arterler (A) az damarl., daha

soluk

cift arkus, k.sa

arterler (B)

Plica circularis daha buyuk, kal.n daha kucuk, son k.s.mda yok

Agregat lenf az, Cok, Peyer plaklar.

Mesenterium jejunum ve ileumu kar.n arka duvar.na asan periton yapra.., radix mesenteri ise mesenterin

kar.n arka duvar.na yap..an k.sm.d.r. L2. vertebran.n sol k.sm.ndan ba.lar, duodenumfun pars horizan-talisfini, sa. a.v.

testicularis (ovarica)fleri, abdominal aortafy., a- v- coliaca dextraflar., v. cava inf.fu, a. v. ileocolicaflar., sa. ureteri, sa.

m. psoas majorfu capra-zlayarak a.a..da sa. art. sacroiliaca hizas.nda sonlan.r (15 cm).

Diverticulum ilei (Meckel divertikulu): %2 gorulur, ileumfun son k.sm.ndan 50-80 cm yukar.dad.r. 5 cm

uzunluktad.r.

209

Terminal ileum: ileumfun son k.sm.d.r.

. Ortalama 1.5 cm uzunluktad.r.

. En geni. yeri precaecal bolgesidir.

INTESTINUM CRASSUM (Kal.n barsaklar) ince barsakdan temel farklar.

1. Daha geni. captad.r.

2. Buyuk bolumu retroperitonealdir (sekonder)

3. Taeniaee coli: Longitudinal kas liflerinin yo.unla.m.. yerleridir.

4. Haustra coli: Taeniae colifler olu.turur.

5. Taeniaee libera boyunca s.ralanm.. appendices epiploicae bulunur, icinde ya. bulunur. En cok co-lon transversum da bulunur. Appendix vermifor-mis, cekum ve rektumfda appendices epiploicae yoktur. Colon

descendens di.er bolumlere gore daha arkada bulunur.

CAECUM: Kal.n barsaklar.n ba.lang.c.d.r. Uzunlu.u 6 cm; geni.ili.i: 7.5 cm.fdir. Barsaklar.n en geni. bolumudur. Sa. fossa iliacafda lig. inguinalefnin d.. k.sm.n.n ustunde yer al.r. Intraperitonealdir. Arkas.ndaki c.kmaza recessus

retrocaecalis denilir. Burada appendix ver-miformis bulunur, ileumun alt ucuyla ba.lant.s.n. sa.layan deli.e

ostium valva ilealis denir. Deli.in distalin-de caecumfun colon ascendensfe girmesiyle olu.an valva ileocaecalis

(Bauhin kapa..) bulunur ve kal.n barsak iceri.inin geriye ileuma geci.ine engel olur.

Valva iliocaecalisfteki sfinkteri sempatik sistem kapat.r. Cekum ile m. iliacus aras.nda n. cutaneus femoris late-ralis

bulunur.

APPENDIX VERMIFORMIS: Sa. fossa iliacafda yer al.r. Caecumfun arka ic yan.nda valva iliocaecalisfin alt.nda

taeniaeflar.n birle.me noktas.nda bulunan 5-15 cm. uzunlu.unda, 5-10 mm. capl. k.s.md.r. Mesoap-pendix vermiformis

(mesenteriolum) ile mesenteri-umfun alt k.sm.na tutunur. Barsaklar.n en dar yeridir. Caceumfa ac.lan deli.ine ostium

appendicis vermiformis, buradaki mukoza katlant.s.na da valvula proces-sus vermiformis denir, duvar yap.s.nda tela

submucosa tabakas.nda bulunan lenf follikullerine tonsilla intesti-nalis denir. Caecum ve appendix vermiformisfin damarlar. ve innervasyonlar.: A. mesenterica superiorfun a. ilioco-lica dal.ndan a. caecalis ve a. apendicularis ile beslenirler. Venleri ve lenfatikleri de ayn.d.r. Ggl. mesenterica superiorfdan

gelen sempatikler, vagusftan parasempatiklerle innerve edilirler.

Mc. Burney noktas.: Spina iliaca anterior superiorfu gobe.e birle.tiren hatt.n 1/3 d.. ve 1/3 orta bolumlerinin

birle.me yerindeki noktaya denir. Appendix vermiformis ile cekum ba.lant.s.n.n yeridir. Appendix vermiformis taeniaeflar.n birle.me yerinde bulunur.

210

COLON ASCENDENS: 15 cm uzunluktad.r. Sekonder retroperitonealdir. Arka yuzu bobrek, m. transversus

abdominis, m. quadratus lumborum, fascia iliaca ile kom.udur.

COLON TRANSVERSUM: Kolonun en uzun (~ 50 cm) ve en hareketli bolumudur. Ust vuzu Karaci.er, safra

kesesi, midenin curvatura ventriculi majorfu, dala..n d.. kenar. ile alt vuzu ince barsaklarla ile on vu-zu omentum

majus ile arka vuzu pars descendens duodenum, caput pancreatis ve mesocolon transversum ile kom.udur.

Flexura coli dextra: Colon ascendens - colon transversum bile.kesidir. Dala..n on-alt ucu alt.ndad.r. Duru.u Vh

harfi .eklindedir. Vnin tepesi interiliak hatt.n 7.5-12.5 cm alt.na inebilir. Karaci.er, safra kesesi sa. bobrek ve duodenumfun pars descendensfi ile kom.udur. Flexura coli sinistra: 10-11. kostalar hizas.ndad.r. Colon transversum - colon descendens bile.kesidir. Hemen alt.nda mesenterica superiorfun colica medi-afs. ile mesenterica inferiorfun colica sinistrafs. aras.nda R.OLAN anastomozu bulunur.

Lig. phrenicocolica sinistra: Flexura coli sinistra ile diaphragma aras.ndad.r. Uzerinde dalak oturur.

COLON DESCENDENS 25 cm uzunluktad.r. Arkas.nda sol bobrek, m. psoas major, m. quadratus lumbo-rum ile kom.udur. Sekonder retroperitonealdir. Colon descendensfi arkadan a. v. n. subcostalis, a. v. testicu-laris (ovarica),

aa. lumbales sinistrae, a. iliaca externa, n. cutaneusfemoris lateralis, n. femoralis, n. genitofe-moralis caprazlar. COLON SIGMOIDEUM: 40 cm uzunluktad.r. S3. omur hizas.nda rektumfla birle.ir. Intraperitonealdir. D..

yan.nda: a.v. iliaca externa n. obturatorius, kad.nda -â ovarium, erkekte -â ductus deferens Arkada: a.v. iliaca interna, ureter, m. piriformis, plexus sacralis

A.a..da: erkekte S mesane, kad.nda -â uterus ve mesane Yukar.da: ileum ile kom.udur.

RECTUM: 12 cm uzunluktad.r. S3 omur hizas.nda ba.lar. Sadece 2/3 ust k.sm. peritonla ortuludur. Rektumda

Haustra coli, appendices epiploicae, taeniaee coli ve mezenter yoktur!

. Flexura sacralis: Sakrum onundeki konkavitesi one bakan e.riliktir.

. Flexura perinealis: Rektum ile canalis analisfin birle.im yerindeki arkaya do.ru konkav olan e.riliktir. Buras.,

koksiks tepesinin hemen alt.nda bulunur. Ayr.ca yanlarda ustte sa.a, ortada sola, altta sa.a

d..bukeydir, ba.lang.c ve sonlan... orta hattad.r. Flexura perinealis ile flexura sacralisfin birle.me hatt.nda m.

levator anifye ait puborectal liflerin gUh .eklinde olu.turdu.u ask. barsa.. one cekerek ano-rektal ac.y. olu.turur. . Ampulla recti: Anus oncesi geni. alt k.s.md.r. 500-

700 mi hacme sahiptir. Excavatio rectovesicalis: Erkeklerde rektum ve vesica urinaria aras.nda olu.an periton

c.kmaz.na denir. Anusten 7.5 cm uzakl.ktad.r. Excavatio rectouterina (Douglas c.kmaz.) kad.nlarda rektum ve

uterus aras.nda olu.an periton c.kmaz.na denir. Anusten 5.5 cm uzakl.ktad.r. Plica transversales recti (Houston

plikalar.): Rektumun ic yuzunde enine, yar.may .eklinde yerle.mi.lerdir. Rektum doldu.unda bile kaybolmazlar. Ust,

orta ve alt olmak uzere 3 plika bulunur, ust ve alttakiler sol tarafta, ortadaki en buyuk ve sabit olan ise sa. taraftad.r

ve Kohlrausch plikas. olarak adland.r.l.r. Fonksiyonel olarak bu plikan.n ustunde daima feces bulunurken, alt.nda

kalan ampulla rectifde sadece defekas-yon s.ras.nda feces bulunur. Alt k.sm.n etraf. yo.un ekstraperitoneal ba.

dokusu ile sar.l.d.r.

211

CANALIS ANALIS: Ampulla rectifnin alt k.sm.nda lumen daralarak a.a.. - arkaya do.ru ilerler ve anuste sonlan.r,

yakla..k 4 cm olan bu bolum canalis analis ad.n. al.r. Rektum ile canalis analisfi ay.ran s.n.r flexura perinealisftir. Onde: Erkekte ¨ centrum tendineum ve onun onunde uretran.n membranoz parcas..

Kad.nda ¨ centrum tendineum ve onun onunde vagina bulunur. D..vanda ¨ fossa ischioanalis ile kom.udur.

Arkada ¨ lig. anococcygeum ile kom.udur.

ic vufzde ¨ Columnae anales (Morgagni plikalar.) bulunur. Bu plikalar.n alt.nda geni. lumeni olan venler bulunur. V. rectalis superior ile v. rectalis inferiorfun dallar. burada anastomoz yaparlar. Columna analesf-lerin alt uclar.

yan taraflara do.ru geni.ler ve birbirleriyle birle.erek valvula analisfleri olu.turur. Valvula analisflerin ustunde kalan kucuk cukurlara sinus analis (crypta anales) ad. verilir ve arka duvardakiler daha derindir, burada bulunan ve musin salg.layan bezlere gll. anales denir ve kanallar. bu cukurlara ac.l.r. Enfeksiyonlar. abse veya fistullere neden olabilir.

Anufsun yakla..k 1,5 - 2 cm ustunde mukoza yap.s. de.i.ir ve s.n.r valvula analisflerin tumunun birle.mesiyle

olu.an hat linea pectinata (linea dentata) ad.n. al.r ve m. sphincter ani internus hizas.ndad.r. Bu s.n.r.n ustu arka barsaktan geli.ir ve endoderm kokenlidir, alt. ise kloakadan geli.ir ve ektoderm kokenlidir.

Linea pectinatafn.n ustunde kalan columnae anales ve sinus analesfi de iceren ve hemoroidlerin goruldu.u bolgeye zona haemorrhoidalis ad. verilir. Columna analesfte v. rectalis superiorflar.n geni.lemesiyle olu.an ic hemoroidler

a.r.s.zd.rlar.

Valvula analisfin alt.nda linea pectinatafn.n alt.nda kalan 1,5 cm. lik beyaz halka .eklindeki k.sma pecten analis

ad. verilir ve a.a..da mavimsi - pembe renkli linea anocutanea (Hilton cizgisi) ile sonlan.r. Hilton cizgisinin alt.nda

kalan dar alan zona cutanea ad.n. al.r, burada ter ve ya. bezleri bulunur. Burada v. rectalis inferiorflar.n

geni.lemesiyle d.. hemoroidler olu.ur ve n. rectalis inferiorflar etkilendi.inden a.r.l.d.r.

Defekasyonu onleyici kaslar

. M. sphincter ani internus: Sirkuler kaslar olu.turur.

. M. sphincter ani externus: internal kas.n d..yan.ndad.r. Cizgili iskelet kas.d.r.

. M. puborectalis

. M. gluteus maximus (yard.mc.)

M. corrugator cutis ani: Anus k.vr.mlar.n. olu.turur kas.lmas. ile v. rectalis kan.n.n anal kanal venlerine

gecmesini sa.lar.

Anorektal halka: M. sphincter ani externusfun pars profundusfu; m. sphincter ani internus ve m. puborectalis

taraf.ndan olu.turulur. Bu halkan.n zarar.nda hasta d..k.s.n. tutamaz.

Rektum ve canalis analisfi; Abdominal aortafn.n a. sacralis mediana dal.; a. mesenterica inferiorfun a. rectalis

superior dal.; a. iliaca internafn.n a. rectalis media dal.; a. pudenda internafn.n a. rectalis inferior dal.; besler. Tum

arterler birbirleriyle yo.un anastomozlar yapar (venleri de ayn.d.r).

Lenfatikleri: Ust parcas. nodi pararectales ve nodi sig-moideifden gecerek nodi mesenterici inferioresfe; alt yar.m.

212

ve canalis analisfin zona cutaneafs.na kadar olan k.s.m nodi iliaci internifye; zona cutanea sonras. ise nodi inguinales

superficialesfe drene olur.

.nnervasyonu: Sempatikleri ggl. mesenterica inferi-orfdan gelip ve plexus hypogastricus superior ve infe-riorfu

yapan liflerdir. Parasempatikleri nn. erigen-tesflerden (S2 - S4 nn. splanchnici pelvinus) gelerek plexus hypogastricus

inferiorfa kat.l.rlar ve bu pleksus rektumun distalini ve m. sphincter ani internusfu in-nerve eder. M. sphincter ani externus ise n. puden-dusfun n. rectalis inferior dal. ve S4fun ramus perine-usfu taraf.ndan innerve edilir.

PANKREAS 12-15 cm uzunluktad.r. Epigastrium ve sol hipokon-driumdad.r. Transpilorik plan yak.n.nda yerle.mi.tir. Hem

eksokrin, hem de endokrin bir organd.r.

Bolumleri A- Caput pancreatis: Duodenum e.rili.i uzerinde yerle.ir. Proc. uncinatus: Caputfun cengel .eklindeki uzant.s.d.r.

Superior mesenterik damarlar.n arkas.nda bulunur. B- Collum pancreatis: Arkas.nda v. porta olu.ur.

C- Corpus pancreatis: Bursa omentalisfin arkas.nda bulunur. Aortan.n onunde, truncus coeliacus ile a. mesenterica sup.fun aras.nda bulunur. D- Cauda pancreatis: Genellikle dala..n hilumuna kadar uzan.r.

. Caput - collum ve corpus pancreatis aras.ndan a.v. mesenterica superior gecer!

Pankreas kanallar.

1. Ductus pancreaticus (VV.rsung kanal.): Duode-numfun ikinci parcas.nda papilla duodeni ma-jorfe ac.l.r

2. Ductus pancreaticus accessorius (Santorini kanal.): %9 oran.nda vard.r. Caput pancreatisfin kanal.d.r.

Duodenumun ikinci parcas.nda papilla duodeni minorfe ac.l.r.

213

Beslenmesi:

. A. lienalisfden gelen rr. pancreatici (a. pancreatica dorsalis, a. pancreatica inferior, a. prepancreatica, a.

pancreatica magna, a. caudae pancreatis),

. A. gastroduodenalisfden a. pancreaticoduodenalis superiorflar

. A. mesenterica superiorfdan a. pancreaticoduodenalis inferiorflar (venleri ve lenfatikleri de ayn.d.r).

TUKRUK BEZLER.:

A. Kucuk tukruk bezleri (Gll. labiales, buccales, molares): Vestibulum orisfe ac.l.rlar. Tumunun sekres-yon emri

nervus facialisften gelir. B. Buyuk tukruk bezleri: B1- GLANDULA PAROTIDEA: Fossa retromandibula-risftedir.En buyuk seroz tukruk bezidir, icinden a. caro-tis externa, v. retromandibularis ve n. facialis (motor dallar.) gecer. Kanal.na ductus parotideus (Stenon kanal.) denir m. masseterfin on yuzunden transvers olarak gecip m. buccinatoriusfu delerek ust II. molar di. hizas.nda vestibulum orisfe ac.l.r. A. temporalis super-ficialis ve a. auricularis posterior dallar. taraf.ndan beslenir, venoz drenaj. v. jugularis

externafya olur. Parasempatik lifleri nucleus salivatorius inferiorfdan ba.lar. Nervus glosspharynegusfdan n. petrosus

minor super-ficialis ad.yla ayr.lan aksonlar ggl. oticumfda sinaps yaparlar ve n.auriculotemporalisfe kat.larak beze

ula..rlar. Sempatikleri ggl. cervicale superiusftan a. carotis externa arac.l...yla gelir

B2- GLANDULA SUBMANDIBULARIS: Ceviz buyuklu.unde sero-mukoz bezdir. Trigonum submandibula-refde

bulunur. A. facialis bezin icinden ya da arkas.ndan gecer ve besler. Kanal.na ductus submandibularis (VVharton kanal.)

ad. verilir ve gl. sublingualis ve m. ge-nioglossus ar..ndan gecerek dil kokunun alt.nda cavi-tas oris propriafn.n

caruncula sublingualisfine ac.l.r. Nucleus salivatorius superiorfdan ba.layan parasempatik lifler nervus facialis icinde

canalis facialisfin sonunda chorda tympani ad.yla ayr.larak ggl. submandibula-refde sinaps yaparak n. lingualis liflerine

kat.l.p beze ula..r. Sempatikleri ggl. cervicale superiusftan a. facialis ve a. lingualis arac.l...yla gelir.

B3- GLANDULA SUBL.NGUAL.S: Sero - mukozdur. A..z do.emesinde mukozan.n alt.ndad.r. 8-12 adet salg.

kanal. vard.r. Ductus sublinguales major (Bartholin kanal.) ductus submandibularisfle caruncula sublingua-lisfe ac.l.r.

Ductus sublinguales minores (Rivinus) ductus submandibularisfe veya plica sublingualisfe ac.l.rlar, innervasyonu gl.

submandibularis gibidir.

HEPAR (karaci.er)

Vucudun en buyuk bezidir. Vucut a..rl...n.n %2fsi kadard.r (ortalama 1500 gr).En buyuk abdominal organd.r. Sa.

hipokondrium, epigastrium ve sol hipokondri-um bolgesinin bir k.sm.nda bulunur. Diaphragmafya, lig. falciforme ve lig.

triangularefler ile tutundu.u icin solunumda diaphragmafyla birlikte hareket eder. En yuksek noktas. arkada sa. 5.

kosta hizas.ndad.r.

Glisson kapsulu: Karaci.eri ceviren kuvvetli ba. doku ve peritondan olu.an kapsuldur.

214

Yuzleri:

a- Facies diaphragmatica,

b- Facies visceraiis Facies visceralis kom.uluklar.: Visseral yuzde H harfi .eklinde yar.klar ve fossalar bulunur. Sa.

lob: Safra kesesi (fossa vesicae biliaris), flexura co-li dextra (impressio colica), sa. bobrek (impressio rena-lis)

ve duodenumun 2. k.sm. (impressio duodenalis) ile; Sol lob: Ozofagus (impressio oesophagea), mide

(impressio gastrica) ile kom.udur. . Karaci.erde area nuda, fossa vesica fellae, fossa v. cava inferioris ve porta hepatis peritonsuzdur. Area nuda: Diaphragmatik yuzde bulunan c.plak aland.r. Peritonsuzdur. Bu alan.n

hemen solunda fossa vesica fellae bulunur, karaci.er biyopsileri buradan yap.l.r. Karaci.erin loblar.

Fizyolojik olarak iki lobu vard.r: lobus dexter, lobus sinister

Fossa vesica fellae ve fossa v. cava inferioris ve lig. fal-ciforme hepatis iki lobu birbirinden ay.r.r. Visseral yuzde

ayr.ca lobus caudatus ve lobus quad-ratus bulunur.

Lobus caudatus: Fissura lig. venosi ile fossa v. cava inferioris aras.ndad.r.

Lobus quadratus: Fissura lig. teretis ile fossa vesica fellae aras.ndad.r.

Vaskuler seamentleri Lobus dexter segmentum anterius ve posteriusfa; lobus sinister ise segmentum laterale ve medialefye ayr.l.r. Segmentum laterale lobus quadratusfun tamam.n. ve lobus caudatusfun bir bolumunu de kapsar. Liaamentleri:

1. Lig. falciforme hepatis: Kc, kar.n on duvar. ve di-aphragma aras.nda uzan.r.

2. Lig. coronarium dexter et sinister: Bu iki liga-ment area nudaefy. cevreler. Lig. falciformefnin yukar.daki devam. .eklindedirler.

3. Lig. triangulare dextrum et sinistrum: Lig. coro-nariumflar.n sa.a ve sola uzant.lar.d.r. Karaci.eri diaphragmaya ba.lar. Appendiks fibrosa hepatisfle ba.lant.l.d.r.

4. Lig. hepatogastricum: Omentum minusfun sol kenar.d.r, icinde a.v. gastrica sinistra bulunur.

5. Lig. hepatoduodenale: Omentum minusfun sa. kenar.d.r, icinde tum porta hepatis yap.lar. (a. hepatica propria,

v. porta, ductus hepaticus com-munis ve ductus choledochus, plexus hepaticus) bulunur. 6. Lig. hepatorenale

7. Lig. teres hepatis: Umbilikal ven art...d.r. Lig. falciforme hepatisfin alt kenar.nda icindedir. Periton kokenli

olmayan tek karaci.er ba..d.r.

215

Beslenmesi: Truncus coeliacusfun a. hepatica communisfinin a. hepatica propria dal.ndan beslenir. Ancak ayr.ca tum GIS ve

dala..n venoz kan.n. toplayan v. porta hepatisfde karaci.ere dokulur. Venleri ise v. hepaticae dextra ve sinistra ad.yla

direkt olarak area nudaefdan vena cava inferiorfa dokulurler. Lenfatik drenaj. ise nodi coeliacifler yoluyla cisterna chylifye olur. Ancak baz.lar. for. vena cavae yoluyla nodi phrenici inferiores ve nodi mediastinalesflerle de ba.lant.l.d.r.

Portal triad (Glisson triad., Kiernan aral...): A. heptica propriafn.n a. interlobularis dal., vena porta hepatisfin vena interlobularis dal. ve safra kanalikulu (ductulus interlobularis) bulunur. VESICA FELLAE (Safra kesesi) 30-60 mi safra birikti-rebilir. Vesica fellaefn.n fundusu midklavikuler cizgide 9.

K.k.rdak kostan.n tepesinde lokalize olur (Murphy noktas.: Gobekten sa. aksilla cukuruna cekilen cizginin sa. arcus

costalisfI kesti.i nokta).

. Vesica fellaefn.n corpusfu colon transversum ve duodenumfla kom.udur.

. Vesica fellaefn.n collumfunun ve ductus cysti-cusfun icinde plica spiralis (Heister valvuflu)

bulunur. Surekli ac.k kalmas.n. sa.lar.

SAFRA KANALLARI Intrahepatik duktal sistemin en kucuk dallar. safra kanalikulleridir.

Safra kanalikulleri interlobuler safra kanallar.n. bunlarda birle.erek ductus hepaticus sinister ve ductus hepaticus

dexterfi olu.tururlar.

216

Ekstrahepatik safra yollar.: Porta hepatisfte ductus hepaticus dexter ve sinister birle.erek ductus hepaticus

communisfi yaparlar. Ductus hepaticus communis safra kesesinin kanal. ductus cysticus ile birle.ir ve ductus

choledochus ad.n. al.r.

Ductus choledochus: 8-10 cm uzunluk, 5-6 mm cap.ndad.r. Duodenumun arkas.nda ilerler ve ductus

pancreaticus major ile birl.erek veya ayr. ayr. duodenumun 2. k.sm.n.n (pars descendens duodeni) arkas.ndan ampulla hepatopancreatica (Vater ampul-lafs.)fya ac.l.r.

Ac.lma yerindeki sfinktere hepatopankreatik sfink-ter (Oddi) denir.

Papilla duodeni major: Ampullafn.n duodenuma ac.lma yerindeki kabart.d.r. Oddi sfinkteri kas.ld...nda duodenuma safra akamaz ve safra keseye geri gelir ve depolan.r.

PER.TONEUM Periton mesotheliumfdan olu.ur. Embriyonal hayat.n erken evrelerinde periton buyuk bir kesedir. Gec devrelerde organlar geli.meye ba.lad.kca de.i.en derecelerde bu keseyi ice iterler.

Retroperitoneal organlar: Keseyi az iterler. Sadece on yuzleri peritonla ortuludur.

.ntraperitoneal organlar: Keseyi fazla itip kesenin icine yerle.irler. Her taraflar. peritonla sar.l.d.r.

Sekonder retroperitoneal organlar: Once intraperitoneal olup, daha sonra arka yuzlerindeki peritonun ozelli.ini yitirdi.i organlard.r.

.ntraperitoneal organlar Abdomende yer alan (ozo-fagusun abdominal parcas. ve rektumun proksimal 1/3fu

dahil) tum GIS organlar. ve dalak; kad.nda ayr.ca uterus (serviksi haric), ovarium ve tuba uteri-

naflar da intraperitonealdir. Ancak duodenum, pankreas, colon ascendens ve descendens sonradan retroperitoneal

olurlar.

Sekonder retroperitoneal organlar

. pankreas (cauda haric)

. duodenum (2-3-4. bolumleri) . colonf ascendens

. colon descendens

. Retroperitoneal organlar

. bobrek, bobrek ustu bezi

. rektum

. ureter

. aorta

. v. cava inf.

. vesica urinaria

217

V.SSERAL PER.TON YAPILARI: Omentum minus: Karaci.er ile midenin kucuk kur-vaturu aras.nda 2 yaprak visseral peritondur. 1. Lig. hepatoduodenale (Sa. kenar)

2. Lig. hepatogastricum (Sol kenar)

Omentum majus: Curvatura ventriculi majorfden ba.lar. Colon transversumfun onunden a.a.. gecer ve ince

barsaklar. orterek pubik bolgeye gelir, geri doner ve yukar.da colon transversumfun onunden ve ustunden gecerek icine alarak kar.n arka duvar.nda pankreas.n on yuzunde sonlan.r. 4 yaprak visseral peritondur.

Mesenterium ve radix mesenteri: ince barsaklar. saran mesenterium kar.n arka duvar.na asan radix mesenteri

Mesocolon: Kal.n barsaklar. sarar: Mesoappendix. mesocolon transversum ve mesocolon siamoideumf-dan ibarettir. Mesocolon ascendens ve mesocolon descendens nadiren vard.r. (Caecumfun mezosu cok k.sad.r).

Mezometrium: Uterusu sarar.

Mezoovarium: Ovariumlar. sarar.

Mezosalpinx: tuba uterinaflar. sarar.

Mezometrium + mezoovarium + mezosalpinx = lig. latum uteri (Broad lig.)

Peritoneal bo.luk M buyuk periton bo.lu.u (cavitas peritonealis): parietal periton ile visseral periton aras.nda,

M kucuk periton bo.lu.u (Bursa omentalis): Mide, karaci.er, pankreas, dalak, sol bobrek, omentum minus

aras.ndad.r.

Foramen epiploicum (Winslow deli.i): Bursa omentalise giri. deli.idir. Bursa omentalis ile cavitas peritonealisfi birle.tirir. Onde lig. hepatoduodenale; arkada v. cava inferior; ustte lobus caudatus altta duo-denum s.n.rlar.

Ba.l.ca Peritoneal ligamentler:

. Lig. hepatoduodenale: (Omentum minusfun sa. kenar.d.r) icinde porta hepatis yap.lar. vard.r.

. Lig. hepatogastricum: (omentum minusfun sol kenar.): icinde a.v. gastrica sinistra

. Lig. coronarium: Karaci.erle diyafram aras.nda, periton. . Lig. triangulare dexter ve sinister: Lig. coronari-umflar.n devam., periton. . Lig. falciforme hepatis: Karaci.eri sa. ve sol loblara ay.r.r, ve kar.n duvar.na ba.lar.

. Lig. gastrolienale: icinde a.v.gastroepiploica sinistra

218

. Lig. gastrophrenica

. Lig. phrenicocolica sinistra: dalak bu ligamentin ustunde yer al.r.

. Lig. latum uteri (Broad lig.): (Mezometrium + mezoovarium + mezo salpinx) En geni. uterus ba..d.r.

. Lig. transversum cervicis (McEnrodt = Cardinal lig.): en guclu uterus ba..d.r.

. Lig. ovarii proprium: Overi uterusa asar.

. Lig. pubucervicale: Uterusun serviksini one asar. . Lig. sacrocervicale: Uterusun serviksini arkaya asar.icinde uterusun otonomlar. vard.r.

. Lig. supansorium ovarii: Overleri kar.n arka duvar.na asar. icinde a.v. ve plexus ovaricaflar yer al.r.

. Lig. teres hepatis ve lig. teres uteri (round ute-rin lig.) periton de.ildir. Lig. teres hepatis, um-bilical

ven art...; lig. teres uteri ise gubernaculum art...d.r, inguinal kanaldan gecer. Antefleksiyon sebebidir.

Peritoneal plikalar:

1. Plica umbilicalis mediana (chorda urachus).

2. Plica umbilicalis medialis (a. umbilicalis pars oblit-erans)

3. Plica umbilicalis lateralis (a.v. epigastrica inferior)

Peritoneal resessuslar

. Karaci.er cevresindekiler: Recessus subphrenicus, recessus subhepaticus sa.da recessus hepatore-nalis (Morison Cebi)fe uyar: Karaci.er ile bobrek aras.ndad.r. Recessus subhepaticus solda ise bursa omentalisfe

uyar.

. Sulci paracolici: Colon ascendens ve descendensfin her iki taraf.nda peritonun olu.turdu.u oluklard.r.

. Duodenum cevresindekiler: Recessus duodenalis superior, recessus duodenalis inferior, recessus retroduodenalis, recessus duodenojejunalis, recessus paraduodenalis (plica paraduodenalisfin arkas.ndad.r, bu

plikan.n alt.nda v. mesenterica inferior ve a. colica sinistrafn.n ust k.sm. vard.r).

. Cekum cevresindekiler: Recessus retrdcaecalis, recessus iliocaecalis superior, recessus iliocaecalis inferior.

. Pelvik c.kmazlar:

Kad.nda: Excavatio vesicouterina

Excavatio rectouterina (Douglas) -â anusten 5.5 cm uzaktad.r.

Erkekte: Excavatio rectovesicalis

anusten 7.5 cm uzaktad.r.

219

220

UROGEN.TAL S.STEM ANATOM.S.

BOBREKLER: .drar uretirler cifttirler. 12 x 5 x 2.5 ebatlar.ndad.r. Retroperitonealdirler. Columna veteb-ralisfin iki yan.nda abdomenin arka duvar.nda bulunurlar ve sa. bobrek T12 - L3. sol bobrek T11 - L2 aras.ndad.r. Her ikisinin de

uzerine gl. suprarenalesfler oturur. Sol bobrek dalakla, sa. bobrek karaci.erle direk temas halindedir. Karaci.er

nedeniyle sa. bobrek daha a.a..dad.r. Medial kenar.nda yer alan hilum re-nalefde yap.lar onden arkaya: VAUA .eklinde dizilir (Ven arter ureter arter)

Tabakalar.:

1- Capsula fi bro.a: Ureterlerin yuzeyel tabakas. ile devam eder (en ic)

2- Capsula adiposa: Perirenal ya. dokusundan olu.ur. Travmalardan korur. Direkt grafilerde bobrek kontrlar.n olu.turur.

3- Fascia renalis (End.. tabaka): Bunun cevresi pararenal ya. dokusuyla ortulu. Esneme yetene.i sadecebu

tabakada vard.r.

Bobrekleri yerinde tutmaya yarayan onemli olu.umlar: damarlar ve fa.cia renalis. capsula adiposa ve parare-nal

vaa dokusudur.

Bobrek sagittal kesitlerinde uc ayr. tabaka gozlemlenir: Cortex, medulla ve pelvis renalis.

Cortex renalis: En d.. k.s.m, kapsulden piramit tabanlar.na uzan.r. Piramitler aras.na giren uzant.lar.na columna

renales (Bertin kolonlar.) ad. verilir. Kortekste kapiller halkalardan olu.an idrar. suzen nephron yap.lar. bulunur.

Medulladan kortekse uzanan yap.lara pars radiata (Ferrein uzant.lar. veya stria medullares) denir. Pars convulata ise

idrar. suzen corpusculum re-nale ve nefronlardan olu.ur, pars radiata ve convulata birlikte lobuli corticalisfleri olu.tururlar. Malpighi cisimcikleri (corpusculum renale) glomerul iceren k.rm.z. noktac.klar olarak gorulen kortikal

k.s.md.r.

Medulla renalis: Bobre.in orta tabakas.d.r. Toplay.c. kanallardan (collector tubul) olu.ur. 8-10 adet pvramis

renalisften olu.mu.tur. Her piramidin taban. kom.u korteks tabakas.yla ku.at.l.r. Piramitlerin tepesi ise pa-pilla

renalisfte sonlan.r.

Pelvis renalis: Bobre.in en buyuk toplay.c. k.sm.d.r. Ureterin ust k.sm.ndad.r (ba.lang.c.) papilla renalis bir calvx

renalis minorisfe ac.lmaktad.r. 2-3 calyx rena-lisfler minofler bir calyx renalis majorlere ac.l.r, 2-3 calyx renalis majorfde

pelvis renalisf i olu.turur.

Arterleri: Abdominal aortan.n yan dal. olan renal arterlerdir

Venleri: V. renalisfler v. cava inferiorfa ac.l.rlar. Sol renal ven ayr.ca sol suprarenai venleri ve sol testikuler veni de al.r. Bu nedenle sol renal ven trombozu vari-kosel sebebidir.

221

Sinirleri: Parasempatik innervasyonu n. vagustan, sempatik: N. splanchnicus minor et imus ve lumbal sempatik merkezdendir.

Sa. bobrek on yuz kom.ular.:

. Sa. bobrekustu bezi

. Karaci.er sa. alt lobu ile

. Flexura coli dextra ve ince barsaklar

. Duodenumun 2. parcas. ile kom.u.

Sol bobrek on yuz kom.ular.:

. Sol bobrekustu bezi

. Mide ve dalak

. incebarsaklar ve flexura coli sinistra

. Pankreas ile kom.udur.

222

URETERLER: Pars abdominalis ve pars pelvica isimli iki k.s.mdan olu.mu. 25-30 cm.lik borulard.r, idrar.n pel-vis

renalisten mesaneye iletilmesini sa.larlar. Parietal peritonun arkas.nda pelvise girerler mesanenin poste-rolateral

duvar.ndan iceri girerler. Cok katl. de.i.ken epitelle do.elidir.

Caprazlar.: Kar.n arka duvar.nda a. v. plexus ovarica (testicularis)flar. arkadan, pelvis giri.inde sa.da a. ilia-ca externafy. solda a. iliaca communisfi onden, mesaneye girmeden once kad.nda a. uterinafy. erkekte duc-tus deferensi alttan caprazlar. Ayr.ca sa. ureter radix mesenteri ve duodenumun 3. parcas.n. da caprazlar.

Kom.uluk yapt.klar. arterlerden kan al.rlar, sempatikleri proksimaldeTTo-T! 1 distalde T12 - L2, parasempatikleri

hem proksimalde vagus distalde nn. erigen-tesflerden gelir.

Ureter darl.klar.:

1- Pelvik bolgede (2 mm.)

2- iliak damarlar. caprazlad... yerde (4 mm.)

3- Mesane duvar.nda (1,5 mm) en dar yeridir.

MESANE (Vesica urinaria): Kas yap.s.nda kese .eklinde bir organd.r. 300-500ml. idrar toplar gere.inde bu

miktar. iki kat.na c.karacak kadar geni.leme kapasitesine sahiptir. Retroperitonealdir. Erkekte rektumun onunde,

prostat.n ustundedir. Kad.nda uterusun onunde vaginan.n uzerinde yer al.r. Duvar. uc tabakal.d.r. Ureterler ve

uretran.n ac.l.. delikleri ic yuzde Tri-gonum vesicaefyi (Lietaud ucaenil olu.turur.

M. detrussor vesicae: Mesane duvar.ndaki kaslard.r.

M. sphincter urethrae internum (m. sphincter vesici): Uretran.n mesaneden c.k.. bolgesi sfinkteri.

M. sphincter urethrae externum: Uretran.n membra-noz parcas.nda yer alan sfinkterdir. Cizgili kast.r m.

transversus profundusfun bir bolumudur. Parasempatik etki m. detrussor vesicay. uyar.p kasarak m. sphincter urethra internumfu ise gev.eterek miksi-yonu

sa.lar.

URETHRA: Mukoza ile do.eli duz kaslardan olu.mu. bir borudur. Vesica urinariadan ba.lar idrar. d..ar. atmaya yarar. Urethra masculina 18-20 cm.dir. Kad.nda ise 4-5 cm.dir. Kad.nda ostium urethra externum clito-ris ve ostium

vaginae aras.ndad.r, erkekte ise penis ucundad.r. Erkek uretras.n.n hem uriner hem genital fonksiyonu vard.r. Erkekte

uretra dortk.sma ayr.l.r.

1- intramura parca: Ostinum urethra internum ve m. sphincter urethra internumalar. 2- Pars prostatica: Uretran.n en geni. parcas.d.r. Arka duvar.nda crista urethralis denilen kabar.kl.k ve bunun her

iki yan.nda sinus prostaticus bulunur. Crista urethralisfin ortas.ndaki kabar.kl..a collicu-lus seminalis denir ve ortas.nda

utriculus prostati-cusfun yar... bulunur (utriculus prostaticus sinus urogenitalisfden geli.ir = kad.ndaki vaginan.n

erkekteki embriyoner art...), bunun iki yan.na duc-tus ejaculatorius buraya ac.l.r Buradan sonra hem uriner hem

genital fonksiyonludur. 3- Pars membranacea: Diaphraama pelvisften gecen en k.sa parcad.r. M. sphincter urethra extemum buradad.r.

4- Parsspongiosa: Penisteki bolumdur. Ostium urethra externumla (uretran.n en dar yeri) biter. Gll. bulbo-

223

urethralis kanallar. bu parcaya ac.l.rlar.

. Uretran.n mukozas.nda Gl. urethralis (Littre bezle-rj) denen bezler bulunur kanallar.na Schene kanallar. denilir.

Bu bezler kad.nda da bulunur. Darl.klar.: Ostium urethrae internum, pars membranacea, ostium urethrae externumfdur.

Anatomi olarak en dar yol urethrae externumfd.r, ancak fonksiyonel olarak en dar k.s.m esneyemedi.i icin

membran urethhrae ve en s.k urethrae rupturu burada goulur. KADIN ERKEK

Labium majus Skrotum derisi

Labium minus Penis ventral yuz derisi

Clitoris Glans penis

Crus clitoridis Corpus cavemosum penis

Bulbus vestibuli Corpus spongiosum penis

Hymen Preputium, Colliculus seminalis Gl. vestibularis major (Bartholin) Gl. bulbourethralis (Covvper)

Vagina Utriculus prostaticus

Gl. paraurethrales (Skene) Prostat

Ovarium Testis

ERKEK GEN.TAL ORGANLARI:

TEST.S (ORCH.S): Cifttirler. Sperm (seminifer tubul-lerde) ve testosteron (Leyding hucrelerinde) uretirler. 5 x

2.5 x 3 cm. ebad.nda, 10-15 gr.d.rlar. Bobreklerin hemen alt.nda olu.urlar 3. fetal ayda canalis inguina-lisfe inerler 7.

ay sonunda bu kanaldan gecerek do.uma yak.n veya hemen do.umdan sonra skrotuma yerle.irler.

Testisleri saran tabakalar: (icten d..a)

1- Tunica albuainea: Testis icine gonderdi.i bolmelerle testisi lobullere ay.r.r.

2- Tunica vasculosa

3- Tunica vaainalis: Fascia spermatica icindedir. Pro-cessus vaginalisfin geni.lemi. k.sm.d.r. Periton art...d.r.

a- Epiorchium: Visceral peritonun devam.d.r

b- Periorchium: Parietal peritonun devam.d.r

4- Fascia spermatica interna: Fascia transversalisften koken al.r.

224

5- Fascia cremasterica ve musculus cremaster: M. ob-liquus internus abdominisften koken al.r.

6- Fascia spermatica externa: M. obliquus externus abdominisften koken al.r.

7- Fascia superficialisfin membranoz tabakas.: Colles fasyas.

8- Mm. dartos (Tunica dartos): Kar.n on duvar.ndaki ya. tabakas.ndan geli.mi. (Fascia superficialisfin adipos

tabakas. - Camper facias.) duz kast.r.

9- Skrotum derisi.

SPERM.N .ZLED... YOL: 1- Tubuli seminiferi contorti: Spermin yap.ld... yerdir. Her lobta 1-3 adettirler. Tubuli seminiferi rec-tiflere ac.l.rlar.

2- Tubuli seminiferi recti: Rete testisfe ac.l.rlar.

2- Rete testis: A. .eklinde kanallard.r.

3- Ductuli efferentis testis: Rete testisfi epididimis ile birle.tiren kanalc.klard.r.

AKSESUAR KANALLAR: 4- (Caput - cauda) Ductus epididymis: Spermato-zoafn.n beslenmesi olgunla.mas. ve depolanmas.n. sa.lar.

Yakla..k 6 (alt.) metre uzunlu.undad.r.

5- Ductus deferens: Cifttir. Cauda epididymisfin devam. gibidir. 40-50 cm.dir. Funiculus spermaticus icinde

inguinal kanaldan gecer. Kar.n bo.lu.unda a. v. epigastrica inf. u ust-d..tan, iliak damarlar. onden caprazlar. En son obturator damar ve sinirleri ve ureteri onden caprazlar. Vasektomide ba.lanan kanald.r. Vesica urinariafn.n arkas.nda ilerleyerek vesicula seminalisften gelen kanalla birle.erek ductus ejaculatoriusfa ac.l.r. Burada birle.me oncesi

gosterdi.i geni.leme (ampulla) spermlerin ejaku-lasyon oncesi depolanmas.n. sa.lar.

6- Ductus deferens + vesicula seminalis = Ductus ejaculatorius: Cifttir. 2cm uzunluktad.r. Uret-rafn.n

prostatik parcas.na ac.l.r.

225

AKSESUAR BEZLER:

a- Vesicula seminalis: Cift. Ductus deferensin am-pullas.na yak.n uzan.r. Alkali sekresyonu var. Su, fruktoz, C

vitamini ve prostoglandin icerir. Spermin enerji kayna..d.r ve hareketlili.ini sa.lar. Vagi-na asiditesini notralize etmeye yard.mc. olur. Salg.s. ejakulat.n %60-70 ini olu.turur. Mesanenin arka yuzu ile rektum aras.ndad.r.

b- Glandula prostatica: En buyuk aksesuar bezdir. Vesica urinariafn.n alt.nda, rektumun onunde, di-afragma urogenitale ustunde, uretran.n 1. parcas.n.n etraf.ndad.r. Kestane .ekli ve buyuklu.unde-dir. Rektal tu.e ile muayene

edilen k.sm. facies posteriorudur. 3 lobu vard.r. Lobus posterior (2), lobus lateralis (2) ve lobus medius. Prostat hiper-

trofisi en s.k lobus medius kaynakl.d.r. Prostat kanseri ise en s.k lobus posteriorfdan kaynaklan.r. Sek-resyonlar. sitrik

asit ve asit fosfataz iceren sut benzeri bir yap.dad.r (spermin)ve uretra icine direk kucuk kanalc.klarla bo.alt.l.r.

Spermin hareketlili.ini art.r.r ve vagen pH s.n.n notralizasyonuna yard.mc. olur.

Arterleri a. pudenda interna, a. vesicalis inferior ve a. rectalis mediusftan gelir, yenleri plexus venosus prostaticusfu olu.turarak v. dorsalis profunda pe-nisfi de alarak v. iliaca internafya dokulurler. Plexus venosus extraduralis ile plexus venosus prostaticus aras.ndaki ba.lant.lar nedeniyle kanserleri verteb-ra metastaz. yapar. Lenatik drenaj. genel olarak

n.l.sacrales ve n.l.iliaci internifye arka yuzde az da olsa n.l.iliaci externifye olur

c- Gll. bulbourethrales: (Covvper bezi) Cifttir, bezelye buyuklu.undedir. Prostat.n alt.nda uretran.n membranoz parcas.n.n yanlar.nda spatium perine-i profundus icindedir. Bulbus penisle kom.udur. Kanallar. uretran.n spongioz parcas.na ac.lmaktad.rlar. Cinsel uyar. ile ereksiyonda penisin kaygan-la.mas.n. sa.layan mukoz saydam bir s.v.

salg.larlar. Alkalidir uretrada kalan idrar asiditesini notralize eder.

Eiakulat: (meni) Epididymis, vesicula seminalis, gl. prostatica, gl. bulbourethrales salg.lar.yla spermin kar...m.d.r.

2-4ml. kadard.r. Sperm bu s.v.n.n %1fidir. %90f. sudur. Fruktoz, C vitamini, inositol, kalsiyum, cinko, magnezyum, bak.r ve sulfur icerir. Vucudun prostoglandin konsantrasyonu en yuksek s.v.s.d.r.

60 -120 milyon/ml NORMOSPERM.

20 - 40milyon/ml H.POAZOSPERM.

<20milyon/ml OL.GOSPERM.

< 1 milyon/ml AZOSPERM.

PEN.S: Pars libera veya pars pendula (corpus penis) denen hareketli serbest k.sm. ve kar.n on duvar.na ba.l.

bulunan radix penis veya pars fixa k.sm. olmak uzere iki parca kabul edilir, idrar.n mesaneden uretra arac.l...yla d..ar.

at.lmas. ve ejakulat.n gene uretra arac.l...yla d..ar. at.lmas.n. sa.lar ve coitusu sa.layarak ejakulat.n vagenin derinine (posterior forniksfe) iletilmesini mumkun k.lar. Erektil bir organd.r ve 3 k.s.mdan olu.ur: Corpora cavernosa penis (2),

ve corpus spongiosum penis. Corpus cavernosa: Tunica albuginea denen inelastik ba. dokusu ile cevrilmi.tir. Venoz sinusoidler olarak

adland.r.lan bol miktarda vaskuler kavite bulundurur. Corpus spongiosum: Corpora cavernosaflar.n alt arkas.nda uzan.r. Penis ucunda geni.ler. Bu k.sma glans penis

(balanus) denir. Bu bolge yo.un sinir sonlanma-lar. icerdi.inden onemli bir seksuel uyar. kayna..d.r.

Penisi orten deri distalde gev.ektir preputium denen glans. orten k.sma sunnet derisi denir. Glans.n alt k.sm.nda

bulunan corona en duyarl. k.sm.d.r ve burada bulunan iki ya. bezine TYSON bezleri (gl. preputiales) denir. Bu bezler preputiuma smegma ad. verilen peynir benzeri bir madde salg.lar sunnetsizlerde biriken smegma enfeksiyona (Balanit)

neden olabilir. Uretra corpus spongiosumfda bulunur. . Penisin deri alt. dokusunda ya. dokusu yoktur.

. Fascia penis spfc.:Tunica dartos

. Fascia penis prof. (Buck fascias.): Corpus penisfi k.l.f .eklinde sarar.

Arterleri: A. pudenda interna dallar.ndan (a. bulbi penis, a. urethralis, a. dorsalis penis = a. helicineaflar. verir)

beslenir. A. helicineaflar kavernoz cisimlerin arka k.s.mlar.nda yer al.r.

Venleri: Yuzeyel venleri vv. dorsales superficiales pe-nisfde toplanarak w. saphena magnafya dokulurler. Vv. cavernosa do.rudan glans penis taban.ndan gelen venlerin olu.turdu.u v. dorsalis profunda penisfle birle.irler. Radix penisften gelenler plexus prostaticusfa dokulurler.

Lenfatikleri: Derisinin lenfas. n.l.inguinales superficia-lesfe, glasn penisften gelenler n.l.inguinales profundi ve

n.l.iliaci extemifye dokulur. Erektil dokular.n (spongios ve cavernos cisimler) lenfas. n.l.iliaci internifye dokulur.

innervasyonu: Sensitifleri n. pudendusfun n. dorsalis penis dal.ndan, glans penis ve bulbus penisfin sensitifleri ozel

sinir uclar.nda sonlan.r.

Parasempatikleri S2 - S4 (nn. erigentes)fden plexus hypogastricus inferiorfa kat.lan liflerdir. Ereksiyonu sa.larlar.

Sempatikleri l_. - L2 segmentlerinden gelir. Ductus ejaculatoriusfu gev.eterek ductus deferens ve vesicula seminalis

226

kaslar.n.n kas.lmas.n. sa.layarak eja-kulat. urethraya bo.alt.rlar. Bu s.rada m. bulbospon-giosus ve m. ischiocavernosusflar da refleks olarak kas.l.rlar ve ejakulasyon gercekle.ir

227

KADIN GEN.TAL ORGANLARI

OVAR.UM: Cifttir. 4 x 3 x 0.8 cm. ebad.nda 3-5 gr. a..rl.kta fossa ovaricafda yerle.mi.tirler. A. iliaca exter-na ve interna aras.ndad.r, ufreter fossa ovaricay. arkadan s.n.rlamaktad.r. Overlerin onunde a. umblicalis, arkas.nda

uretervea. iliaca interna bulunur. Herovaryum lig, latum uterifnin arkas.na mesovarium ile as.l.d.r. Me-sovarium

kenarlarda kal.nla.arak ovaryumdan uterusa do.ru uzan.r buna lig, ovarii proprium denir. Ovaryum-lar. pelvis

duvar.na asan ba.a ise Lig. suspensorium ovarii denilir. Bu ba..n icinde a. v. ovarica bulunur.

Arterleri abdominal aortan.n direkt dal.d.r, venleri ise sa.da direkt vena cava inferiorfa solda ise v. renalis si-

nistrafya dokulur. Lenfatikleri paraortik lenf nodlar.na drene olurlar. Otonomlar. n. splanchnicus minorfden gelir (sempatikler T10 - T11, parasempatikler vagus ve erigentes kar...k)

Lig. teres uteri (gubernaculum art...d.r) haric tum ute-rus ve over ligamentleri periton kaynakl.d.r.

TUBA UTER.NA: (Fallop kanal., salpinx) 10 cm. uzunlu.unda 3 mm. cap.ndad.r. Ostium uterium uterusfa, ostium

abdominale kar.n bo.lu.una ac.lan deli.idir. Ovaryumdan ovumu al.r ve uterusa ta..r. Tuba uteri-naflar ovaryumlara

direk ba.lant.l. de.ildir. Tuba ute-rina lig. latum uterinin ust k.sm.nda yerle.mi.tir. Dort parcas. vard.r:

1- Infundibulum tuba uterinae (ovaryum yan.nda): Sacakl. k.sm.na fimbria tuba uterina denir. Bunlardan birisi

ovaryuma tutunur ve fimbria ovarica ad.n. al.r. En geni. parcad.r.

2- Ampulla tuba uterinae (ortada zay.f duvarl.): Fertilizasyon burada olur. En uzun parcas.d.r.

3- Isthmus tuba uterinae (uterusa yak.n k.sm.) Lateraldir. 1. darl.k burdad.r.

4- Pars uterina (pars intramuralis). En dar k.s.md.r.

. Tubalar tek katl. silindirik titrek tuylu epitelle do.elidir.

UTERUS: Antefleksiyon anteversiyon pozisyonundad.r. Antefleksiyon ac.s. korpus uterifnin cervix uteri uzerine katlanmas.yla olu.ur 170 derecedir. Anteversiyon ac.s. ise uterusun vagina ustune bukulmesiyle olu.ur 90 derecedir.

7x4x3 cm. boyutlar.nda 30-40 gr. d.r. Dollenmi. ovumu muhafaza eder. Embriyo geli.imini tamamlad...nda do.mas.n.

sa.lar, bo. bir organd.r. Rektumun onunde mesanenin arkas.nda, vagina-n.n ustundedir. Ters duran armut

gorunumundedir. Gebelik suresince 3-6 kat buyur. Perimetrium en d..taki tunica serosa tabakas.d.r. Mvometrium

ortada bulunan kas tabakas.d.r.

Endometrium en icteki mukoza tabakas.d.r ve tek katl. silindirik titrek tuylu epitelle do.elidir. Uc bolumden olu.ur:

a- Corpus: Facies vesicalis ve facies intestinalis adl. iki yuzu vard.r. En ust k.sm.na fundus uteri denir. Fun-dus

uterinin alt k.sm.na tuba uterinaflar ac.l.r. Fun-dusla korpusun birle.im yerine cornu uteri denir ve onune lig. teres

uteri, arkas.na lig. ovarii proprium tutunur. b- Isthmus uteri: Corpus uterifnin a.a..da daralm.. k.sm.d.r.

c- Cervix: Portio vaginalis (serviksin vagina ici k.sm.d.r), portiosupravaginalis onde mesane (aralar.nda

parametrium denilen uterus etraf.nda lig. latum uteri yapraklar. aras.nda kalan bo.luktaki ba. dokusu vard.r ve icinde

a. uterina bulunur. A. uterina serviksin 0.5-2cm yan.ndan gecerek ureteri caprazlar. Parametriumda ayr.ca plexus

228

uterovaginalis, lenf damarlar. ve otonom ganglionlar bulunur) arkada (peritonla ortulu k.s.m) rektumla kom.udur

arkada olu.an c.kmaza excavatio recto uterina (Douglas po.u) denir. Uterusun Ba.lar.:

1- Lig, transversum cervicis: Lig. pubocervicalis ve lig. sacrouterinum ile devam eder. Serviksin yan.nda vaginaya yap...r. Pelvis kan damarlar.n. saran fib-roz dokuyla devam eder. Antefleksiyon sa.lar. Uterusun en guclu ligamentidir. (McEnrodt ba..: Kardinal ligament).

2- Lig, latum uteri: (Broad lig): En geni. ama zay.f ba..d.r. Mezosalpinx - mezometrium ve mezoovari-um

taraf.ndan (visseral periton) olu.turulur, icinde a. uterina, tuba uterina, Lig. teres uteri, ovarium-lar ve ureterler bulunur.

3- Plica rectouterina fDouglas plikas.l: Cervix uteri ile rektum aras.ndad.r. Uterusun vagen icine prolabe olmas.n.

onler, icinde m. rectouterinus vard.r.

4- Lig, teres uteri: (Rotundum veya round uterin lig.) Tubalar.n alt.nda ve onunde uzan.r. Antefleksiyon ac.s.n.n

nedenidir. Canalis inguinalisften gecerek labium majusftaki gev.ek ba. dokusuna kar...r.

5- Di.er peritoneal ligamentler (lig, vesicouterina, lig. rectovaginale, lig. sacrocervicale icinde uterusun otonomlar.

var.)

6- Perine kaslar. ve fasyalar. (En onemlisi m. levator ani).

Arterleri: A.iliaca internafn.n a. uterina dal.d.r. Yukar.da a. ovarica altta a. vaginalis ile anastomoz yapar. Venleri: Arterlerini izleyerek v. iliaca internaflara dokulurler.

Lenfatikleri: Cervixfin lenf damarlar. n.l.iliaci interni ve externi, n.l.sacralesfe; corpus uterifnin alt bolumunden gelenler n.l.iliaci externifye; ust bolumu, overler ve tubalar.n lenfas. birlikte paraortik lenf nodullerine drene olur.

Sinirleri: Plexus ovaricus ve plexus hypogastricus infe-riorfdan gelir. Sempatikleri T12 - l^ (corpus ve tubala-r.n L1 - L2fden) parasempatikleri S2 - S4 (nn. erigen-tes) lerden gelir.

VAG.NA: 8-10 cm derinli.inde bir tuptur. Mesane ve uretran.n arkas.nda rektum ve anusun onunde yer al.r.

Vagina ile serviks aras.nda olu.an c.kmazlara for-nix denir. 1 anterior - 1 posterior - 2 lateral olmak uzere 4 adet

forniks vard.r. Forniks posteriora re-ceptaculum seminis ad. da verilir. Spermiumlar.n at.lma yeridir. Dibinde

Douglas c.kmaz. (excavatio rectouterina) bulunur iltihap vb. birikirse buradan drenaj yap.labilir. Vaginan.n alt

a.z.nadaki ac.kl...na ostium vaaina denir buray. orten ince zara hvmen denir. Vagen duvarlar.nda bulunan enine

k.vr.mlar coitus ve do.um esnas.nda vagenin uzamas.n. ve esnekli.ini sa.lar bunlara ruaae vaginales denir. Uretran.n

vagina duvar.nda yapt... kabar.kl..a ise carina urethrales vaainae denir. Mukozas. cok katl. yass. epitelle do.elidir.

. Vaginada salg. bezi yoktur.

Arterleri: A. pudenda interna ve a. rectalis mediusftan gelen aa. vaginalesflerdir.

Venleri: Plexus vaginalisfi yaparak v. iliaca internafya dokulurler.

Lenfatikleri: Ust grup n.l. iliaci externi ve internifye; orta grup n.l.iliaci internifye; alt grup n.l.inguinales su-

perficialesfe dokulurler.

P.S GEN.TAL ORGANLAR:

Tumune birden pudendum feminium (vulva) denir. Mons pubis: Symphysis pubicada bulunan ya. dokunun olu.turdu.u kabar.kl.kt.r. Buradaki k.llara pubes denir.

Labium majus: Erkekteki skrotumun kar..l...d.r. Vul-van.n d.. s.n.r.n. yapar. K.l vard.r, ya., duz kas, gozeli doku,

ya. bezleri ve reseptorler bulundurur. Pigment icerir.

Jinekolojik perineum: Commissura labiorum posterior ile anus aras.d.r. 2.5-3 cm.dir.

Labium minus: Erkekte penis derisi muadilidir. Ya. bezleri, kan damarlar. bulunur, k.ls.zd.r. Reseptorleri vard.r.

Clitoris: Erektildir. Erkekte corpus cavernosumfun ozellikle glans penisfin benzeridir.. Vestibulum vaginae: Labium minuslar aras.ndaki bo.luktur. Cok say.da gll. vestibulares minores vard.r, kanallar.

uretral, vaginal c.k..lar.n aras.na, vestibulu-mun onune ac.l.r.

Bulbus vestibuli: Erektildir. Corpus spongiosumfun ozde.idir. Ostium vaginafn.n iki yan.nda yer al.r. Gl.

vestibularis major (Bartholin bezi): Erkekteki gl. bulbourethralis ozde.idir. Bulbus vestibulifnin arkas.ndad.r.

Kanal. hymen ile labium minus aras. olu.a ac.l.r.

229

Duyu Organlar. ve Endokrin Sistem

Organlar.

230

ORGANUM VISUS (GOZ)

Organum visus (goz): Bulbus oculi ve yard.mc. olu.umlar olarak iki bolumde incelenir.

A- Bulbus oculi: Orbitaya yerle.mi.tir. 3 tabakas. vard.r. D..tan ice do.ru:

1- Tunica fibrosa

a. Sclera: Goz ak.

b. Cornea: Onde .effaf, d..bukey tabaka. I.... en fazla k.ran tabakad.r.

2- Tunica vasculosa

a. Choroidea: Damarlar. bar.nd.ran esas tabakad.r

b. Corpus ciliare: Mm. ciliares akomadasyondan (uyum) sorumludurlar. Kas.ld.klar.nda lensin k.r.c.l...n. art.rarak

yak.na uyumu sa.larlar.

c. iri.; Goze rengini veren tabakad.r. M. sphincter pupilla (...k .iddeti fazlayken goz bebe.ini (pupilla)daraltan

(myozis) kast.r, m. dilatator pupilla: I..k .iddeti azken pupillay. geni.leterek (midriazis) karanl..a uyumu sa.lar.

d. Lens: Mercektir. I.... k.rar

3- Tunica nervosa: Retina ici humor akoz denilen s.v. ile doludur. Bu s.v. lensi arkadan destekler ve ..... az da olsa k.rar. I...a duyarl. hucreler sayesinde ...k duyumunu n. opticusfa (Bkz. kafa ciftleri) aktaran tabakad.r.

. Axis bulbi externus: Bulbus oculifnin arkada en c.k.nt.l. noktas.yla (polus anterior), onde en c.k.nt.l. noktas.

(polus anterior)fn. d..tan birle.tiren hatt.r.

. Axis bulbi internus: Polus anterior ile polus poste-riorfu icten birle.tiren hatt.r.

. Axis opticus: Polus anteriorfdan ba.layarak lensin arkada en kabar.k noktas.ndan gecerek fovea cen-tralisfde

231

sonlanan hatt.r. Bu hatt.n orta noktas.ndan cekilen dikmeye ise equator ad. verilir.

. Camera anterior bulbi: Kornea ile iris aras. bo.luktur.

. Camera posterior bulbi: iris ile lens aras.nda dar aral.kt.r. Her iki camarefda humor aquosus bulunur.

B- Yard.mc. olu.umlar: 1- Konjunktiva: Skleran.n gorunen k.sm.yla goz kapaklar.n.n arka yuzunu do.er. Korneada yoktur.

2- Tarsus: Goz kapaklar.n.n iskeletini olu.tururlar (su-perior ve inferior)

3- Gll. tarsales: Goz kapaklar.n.n icyuzunde bulunan ustte daha fazla say.da olan gozu kayganla.t.ran ve goz

ya..n.n goz uzerinde akmas.n. rahatlatan ve gozun kapaklara surtunmesini engelleyen bir salg.lar. vard.r.

4- Apparatus lacrimalis:

. Gll. lacrimales goz ya.. salg.lar. Orbitan.n ust d.. kenar.nda bulunur. Salg.s. ductus lacrimalisfler ile kon- junktivaya oradan da gozu y.kayarak orbita ic alt ko.esindeki lacus lacrimalisfde bulunan punctum

lacrimaleflerden canaliculus lacrimalisfle gecer ve saccus lacrimalisfte toplan.r. Bu kese de ductus na-

solacrimalis ile burun bo.lu.unun alt k.sm.na (mea-tus nasi inferior) ac.l.r.

5- Goz kaslar.: Goz kurelerinin hareketlerinden sorumludurlar. Bu kaslardan m. obliquus superiorfu nervus troch-learis (N. IV); m. rectus lateralisfi nervus abducens (N.VI) di.erlerini ise n. oculomotorius (N. III) inner-ve eder...

232

Gozun k.r.c. ortamlar. (onden arkaya):

1. Kornea: Kan ve lenf damar. yoktur. En k.r.c. bolumdur. Humor aquosusfdan beslenir. N. ophthal-micus duysunu

al.r. Onden arkaya tabakalar.:

. Epithelium anterius: Zengin sinir uclar. vard.r.

. Lamina limitans anterior (Bovvman): Kollo-jen liflerden olu.ur.

. Substantia propria: Kollajen liflerden olu.ur. Ya.l.larda ya. dokusu halka olu.ur (arcus senilis cornea). . Lamina limitans posterior (descement): elastik liflerden olu.ur.

. Epithelium posterius: Kornean.n arka yuzunu do.eyen tek katl. yass. hucrelerdir.

2. Humor aquosus: Arka kamarada proc. ciliaresfler-den sal.n.r, pupilladan on kamaraya gecer, iridokor-neal

ac.da bulunan Schlemm kanallar.ndan emilerek vv. ophthalmicaeflere gecer.

3. Lens

4. Corpus vitreum

233

234

ORGANUM VESTIBUL OCOCHLEARE (KULAK)

A- Auris externa (d.. kulak): Ses dalgalar.n. toplayarak kulak zar.na iletir

1- Auricula (kulak kepcesi): Fibroelastik k.k.rdakt.r. Kulak kepcesinin duyusunu n. auricularis magnus, n. occipitalis minor, n. vagusfun ramus auricularisfi, n.auriculotemporalis ve n. facialis lifleri al.r.

2- Meatus acusticus externus (d.s kulak): Tempo-ral kemiktedir. 1/3 d.. k.sm. k.k.rdak, 2/3 ic k.sm. kemiktir.

K.k.rdak parcan.n derisinde bulunan gll. ceruminosaefler cerumen isimli salg.y. yaparlar. N.auriculotemporalis on ve ust

k.s.mlar.n., n. vagusfun ramus auricularisfi ve n. facialis lifleri arka ve alt k.s.mlar.n. innerve eder.

3- Membrana tvmpani (kulak zar.): Cavum tympanifyi meatus acusticus externusfdan ay.r.r. Ust k.sm.nda yer

alan kucuk ve gev.ek ucgen bolume pars flaccida (Shrapnell zar.), geriye kalan gergin k.sma ise pars tensa denir.

Malleus kemi.inin manubri-umfu membrana tympanifnin ic yuzune yap...r. Zar.n ic yuzu konvekstir ve en d.. bukey olan k.sm.na umbo membranes tympani denir. Klinik muayenesinde d.. yuzun alt-onunde gorulen ucgen parlakl..a

trigonum lucis (Politzer ucgeni) denir. Ust yar.m. damardan zengindir ve ic yuzde arka ust parcas.n.n kulak kemikcikleri ve chorda tympani ile kom.ulu.u vard.r bu nedenle giri.imler alt arka parcas.ndan yap.lmal.d.r.

Kulak zar.n.n d.. yuzu n. auriculotem-poralis ve n. vagusfun r. auricularisfinden; ic yuzu ise n. tympanicus (C.N.IX) taraf.ndan innerve edilir.

B- Auris media (cavum tympani = orta kulak): En kucuk bolumdur. Ses dalgalar.n. alan kulak zar. kemikler

vas.tas.yla bu dalgalar. ic kula.a iletir, ici tu-ba auditiva yoluyla nazofarinksten gelen havayla doludur. 1- Paries membranaceus (d.. van duvar): Membrana tympani (kulak zar.) yapar ve chorda tympani bulunur. 2- Paries labyrinthicus (ic van duvar): Fenestra ovale (vestibuli): basis stapedis ile kapat.lm..t.r; fe-nestre

rotundum (cochlea): membrana tympani secundaria ile kapat.lm..t.r ve promontorium, bulunur. N.IXfun n.tympanicus ve n.petrosus minor superficialis dallar. ve plexus tympanicus bu duvarda promontorium uzerinden gecer. Promontori-

umfun on ust k.sm.ndan m. tensor tympanifnin tendonu gecer (semicanalis musculi tensor tympani). Ayr.ca

prominentia canalis facialis ve promi-nentia canalis semisircularis lateralis tuba auditiva bulunur. 1- Paries tegmentalis (ust duvar): Te.men tvmpani (temporal kemikte) yapar.

2- Paries caroticus (on duvar): Bu duvar.n alt var.m.-n. canalis caroticusfun arka duvar. yapar, ust yar.m.na

semicanalis tuba auditiva ve semicanalis muscli tensori tympani ac.l.r ikisine birden canalis musculo-tubarius denir.. 1- 3- Paries mastoideus (arka duvar): Cellulae masto-ideaflar.n yer ald... temporal kemi.in mastoid parcas.

yapar. Aditus ad antrum bulunur. Canalis fa-cialisfin kabart.s. prominentia canalis facialis vard.r ve bunun ust ve

arkas.nda prominentia canalis se-misircularis lateralis yer al.r. Eminentia pyramidalis denen c.k.nt.da m. stapedius

bulunur.

4- Paries jugularis (alt duvar): Orta kula.. fossa ju-gularisften ay.r.r. Prominentia styloidea ve nervus tympanicusfun (N. IXfun dal.) gecti.i kucuk bir delik vard.r ve duvar icinde cellulae mastoideaflar bulunur.

235

Kulak kemikleri: malleus (cekic), incus (ors) ve stapes (uzengi). Art. incudomalleolaris caput mallei ile corpus incudis aras.nda sellar tipte; art. incudostapedius in-cusfun proc. lenticularisfi ile caput stapedis aras.nda sfe-roid tipte

eklemlerdir. Ayr.ca Syndesmosis tympanostdi-a basis stapes ile fenestra ovale ile aras.nda bir ba. dokusu ile

sindesmoz tipte eklem olu.ur. C- Auris interna (ic kulak): O Labvrinthus osseus:

. Vestibulum: Arka duvar.nda canales semisur-cularesfe ait delikler, on duvar.nda cochleafnm scala vestibulifsi ile birle.en oval bir delik vard.r. Utriculus ve sacculusflar buradad.r.

. Canales semisirculares (var.mdaire kanallar.): Vestibulumun arka ust duvar.nda yer alan uc kanald.r,

(canalis semisircularis anterior - poste-rior ve lateralis). Ba.lang.clar.nda ki kabar.k k.s.m ampulla ad.n. al.r.

Postur duyumuyla ilgilidirler. . Cochlea (salyangoz cisimcik): Labirentin on k.sm.n. yapar. Vestibulumfun onundedir. Orta eksenine modiolus

bu eksen etraf.nda 2,5 tur atan cochlea tab.ndan tepesine uzanan kemik kanala da canalis spiralis cochlea denir. Kanal.n uc deli.i vard.r: 1-fenestra cochlea (cavum tympanifye ac.l.r, membrana tympani secunda-ria ile kapat.lm..t.r);

2- fenestra vestibuli (basis stapedis yerle.mi.tir); 3- canaliculus cochleae (ductus perilymphaticusfu icerir). Modiolusftan canalis spiralis cochleafya uzanan ince kemik yap.ya lamina spiralis oseea denir ve kanal. iki bolume

ay.r.r. Ust bolum scala vestibuli, alt bolum ise scala tympani ad.n. al.r, Cochleafnm ust k.sm.nda lamina spiralis

osseafn.n erken sonlan-mas. nedeniyle kalan ac.kl..a helicotrema denir ve bu yap. scala media ile scala vestibulifyi

birle.tirir. 2- Labvrinthus membranaceus: Endolenfa ile doludur, iki ayr. bolumdur.

a- Labvrinthus vestibularis: Utriculus. sacculus ve ductus semisirculares yerle.mi.tir. Denge ile ilgilidirler.

b- Labvrinthus cochlearis: Ductus cochlearis (scala media) yerle.mi.tir, i.itme ile ilgilidirler. Kesitlerde ucgen

.eklindedir. Tavan.n. membrana vestibularis, taban.n. lamina basilaris ve lamina spiralis osseafn.n d.. parcas. yapar.

Basillar mem-bran.n ustunde corti organ. ad. verilen i.itme reseptorleri yer al.r

236

237

Nervus vestibulocochlearis: i.itme ve denge ile ilgili uyar.lar. beyne ileten sinirdir. Bkz. Kafa ciftleri.

NASUS (BURUN): Bkz. solunum sistemi ve kafa ciftleri.

ORGANUM GUSTATORIUM (D.L): Bkz. sindirim sistemi ve kafa ciftleri (NVII-IX-X-XII). CUTIS (DER.):

Dokunma duyusunu alan insan bedeninin en buyuk organ.d.r 1-2 metrekare alan kaplar. 3 tabakal.d.r:

1- Epidermis: Damar bulundurmaz. En d.. ve en sert tabakad.r.

2- Dermi. (gercek deri: Cutis vera): Canl. ve elastiktir kal.nl... bolgesel farkl.l.klar gosterir. El ayas. ve ayak taban.nda kal.n, goz kapa.., yuz ve genital bolgelerde incedir. Deri uzerinde bulunan k.llar.n kokleri ve bunlara ait kaslar ve yo.un damar sinir a.lar. icerir. Ayr.ca dokunma duyusuyla ilgili reseptorler de bu tabakadad.r. Gll. sebaceae (holokrin kucuk ya. bezleri), gll. sudoriferae (ekrin ve apokrin tipli ter bezleri) bu tabakada yer al.rlar.

3- Subcutis: Fascia superficialis olarak da an.l.r. Tum vucutta bulunur. Bol ya. dokusu icerir (kiloya ba.l.

olarak miktar. fakirlik gosterir)

238

ENDOKR.N S.STEM VE ENDOKR.N ORGANLAR

Glandula hypophysialis (Hipofiz bezi): Os spheno-idalefnin corpusu uzerinde fossa hypophysialisfte bulunur.

Adenohipofiz (faringeal arkustan geli.ir) ve noro-hipofiz (diensefalondan geli.ir) olarak iki k.s.mdan olu.ur. Hormonlar.

duzenleyen sal.n.mlar.n. azaltan (inhi-biting) veya art.ran (releasing) faktorler salg.lar. Tum endokrin sistemi duzenler!

Glandula pinealis (Epifiz bezi): Is.da gore gonadlar. aktive veya inhibe eden melatonin hormonu salg.lar.

Karanl.kta melatonin salg.s. artar gonadlar. (erkekte testisler kad.nda overler) inhibe eder. Ayd.nl.kta melatonin salg.s.

azal.r gonadlar. aktive eder. Melatonin ayr.ca basillerin ....a hassasiyetini art.rarak karanl..a uyumu sa.lar ve buyume

hormonunu da aktive eder. Gl, thyroidea: Boynun on taraf.ndad.r. iki lobludur. metabolizmay. duzenler. Buyumesi durumunda guatr hastal...

ortaya c.kar. Fazla cal..mas. metabolizma h.z.n. art.r.rken yava. yada az cal..mas. (hipotiroidi) metabolizma h.z.n.

yava.lat.r. A. thyroidea superior (carotis externafdan) ve a. thyroidea inferior (subclaviafn.n truncus thyrocervicalisfinden) taraf.ndan beslenir. Ven-leri: vena thyroidea ima: vena brachiocephalica sinis-trafya di.erleri ise

vena jugularis intemafya dokulur. Gl. parathvroidea: Tiroid bezini alt.nda sa.l. sollu iki.er den 4 adet bezdirler. Parathormon salg.lar ve bu hormon

sayesinde, kemiklerden Ca++ sal.n.m. gercekle.erek kan kalsiyum duzeyi yukseltilir.

Thvmus: Hucresel ba....kl.ktan sorumlu T lenfositlerinin ba.l.ca geli.im yeridir. Puberteden sonra atrofiye u.rar.

Mediastinum superiustad.r (cocuklarda medias-tinum anteriusfa kadar iner) Gll. suprarenales: Surrenal bezler. Korteks ve medul-la olarak iki k.s.md.r. Korteks k.sm. ya.am icin .art olan

mineral kortikoid, glukokortikoid ve androjen hormonlar.n.n salg.lanmas.n. sa.lar ve hipofizden sal.nan ACTH

(adrenokortikotrop hormon) ile kontrol edilir. Medulla bolumunden adrenalin ve noraadrenalin uretilir. Enbuyuk sempatik gangliondur cunku presinaptik (kolinerjik) sempatik liflerle innerve edilir ve tum gang-lionlar gibi noral krestten geli.ir. Heyecan stres ve orgazm gibi durumlarda sal.nan adrenalin genel sempatik dejarja neden olur. Gl. mammaria (Meme bezi): Mamma feminina (kad.n memesi) toraksta fasica superficialis icinde yer al.r. Buyuk

bolumu ya. dokusudur. Go.us kaslar.ndan pek-toral fasya ile ayr.lm..t.r. Ust d.. parcas. fossa axillarisfe do.ru, m.

pectoralis majorfun alt kenar.nda uzan.r ve processus axillaris (lateralis) ad.n. al.r. Meme ucuna pa-pilla mammaria

denir. 15-20 adet ductus lactiferi buraya kucuk deliklerle ac.l.r. Papilla mammariafn.n taban.nda do.um yapmam..larda

gul pembesi, do.um yapanlarda kahverengi pigmente renkli alana areola mammae denir. Burada gl. areolares (Montgomery bezleri) isimli ya. bezleri vard.r. Bez dokusu loplar, loplar. ba.layan fibroz bantlar ve loplar aras. ya.

dokusundan olu.ur. Fibroz bantlar.n fasyal uzant.lar. deriye ve papilla mammaefya da yap...r. Bu demetler ust k.s.mda iyi geli.mi.tir meme bezini deriye asarlar ve ligg. suspen-soria mammaria (Cooper ba.lar.) ad.n. al.rlar. Ductus

lactiferifler areolaya do.ru ilerlerken geni.ler ve sinus lactiferifleri olu.tururlar bunlarda sut depolan.r.

239

Arterleri a. thoracica internafdan (rami mam-marii medialis), a. thoracica lateralisften (rami mammarii lateralis) ve a. intercostalis posteri-orflardan (rami mammarii lateralis) gelen dallard.r. Venleri de ayn.d.r. Lenfatikleri %60-70 n.l.

axillaresfe (temel parankimal drenaj) kalan. ise n.l.sternales, n.l.intercostales posteriores ve kar.n duvar. lenf nodlanna

drene olurlar (temel kutanoz drenaj). Ayr.ca infaclovikular ve parasternal lenf ba..na drene olur. Parasternal lenf

damarlar. meme Cafda kar.. tarafa metastaz yoludur.

Gonadlar: Erkekte testisler ve kad.nda overler salg.lad.klar. hormonlarla seksuel fonksiyonlar. duzenlerler. Testisler

erkekte hem testosteron salg.larlar hem de sperm yap.m.n. gercekle.tirirler. Kad.nda overler ostro-jen ve progesteron salg.larlar ve ovum yaparlar. Hipo-fiz, epifiz ve surrenal bezler gonadlar. kontrol eden hormonlar. salg.larlar.